بررسی تنوع و پایداری صفات مورفولوژیکی و اسانس در فرآیند حفاظت و اهلی سازی چهار گونه آویشن بومی ایران

در مطالعه حاضر، تنوع و پایداری صفات مورفولوژیکی و اسانس چهار گونه آویشن (Thymus sp.) بومی ایران شامل آویشن ایرانی (T. persicus (Ronniger ex Rech.f.) Jalas)، آویشن دنایی (T. daenensis subsp. daenensis)، آویشن کرک آلود (T. pubescens Boiss.)، و آویشن کرمانی (T. caramanicus Jalas.) طی فرایند کشت و اهلی سازی خارج از رویشگاه با تاکید بر دیدگاه حفاظتی بررسی شده است. این گونه ها از نظر قوم گیاه شناسی در مناطق رویشگاهی خود به ترتیب با نام های ازبوئه، اوریشم، ککیک و آپیشان شناخته می شوند که در درمان سرماخوردگی و سرفه کاربرد دارند. پس از اندازه گیری صفات مورفولوژیکی در رویشگاه های این گونه ها، بوته ها در شرایط محیطی یکسان کشت شدند. پایداری صفات مورفولوژیکی و ویژگی های اسانس آن ها در سال دوم با نمونه های وحشی در مناطق رویشگاهی مطالعه شد. نتایج نشان داد که ارتفاع، قطر، وزن تر و خشک بوته و محتوای اسانس و ترکیبات آن در گونه های کشت شده به طور معنی دار (p<0.05) بیشتر از نمونه های وحشی بود. بیشترین وزن تر بوته (2/3 ± 8/389 گرم)، محتوای اسانس (2/0 ± 1/3 درصد)، تیمول (6/0 ± 3/73 درصد) و کارواکرول (8/0 ± 5/97 درصد) به ترتیب در گونه های کشت شده آویشن ایرانی، آویشن دنایی، آویشن دنایی و آویشن کرمانی به دست آمد. نتایج در برنامه های اهلی کردن، حفاظت و اصلاح ژرم پلاسم این گونه های گیاهی ارزشمند مورد توجه خواهد بود.