ارزیابی برنامه جامع توسعه منطقه زاگرس مرکزی

برنامه ریزی منطقه ای در ایران از سابقه ای نسبتا طولانی برخوردار است. علیرغم این سابقه بیش از50 ساله، برنامه های منطقه ای کمتر به مرحله اجرا رسیده اند.این برنامه ها، اکثرا اهدافی مانند؛ رفع محرومیت های منطقه ای، توسعه جامع مناطق عقب مانده و در نهایت برقراری عدالت اجتماعی بین مناطق محروم و برخوردار را تعقیب می کنند و از این جهت ارزیابی نقاط ضعف و قوت آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. انتخاب برنامه توسعه منطقه زاگرس مرکزی به عنوان موضوع مورد ارزیابی؛ اولا به دلیل اهمیت وجودی برنامه های منطقه ای در کشور پهناوری مانند ایران و ثانیا ضرورت بررسی و بازنگری مستمر در اهداف و روش های برنامه های تدوین شده می باشد. این تحقیق سعی دارد برنامه مذکور را از سه جنبه؛ میزان انطباق با مبانی علمی، میزان تحقق در مقایسه با اهداف اولیه، وهمچنین میزان اجرائی و عملیاتی بودن، بررسی و ارزیابی نماید. برای این کار، فرآیند مورد استفاده در طرح شاهد با یک فرآیند علمی مورد بررسی و مقایسه شکلی و محتوایی قرار گرفت. در مقایسه شکلی از الگوی فرآیند 7 مرحله ای حاصل از تلفیق نظریات Friedman و(17) Hall و(18) استفاده شد. برای مقایسه محتوایی از روش ارزیابی هیل(9) یا ماتریس درجه حصول به اهداف (G.A.M) استفاده گردید. به این ترتیب که اهداف و انتظارات اولیه از طرح با نتایج حاصل از مطالعات مقایسه و پس انطباق و سنجش هر مرحله از طرح هدف با الگوی علمی متناظر آن با استفاده از طیف سنجش لایکرت (10)، از نظر کمی وکیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که: ازنظر سه مولفه مورد بررسی یعنی؛ انطباق با مبانی علمی، دستیابی به اهداف اولیه و اجرائی بودن، طرح پیشنهادی به ترتیب: 33%، 54% و23% انتظارات اولیه را برآورده نموده که با توجه به معیار های کیفی به ترتیب: ضعیف، نسبتا خوب و ضعیف ارزیابی می گردد. به عنوان یک برآورد کلی؛ نقاط ضعف اصلی در طرح ارائه شده اولا؛ نداشتن یک استراتژی مشخص منطبق با مبانی ارزشی به عنوان اهداف بالا سری و ثانیا؛ عدم دستیابی به یک برنامه نهائی به عنوان طرح اجرائی و درنتیجه عدم ارائه یک برنامه عملیاتی مشخص می باشد.