بررسی تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات پوشش و تولید گیاهی مطالعه موردی: ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب سهرین - قره چریان زنجان

امروزه افزایش جمعیت و در نتیجه نیاز بیشتر به تامین غذا و مواد خام اولیه کافی، باعث تخریب منابع طبیعی و زیست بوم ها در بسیاری از کشورهای جهان و از جمله ایران گردیده است که شدت تخریب بر حسب موقعیت جغرافیایی و وضعیت آب و هوایی مناطق متفاوت است. در این میان بهره برداری مناسب از منابع آبی به خصوص سیلاب ها می تواند در کاهش اثرات این گونه تخریب ها و کمک به تامین غذا و بهبود محیط زیست نقش مهمی داشته باشد. در این بررسی سعی بر آن است تا تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات پوشش و تولید گیاهی در پهنه پخش سیلاب دشت سهرین قره چریان زنجان طی سالهای 1382-1378 ارائه گردد. این دشت به فاصله 25 تا35 کیلومتری شهر زنجان و درشمال غربی آن و در بین رودخانه های سهرین وقره چریان قرار گرفته و به طور عمده مشتمل بر اراضی دیم، آیش و دیم رها شده می باشد. در انجام این بررسی، میزان بده ورودی سیلاب به پهنه پخش، با استفاده از اندازه گیری سرعت و ارتفاع سیلاب های ورودی در ایستگاه آبشناسی موجود اندازه گیری گردید. 16 ترانسکت ثابت در چهار قطعه پهنه پخش و شاهد جهت انجام بررسی تغییرات کمی و کیفی پوشش گیاهی مستقر، و با به کارگیری روش برخورد خطی تغییرات درصد تاج پوشش گیاهی، خاک لخت و پوشش مرده بر روی خاک همراه با وزن تولید گیاهی سرپا با استفاده از روش قطع وتوزین اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده از این بررسی نشانگر افزایش درصد پوشش گیاهی از 22/22 به 18/56 در مجموع قطعات پهنه پخش در سالهای مورد مطالعه است. همچنین درصد خاک لخت از 06/60 درصد در سال اول به 40/33 درصد در سال آخر مطالعه کاهش داشته است. مقدار تولید گیاهی سرپا نیز در سال آخر مطالعه در کل پهنه پخش 315 درصد نسبت به سال اول و 208 درصد نسبت به شاهد افزایش داشته است. بررسی های آماری با استفاده از آزمون t نشان داد که تغییرات درصد پوشش گیاهی در دو قطعه در سطح 5 درصد و یک قطعه در سطح یک درصد و نیز میانگین درصد پوشش گیاهی در پهنه پخش در سطح یک درصد نسبت به قطعه شاهد معنی دار بود. تغییرات درصد خاک لخت نیز در سه قطعه و میانگین پهنه پخش نسبت به شاهد در سطح یک درصد معنی دار بود. تغییرات تولید نیز در سالهای ابتدائی مورد مطالعه نسبت به شاهد معنی دار نبوده ولی در سالهای آخر مطالعه معنی دار گردید. این امر نشان می دهد که وضعیت پوشش گیاهی در پهنه پخش سیلاب رو به بهبود می باشد.