بررسی اثرات بیولوژیکی عصاره برگ و ترکیب فنل گلیکوزید آربوتین گیاه تلکا (Pyrus biossieriana Buhse)

گیاه تلکا (Pyrus biossieriana Buhse) در جنگل های شمال ایران به فراوانی یافت می شود. دمگل، برگ ها و پوست برخی از گیاهان جنس Pyrus حاوی مقادیری از یک فنل گلیکوزید به نام آربوتین می باشد. آربوتین در بسیاری از گیاهان از جمله تیره های Saxiferagaceae، Ericaceae، Rosaceae، Compositae و... یافت می شود. از آربوتین برای ضدعفونی کردن مجاری ادراری و به عنوان آنتی اکسیدانت و ضدآفتاب استفاده به عمل می آورند. این ماده دیورتیک و قاعده آور است. در این مطالعه، اثر ضدباکتری باسیلوس سوبتیلیس، ضد قارچ های کاندیدا آلبیکنس و کلادوسپوریوم کوکومریکوم، ضدلارو Aedes aegypti، آنتی اکسیدانت و آنتی کولین استراز عصاره های متانولی، دی کلرو متانی و آربوتین مورد بررسی قرار گرفته و ترکیب فنل گلیکوزید آربوتین در آن شناسایی و تعیین مقدار گردید. اثرات بیولوژیکی به روش بیواتوگرافی مورد بررسی قرار گرفت. شناسایی آربوتین به روش های TLC و HPLC و تعیین مقدار آربوتین به روش های HPLC و اسپکتروفتومتری انجام شد. نتایج نشان داد که از حلال دی کلرومتان 42/4 درصد و از حلال متانول 04/22 درصد عصاره خشک به دست آمد. عصاره متانولی دارای اثرات ضد قارچ، آنتی اکسیدانت و ضدلارو است. عصاره دی کلرومتانی نیز دارای اثرات ضدباکتری، آنتی اکسیدانت و آنتی کولین استراز و آربوتین دارای اثرات ضد قارچ و آنتی اکسیدانت است. در روش TLCیک ترکیب با 4/0 = Rf در عصاره متانولی برگ تلکا مشابه با Rf آربوتین استاندارد بود. با روش HPLC وجود آربوتین در 43/5 = Rt در عصاره متانولی برگ گیاه تلکا شناسایی شد. میزان آربوتین در برگ گیاه تلکا به روش HPLC، 009/7 درصد و به روش اسپکتروفتومتری 0445/7 درصد اندازه گیری شد. آربوتین در گیاهان اوا اورسی (15 – 4 درصد) و گونه های قره قاط (7 – 4/0 درصد) وجود دارد. از آنجایی که گیاه اوا اورسی در ایران وجود ندارد، بنابراین گیاه تلکا با توجه به مقدار بالای آربوتین و همچنین فراوانی و پراکندگی زیاد آن در شمال ایران می تواند به عنوان منبع غنی آربوتین مورد استفاده قرار گیرد.