نقش گیاهان دارویی در مدیریت مرتع بحرانی

مرتع خاستگاه طبیعی و اصلی گیاهان دارویی است. مرتعداران با تاکید بر حفاظت و بهره برداری پایدار از این ثروت ملی، در چارچوب راهبرد برنامه ریزی بهره گیری چند منظوره از مراتع، شناسایی و ارزیابی رویشگاه های مناسب این گیاهان را با عنوان شایستگی مرتع، در دستور کار خود قرار داده اند. در این بررسی، تنوع و فراوانی نسبی گیاهان دارویی، در تیپ های گیاهی مراتع طالقان، مورد ارزیابی قرار گرفت. برنامه ریزی جهت تعیین اولویت کاربری رویشگاه های گیاهان دارویی، به روش فائو و با بکارگیری سامانه های اطلاعات جغرافیایی در مقیاس 50000/1 صورت پذیرفت. با این دستاورد رویشگاهای مناسب گیاهان دارویی منطقه با کاربرد GIS مشخص و تجزیه و تحلیل بوم شناسانه این رویشگاه ها، به کمک مدل سازی انجام شد. نتایج بدست آمده نشان داد که از تعداد 175 گونه گیاهی شناخته شده در منطقه تعداد 53 گونه دارویی است. این گیاهان که از نظر دامداری گیاهانی کم ارزش هستند، پوشش غالب مراتع ضعیف و مناطق بحرانی را تشکیل می دهند. برپایه نقشه شایستگی، حدود 32/2430 هکتار (42/6 درصد) از مراتع منطقه با برخورداری از تنوع و رویشگاه های مطلوب گیاهان دارویی در طبقه شایستگی بالا (الویت اول)، 80/7716 هکتار (3/20 درصد) درطبقه شایستگی متوسط و 7500 هکتار (75/19درصد) در طبقه شایستگی پایین قرار دارد. از آنجا که گسترش، حفاظت و بهره برداری پایدار از گیاهان دارویی، منوط بر توجه به زادآوری این گونه ها برپایه بررسی های علمی است، اکنون مدیریت و حفاظت از رویشگاه های مطلوب (شایستگی بالا)، گیاهان دارویی به عنوان ذخائر بانک بذر گیاهان دارویی توصیه می شود.