نگاهی شناختی به مفهوم سببیت در زبان فارسی

این پژوهش به بررسی مفهوم سببی سازی در انگاره زبان شناسی شناختی (به طور خاص دستور شناختی) می پردازد. مفهوم سببی سازی نقش مهمی در شکل دهی تجربیات انسان ایفاء می نماید، به گونه ای که می توان آن را عضو جدایی ناپذیر شناخت بشر قلمداد نمود و یا بنابر اظهار لیکاف مفهومی دانست که در اندیشه هر انسانی وجود دارد. این مقاله از سویی مفهوم سببیت در زبان فارسی را در قالب دستورشناختی بررسی می کند و از دیگر سوی به بررسی میزان تعامل و ارتباط تحلیل شناختی سببیت با تبیین صورتگرایان می پردازد. یافته های این پژوهش نشان می دهد سببی سازی جزء جهانی های ذهن انسان بوده و غالبا در دستور تمامی زبان ها متجلی می شود. قائل شدن به مفهوم سببی سازی به عنوان نظامی جهانی شناختی ویژگی های مشترک فراوانی در میان زبان ها نشان می دهد. آن چه که در رویکرد شناختی بیش از هرچیز خودنمایی می کند طریقه تفکر، تجربیات، نگرش ها، هنجارهای فرهنگی و اجتماعی و در حقیقت شناخت بشر از محیط پیرامونش است که برداشت های متفاوتی را از رویدادی واحد سبب می-شود. همین مهم سببی سازی را همان طور که دیوید لی ادعا می کند وابسته به فرایند انطباق در زبان می داند. دیگر این که اصولا تحلیل شناختیون در بررسی سببی ها مکمل تبیین صورتگرایان است و نیز درک و تحلیل سببی ها حاصل عوامل معنایی و عملکردهای کلی ذهن بشر است. به واقع رویکرد شناختی از آنجا که موقعیت های جهان خارج را بدون توسل به ویژگی های عینی و تعریف شده آن ها تعبیر و تفسیر می کند راه حلی نسبتا ساده به مشکلاتی همچون ناکارآمدی های دستور حالت ارائه می دهد.