بررسی تغییرات کمی و کیفی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ گیاه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo) در مراحل مختلف رشد

گونه ایرانی Zhumeria majdaeکه با نام محلی مورخوش شناخته می شود، اخیرا به عنوان یک گونه متعلق به یک جنس جدید به نام زومریا از تیره نعناع معرفی شده است. این گیاه از نظر پراکنش محدود به جنوب ایران و استان هرمزگان است. برگ های گیاه مورخوش سالیان متمادی است که به عنوان یک داروی شفابخش برای درد معده و یک ضدعفونی کننده قوی استفاده می شود.
با عنایت به خواص درمانی و کاربردهای این گیاه در طب سنتی، شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل مختلف رشد و بررسی تغییرات کمی وکیفی از اهداف این تحقیق بودند.
در این پژوهش نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل رویشی و زایشی که از کوه گنو واقع در 35 کیلومتری شمال غربی بندرعباس جمع آوری شده بود، با استفاده از تکنیک های GC و GC/MS بررسی شد. اسانس گیری به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر2 صورت گرفت.
بازده اسانس برگ در مراحل رویشی و زایشی به ترتیب 5/7 و 3/9 درصد بود. در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله رویشی، 22 ترکیب شناسایی شد. لینالول با 6/35 درصد و کامفور با 1/42 درصد و جمعا 7/77 درصد بیشترین حجم ترکیبات اسانس را تشکیل می دهند. در مرحله زایشی در اسانس برگ مورخوش تعداد 16 ترکیب شیمیایی شناسایی شد که لینالول با 43/39 درصد و کامفور با 83/39 درصد و جمعا 26/79 درصد بیشترین حجم ترکیبات اسانس را به خود اختصاص می دهند. دو ترکیب لینالول و کامفور جزو گروه ترکیبات اصلی تشکیل دهنده اسانس ها هستند و حدود 79 درصد از حجم اسانس ها را به خود اختصاص می دهند.
بازده تولید اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل رویشی مختلف، متفاوت می باشد. هم چنین مقدار و نوع ترکیبات اسانس برگ نیز متغیر است.