ادله نقلی حق تمرد از منظر اهل بیت و اهل سنت

بررسی «حق تمرد» در حقیقت یافتن پاسخ این پرسش است: «در چه صورت می توان از الزام سیاسی نظام حاکم سرپیچی کرد؟» در این مقاله پاسخ این پرسش از دیدگاه لیبرال دموکراسی، مسیحیت، اهل سنت و فقه سیاسی اهل بیت بررسی شده است. طرفداران دموکراسی براساس مبانی فلسفی لیبرالیستی چاره ای برای حق تمرد نیندیشیده اند. همچنان که در کلام سیاسی مسیحیت نیز این حق تمرد مورد بی مهری قرار گرفته است.
اما در اندیشه سیاسی مسلمانان فقی هان اهل سنت با استناد به ادله نقلی و پاره ای از روایات منقول از پیامبر اعظم و ادله ای مثل سیره صحابه و تابعین و دلیل عقلی وجوب حفظ نظام، منکر حق تمردند و از این رو سرپیچی از فرمانهای نظام سیاسی مستقر را هرچند فاسد و ستمگر باشد، ناروا می شمرند. این مقاله ضمن نقد و بررسی ادله اهل سنت، حق تمرد از نگاه فقه سیاسی اهل بیت را مورد تحلیل قرار می دهد و مدعی است که براساس مبانی کلامی و فقهی امامیه، حق تمرد صد در صد مورد انکار نیست، بلکه در برابر نظام سیاسی نامشروع حق تمرد ثابت و در مواردی خروج و انقلاب در برابر آن واجب خواهد بود. اگرچه در مواردی که واجب اهم در میان است، مثل حفظ نظام و دفاع از کیان اسلام و مسلمانان، این حق ثابت نیست.