فراداستان، زبان انگیزش تفکر در ادبیات کودک ایران: بررسی سه اثر از فرهاد حسن زاده

به زعم برخی ادبا و منتقدان، ادبیات کودک جایگاه مناسبی برای جلوه های پسامدرن نیست. این افراد معتقدند که ادبیات پسامدرن دشوار تر از آن است که مورد درک و پسند کودک قرار گیرد. گروهی دیگر از منتقدان، در پاسخ به گروه اول، گفته اند که علی رغم باور عموم، کودکان به این نوع از ادبیات علاقمندند و فرا داستان کودک زمینه ی مناسب را برای نقد یا حتی جایگزینی اشکال سنتی تر ادبی فراهم می آورد. به علاوه، انگیزش تفکرکودک به همان اهمیت ایجاد رضایت در او است، زیرا به ایجاد توانایی نگرش چند جانبه به مسائل می انجامد. در این راستا، منتقدان گروه دوم، ادبیات کودک را به دو دسته ی عمده طبقه بندی کرده اند: ادبیات سنتی واقع گرا و ادبیات فراداستانی. ادبیات فراداستانی به واسطه ی شگردهای ویژه ی نگارش داستان مانند بینامتنیت؛ ایجاد مکالمه میان کودک، نویسنده، و شخصیتهای داستان؛ و تقلید تمسخر آمیز، بیش از ادبیات واقع گرا قادر به انگیزش تفکر کودک است. مقاله ی حاضر تلاشی است برای بررسی مقوله ی ادبیات فراداستانی کودک و رابطه ی آن با انگیزش تفکر کودک. بدین منظور وجوه تمایز و موارد تعامل فراداستان و ادبیات واقع گرا با استفاده از نمونه هایی فراداستانی، از ادبیات کودک ایران، به بحث گذاشته شده اند. این نمونه ها که عبارتند از آقارنگی و گربه ی ناقلا، دیو دیگ به سر، و همان لنگه کفش بنفش، آثار فرهاد حسن زاده هستند.