بررسی بوم شناختی گون درختچه ای (Astragalus squarrosus Bunge) در ماسه زارهای ریگ بلند کاشان

«نتر» (Bunge squarrosus Astragalus) درختچه ای بیابانی و شن دوست محسوب می شود که دارای انشعابات هوائی افراشته به طول 50 تا 150 سانتیمتر و حتی در برخی رویشگاه ها تا 190 سانتیمتر می رسد. این گیاه، گونه ای «گون» درختچه ای بدون خار و خوشخوراک بوده که در ماسه زارهای نواحی خشک تا فرا خشک بیابان های مرکزی، جنوب شرقی تا شمال شرقی کشور، به صورت ریختارهای گیاهی نسبتا وسیع پراکنش دارد. به منظور بررسی ویژگی های بوم شناختی این در ختچه، سه رویشگاه مختلف در ماسه زارهای ریگ بلند کاشان انتخاب شد. پس از تعیین حداقل سطح و مشخص نمودن اندازه پلات ها، تراکم، درصد پوشش تاجی، گونه های گیاهی همراه و نحوه انشعابات ساقه ها و ریشه ها بررسی شد. با تعیین تعداد مشخصی پایه، بیوماس اندام های هوائی و زیرزمینی اندازه گیری شد. با مراجعه هر 15 روز یکبار به رویشگاه، تقویم حیاتی گیاه مشخص گردید. آنالیز شیمیائی و فیزیکی خاک رویشگاه در دو عمق 40-0 تا 80-40 سانتیمتر انجام گرفت. با نمونه برداری از سرشاخه های نورسته گیاه، تجزیه شیمیائی گیاه نیز انجام شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که رویشگاه های نتر در ماسه زارهای بیابانی کاشان در محدوده ارتفاعی 750 تا 1100 متر از سطح دریا قرار دارد. این درختچه دارای سیستم ریشه ای اصلی به طول 2 تا 4 متر و ریشه های فرعی متعدد به طول 2 تا 3 متر است. ساختار خاک رویشگاه نتر نشان داد که دارای بافت سبک شنی همراه با افق زیرین گچ می باشد. متوسط تعداد پایه در هکتار، بین 3125 تا 15625 عدد متغیر است. میزان متوسط علوفه بین 62 تا 312 کیلوگرم ماده خشک در هکتار است. میزان پروتئین خام گیاه 7 درصد برآورد شد. بارزترین گونه های گیاهی همراه این ریختار گیاهی عبارتند از: Salsola tomentosa،Salsola arbuscula، Cyperus eremicus، Stipagrostis plumosa، Convolvulus eremophilus می باشد. بررسی تقویم حیاتی گیاه نشان داد، آغاز دوره رویشی گیاه اسفند ماه، ظهور غنچه های گل اواسط فروردین، تشکیل میوه اواخر خرداد ماه و بذرهای کاملا رسیده در ماه های تیر و مرداد قابل جمع آوری است. خواب تابستانه طی ماه های مرداد تا مهر ماه طول می کشد. رویش مجدد آن در اواسط مهرماه انجام گرفته و خواب زمستانه نیز اوائل آذر ماه شروع می گردد.