نشریه نقد زبان و ادبیات خارجی
سال ششم شماره 11 (پاییز و زمستان 1392)

برای به خاطر سپردن و سپس استفاده از محفوظات در فرایند آموزش زبان، تمهیدی چون فراهم کردن یک نقشه ذهنی بسیار کمک رسان است. پژوهش های متخصصان امور نشان داده است که استفاده از اشکال و رنگ ها در ترسیم مجموعه آموزه های زبان به جهت ماندگاری در ذهن بسیار اثر بخش است. سازوکار دو نیمکره مغز که هر کدام در پردازش خاصی از اطلاعات نقش دارند در برابر یک نقشه ذهنی که از عناصری از اشکال و رنگ ها به وجود آمده، عملکردی مشترک دارند که همین کیفیت، زمان ماندگاری محفوظات را فزونی می بخشد. در این پژوهش با استناد به تحقیقاتی که در عملکرد مغز صورت گرفته، استفاده از نقشه ذهنی را در جهت ارتقاء کیفیت فراگیری زبان فرانسه مثبت و بسیار کارساز دانسته ایم. در حال حاضر از نقشه ذهنی به مثابه روشی کارآمد در سراسر دنیا برای آموزش زبان دوم یا زبان خارجی استفاده می شود. مسئله در اینجاست که چگونه نقشه ذهنی آموزه ها را در روند فراگیری ماندگار و زودیاب می کند؟ در این مقاله برای شرح و حل این مسئله تا رسیدن به هدف که همانا تسریع در فراگیری و به تبع آن استفاده از زمان است، از مسیری علمی پژوهشی سود جسته ایم. دلایل لازم در ارتباط ذهن آدمی با ساختاراصلی نقشه ذهنی را در ساختمان مغز جستجو کرده ایم و آن را در الگوهایی دیگر رصد کرده و در نهایت فراگیری زبان را در جامعه ای کوچک آزموده ایم.

فیلیپ مایکل اونداتیه یکی از بزرگ ترین نویسندگان ضداستعماری در دوران معاصر است. رمان های این نویسنده اغلب به زندگی مظلومان و استعمارزدگانی می پردازد که از فقدان یا آشفتگی هویت رنج می برند. تحقیق حاضر تلاشی است در راستای خوانش رمان های انداتیه با عناوین در پوست شیر و روح آنیل در چارچوب نظریه های فانون و دوبوآ در باب آگاهی دوگانه. منظور از این اصطلاح، ماهیت استعمارشدگانی است که خویش را از منظر دیگری می بینند و به این امر می پردازد که آنان چگونه می توانند در آن واحد دو هویت فرهنگی مختلف را به خود بگیرند. به این ترتیب، پژوهشگران مفهوم آگاهی دوگانه را به کار می گیرند تا معلوم شود که شخص استعمارشده چگونه در جامعه ی تحت استعمار، احساس غربت می کند؟ چه برخوردی با او می شود؟ چگونه در این موقعیت مقاومت می کند؟ چرا فرد استعمارزده صورتک بر چهره می نهد؟ و چرا سعی در برداشتن آن دارد؟

دنیای خاکی ما مملو از لایه ها و قلمروهای تازه و کشف نشده است. دنیاهایی که در ورای زندگی روزمره مان شاید حتی آن قدرها نتواند به مثابه سرزمین عجایب بروز کند. تنها کسانی که این مکانها را یافته و آن را طلب کنند می توانند ورود یافته و تجربه اش کنند. سفر از سرزمینی به دیاری دیگر آدمی را کوچگری می سازد که هیچگاه به توقف در یک مکان فکر نکند. این تصویر از زندگی که مانند سکانس های سینما گذرا و بی پایه است هرج و مرجی از احتمالات بنا می کند. احتمال تبدیل شدن مرد به زن یا به حیوان و یا غیره. ورود به و خروج از قلمروهای در دسترس می تواند راه حلی باشد برای سکون و بی حرکتی دنیای ثابت شخصیتهای واحد. تامس پینچن در داستانهای کوتاهش وضعیت مشابهی را روایت می کند. در هر داستان فرار از بی حرکتی به چالش ابتدایی بدل می شود و محوریت داستان را شکل می دهد. این فرار نیازمند قلمرو دیگر است، در این داستانها ه به فراسوی مرزها رفته و قلمروهای دیگر را می یابیم. همچنین چگونگی ایجاد هرج و مرج در پیوند با قلمروهای جدید را بررسی خواهیم کرد.

This article is an attempt to go through Nadine Gordimer's The Conservationist in order to present a postcolonial reading of it in the light of Homi K. Bhabha's Ideas. First, we are going to discuss the significance of the novel and give an outline of what happens in it. We will then focus on the style of narration, characterization and the context (The Apartheid and Zulu culture). The article presents the clash of European cultures and the indigenous cultures, and brings forward the concept of "cultural hybridity." It also lays bare the ruptures and ambivalences hidden within the discourse of power, and refers to Homi Bhabha's concept of "mimicry" as a sly strategy for intervening in and disrupting the master narrative. In short, for Bhabha, hybridity and mimicry are in fact strategies of survival in the time of oppression.

مارگارت آتوود نویسنده ی مشهور کانادایی بر این باور است که در روزگار معاصر قدرت درانحصار دولت نیست، بلکه به اشکال متفاوت و از سوی نهادهای اجتماعی مختلف از جمله شرکت های بزرگ اقتصادی اعمال می شود. یکی از دغدغه های او توصیف نقش اساسی پیشرفت های علمی در جهت تقویت قدرت آن شرکت ها و در نتیجه تشدید جنبه های زیان بار نظام سرمایه داری است. این دغدغه ی او تاحدی شبیه دیدگاه لوئی آلتوسر درباره ی ایدئولوژی آموزشی است که اگر به شکل صحیح هدایت نشود، صرفا به نردبان ترقی سرمایه داان بدل خواهد شد. آلتوسر معتقد است که وقتی علم به ابزاری در دست سودجویان تبدیل می شود، تاثیرات زیان باری خواهد داشت که یکی از آنها تشدید اختلاف طبقاتی است. آتوود در دو رمان آریکس و کریک (2004) و سال سیل (2010) چگونگی اعمال قدرت شرکت های بزرگ و پیامدهای منفی پیشرفت های علمی به علت کارگزاری دانشمندان در این شرکت ها برای تبدیل آنها به ابر قدرت های اقتصادی را هنرمندانه ترسیم می کند و پلشتی ها و کژی های حاصل از این امر را به وضوح نشان می دهد.

متون ادبی هر سرزمینی آیینه وار فرهنگ، ارزش ها و آداب حاکم بر آن جامعه را متجلی می سازد . از این رو مقاله ی حاضر در صدد است تا با بررسی اثر افسانه زنان نیک به توجه خاص چاسر به باز آفرینی تصویر زن در نظام پدر سالار زمان خود بپردازد. لحن متغیر نویسنده در این داستان این سوال را در ذهن خواننده ایجاد می کند که براستی او مدافع پرشور زنان است یا ویران کننده مستور آنان. خوانندگان با توجه به عنوان، داستان را با این فرض می خوانند که به راستی این اثر در مورد زنان نیک است. اما نگاهی دقیق تر گویای آن است که برخلاف ادعای خود چاسر در مقدمه داستان مبنی بر اینکه صادقانه وظیفه بیان داستان هایی که نشان دهنده ی زنان نیک و یا به عباراتی شهیدان راه عشق، هستند را بر عهده دارد، وی این کار را با دیدی طعنه آمیز به پایان می رساند. منتقدانی که پیشتر به دیدگاه طعنه آمیز چاسر و اینکه اثر وی به واقع ستایش زنان نیست، اشاره کرده اند، تاکید خود را بیشتر بر مقدمه داستان و لحن راوی آن معطوف کرده اند. اما این مقاله، با بررسی دقیق داستان ها براساس تفاوت های موجود میان زنان و مردان در روابط عاشقانه و نقش سنتی زنان در این روابط، که باعث ایجاد تصویر کلیشه ای از آنان گردیده و بسته به انتخاب های بحث برانگیز قهرمانان زن، تحریف داستان ها و کاستن از قدرت آنان، به برخورد راستین نویسنده پیرامون جایگاه زن در این اثر می پردازد.

این مقاله رمان مردم جولای اثر نادین گوردیمر را در پرتو نظریات هومی بابا مانند پیوند بودگی ، محاکات و در آستانه بودن بررسی می کند. او تقابل های دو گانه استعمارگر و استعمار شده، سفید و سیاه، خود و دیگری و تعریف غرب از هویت که بر پایه تقابل های دوگانه شکل گرفته اند را واسازی می کند. چنین تفکری بطور مطلق هویت خود را برتر و هویت دیگری را کهتر تلقی می کند؛ برخلاف این عقیده، بابا به پیوند بودگی فرهنگ ها اعتقاد دارد. نویسندگان این مقاله در پرتو نظریات بابا، هویت های مارین شخصیت زن سفید پوست را مورد بررسی قرار می دهند؛ و اینکه چگونه او در اثر رویارویی با فرهنگ و مکانی جدید به کسب این هویت ها نائل می شود. همچنین، نگارندگان عقیده دارند که هویت ها و تولید معناهای فرهنگی جدید نقش بسزایی در بقا و پذیرفته شدن او در بین سیاهپوستان دارد.

مقاله حاضر تلاش دارد تا با استفاده از رویکرد ادبی مادی گرایی فرهنگی و مخالف خوانی به بررسی مفهوم خرده فرهنگ مقاوم سیاه در اشعار منتخب از امیری باراکا بپردازد. مادی گرایی فرهنگی رویکردی ادبی است که در اوایل دهه 1980 میلادی الن سینفیلد و جاناتان دالیمور در بریتانیا پایه گذاری کردند. رویکرد ادبی مادی گرایی فرهنگی از هوشیاری سیاسی برخوردار است و در تضاد با رویکرد فرمالیسم روسی و نقد نو آمریکایی، ادبیات را به مثابه ماهیتی مادی در نظر می گیرد و آن را در ارتباط با تاریخ و مسائل اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی مورد بررسی قرار می دهد. مادی گرایی فرهنگی همچنین در پی کشف قدرت و ایدئولوژی حاکم و مطالعه روابط قدرت بین افراد و در همان سطح به دنبال نیروهای مخالف و مقاوم در برابر قدرت حاکم است. امیری باراکا شاعر، نمایشنامه نویس، داستان نویس و منتقد ادبی سیاهپوست معاصر از تاثیرگذارترین نویسندگان و رهبر جنبش هنری سیاه در آمریکا است. شعر او به عنوان مهمترین وسیله برای بیان مقاصد فرهنگی و سیاسی اش به تعریف و بازتعریف جامعه سیاهپوستان و شکل گیری خرده فرهنگ مقاوم سیاه می پردازد. اشعار باراکا حکم سلاحی سیاسی را دارندکه برای ایجاد جامعه ای کوچک و منسجم در درون جامعه بزرگ آمریکا، به ایدئولوژی طبقه حاکم حمله می کند، گوئی قصد واژگونی قدرت حاکم را دارد. با تبلیغ ایدئولوژی و اهداف خویش در راستای پرپایی یک خرده فرهنگ مقاوم حرکت می کند. باراکا قوانین سنتی زبانی در شعر را نیز به چالش می کشد و زبان جدید و خاص خویش را برای بیان عقاید انقلابی و آزادی خواهانه اش به کار می برد.

نادین گوردیمر نویسنده معاصر و سفید پوست آفریقای جنوبی یکی از پرچمداران ادبیات ضدآپارتاید بشمار می آید. آثار او به دو دسته تقسیم می شوند که گروه اول در زمان سلطه آپارتاید و گروه دوم پس از آن نگاشته شده اند. رمان پیکاپ (2001) در گروه دوم جای می گیرد. مقاله حاضر این رمان را به عنوان بازتاب جامعه آفریقای جنوبی در دوره پس از آپارتاید مورد مطالعه قرار می دهد. دگرگونی نظام ارزشی آفریقای جنوبی پس از سقوط رژیم آپارتاید و به قدرت رسیدن نلسون ماندلا در سال1994 موضوع محوری مقاله حاضر است. این تغییر در قالب پیوند یک زن سفید پوست اهل آفریقای جنوبی و یک مهاجر غیرقانونی نمایش داده می شود. رمان واکاوی تمام تقابل های دوتایی نهادینه در جامعه آفریقای جنوبی در دوره حاکمیت آپار تاید را به تصویر می کشد. مهمترین این تقابل ها تضاد بین «خود» و «دیگری» است که پس از آپارتاید «دیگری» نقش به سزایی را در باز تعریف «خود» ایفا می کند.

مقاله پیش رو به بررسی ارتباط و تاثیر عوامل بیولوژیک (در اینجا: سن و جنسیت) و عامل انگیزه در روند یادگیری زبان خارجی می پردازد. در این مقاله سعی می شود، با استناد به تحقیقات به عمل آمده از سوی ریمر (2006) و اشمنک (2002) نشان داده شود که عوامل دخیل در شکل دهی به تفاوت های فردی ارتباطی مستقیم با یکدیگر دارند و با تاثیرپذیرفتن از یکدیگر می توانند روند یادگیری زبان خارجی را با تغییراتی همراه کنند. مقاله حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که کودکان در مقایسه با بزرگسالان و گروه زبان آموزان مرد در مقایسه با گروه زبان آموزان زن در چه بخش هایی از روند یادگیری زبان از برتری سن و نوع جنسیت خود بهره می برند؟ آیا عامل انگیزه می تواند روند یادگیری زبان را در گروه های مختلف زبان آموزان با توجه به شرایط سنی و جنسی آن ها تحت تاثیر قرار دهد؟ یافته های این مقاله نشان می دهد، عامل انگیزه بر گروه های سنی و جنسی مختلف تاثیرات متفاوتی اعمال می کند. انگیزه های درونی و بیرونی نقش تعیین کننده ای در روند یادگیری زبان خارجی ایفا می کنند و تاثیر آن ها با در نظرگرفتن گروه های سنی و نوع جنسیت زبان آموزان متفاوت خواهد بود.

دنیای نمایش در انتظار گودو را عدم کنش، تکرار و شک می سازد و منتقدان غالبا اثر بکت را تصویرگر هستی «پوچ» سوژه می دانند. این مقاله می کوشد «کوگیتو» را در دنیایی که از معنا گسسته و اصالت وجود در آن زیر سوال است باز یابد و ثابت کند که حتی در دنیای عبث نما هم سوژه ی منحصر به فرد وجود دارد و آنگونه که ساختارگرایان باور دارند معنا تنها نقشی زبانی نیست. این خوانش، از تئوری های اسلاوی ژیژک، تعبیر او از شک و جنون دکارتی، دیالکتیک وجود هگل، سوژه لکانی و تاکید ژیژک بر نقش مهم فانتزی در دیالکتیک وجود بهره جسته است. مقاله حاضر بر آن است تا نشان دهد که کوگیتو هسته ای در درون سوژه نیست، بلکه حاصل تولد سوژه در فانتزی و شکل گیری روایتی شخصی است که در نوسان میان دو قطب امر نمادین و امر واقع اتفاق می افتد و با گذر از مرحله ی شک دکارتی محقق می شود. در پایان، خواهیم دید که ولادیمیر و استراگون قادرند در حالت شک دکارتی، بر خلاف پوتزو و لاکی، کوگیتوی خود را پویا نگه دارند. علی رغم اینکه آنها مدام در بی کنشی، تکرار و فراموشی به سر می برند، دقیقا در همین وضعیت است که خلا کوگیتو در دنیای فانتزی هایشان متولد و با بودن سوژه پر می شود. گودو نیز بخشی از همین فانتزی و ابژه ای توخالی است که «به وجود آمدن» را برای آنها حفظ می کند. در واقع این گونه نیست که «آنها آنجا منتظر گودو هستند»، بلکه «آنها هستند، زیرا منتظر گودواند».