نشریه مطالعات حفاظت و امنیت انتظامی
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 39، تابستان 1395)

جهان در قرن حاضر شاهد تغییر و تحو ل های پرشتاب و گسترده ای است که فعالیت ها، اقدام های و تصمیم گیری ها را برای سیاست گذاران و مدیران سازمان ها بسیار سخت کرده است. برای رویارویی با تغییرات پیش رو، مدیران باید سازمان ها را از حالت سکون خارج کرده و بر اساس تغییرات محیطی، حالت انعطاف و تغییر را در پیش بگیرند تا بتوانند متناسب با تغییرات موجود، از افول و نابودی سازمان جلوگیری کرده و برتری سازمان را همواره حفظ کنند. ساحفا ناجا نیز به عنوان یکی از سازمان های پیشرو، مسئول ایجاد امنیت در ناجا، در شرایط فرا پیچیده امروز با توجه به تغییرات و شیوه های جدید سرویس های اطلاعاتی نیازمند ایجاد تغییر در ابعاد گوناگون سازمانی است تا بتواند برتری اطلاعاتی خود را در برابر حریف توسعه دهد. پژوهش حاضر با طرح مبانی نظری، موانع و مشکل های تغییر و تبیین الگوهای علمی تغییر، رویکرد نظام مند به فرایند تغییر را تشریح کرده و به دنبال پاسخ گویی به این سوال است که راه های تغییر رویکرد پدافندی به آفندی در ساحفا ناجا کدامند؟ این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش انجام پژوهش، توصیفی و جمع آوری داده ها به روش اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که برای ایجاد تغییر از رویکرد پدافندی به آفندی باید دانش، نگرش و رفتار کارکنان، فن آوری ها، ساختار سازمانی، راهبردها و خط مشی ها و فرهنگ سازمانی تغییر یابد. در پایان به ارائه راه کارهای لازم پرداخته می شود.

«امر به معروف» و «نهی از منکر» که از جایگاه ویژه ای در قرآن و احادیث برخوردار بوده و از صدر اسلام تا کنون تاکید فراوانی نسبت به اجرای آن شده است، برنامه ای کامل برای تمام زمینه های فردی، خانوادگی، اجتماعی و... انسان بوده که می تواند با ایجاد نظارت و مراقبت عمومی و جلوگیری از رواج گناه، سدی محکم در برابر ناهنجاری های اجتماع و راهی در جهت سالم سازی جامعه تلقی شده و آثار و برکات زیادی مانند اصلاح امور دین و دنیا، دلگرمی مومنان و... را به دنبال داشته باشد؛ بنابراین تحقق این مهم در گرو حصول شرایط لازم آن از جمله شناخت معروف و منکر، احتمال تاثیر بر مخاطب، اصرار بر گناه و نبود مفسده در این راه است که می بایست با لحاظ کردن مراتب آن، مرتبه اعراض، مرتبه زبان و مرتبه قلبی، به اجرا در آید. مقاله حاضر که با استفاده از متون اسلامی و روش تحقیق اسنادی و کتابخانه ای تنظیم شده، بر آن است تا با تبیین جایگاه امر به معروف و نهی از منکر و ارائه راه کار های موثر و عملی در این زمینه از جمله دعوت غیرمستقیم و عملی، ارائه الگو، استفاده از شیوه تدریجی، تذکر و تکرار، تشویق و تنبیه، توجه به برکات معروف و آثار شوم گناه و عزم همگانی، به بررسی نقش فرهنگی امر به معروف و نهی از منکر در صیانت از کارکنان بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک شیوه نظارتی و واپایشی در صورت به کارگیری روش های کارآمد و موثر در این زمینه و با در نظر گرفتن شرایط و مراحل اجرای آن، می تواند موجب احساس مسئولیت افراد نسبت به یکدیگر شده و با فرهنگ سازی این رفتار و ایجاد شناخت و آگاهی نسبت به معروف و منکر، نقشی صیانتی در جلوگیری از انحراف ها کارکنان ایفا کند.

جاسوسی الکترونیکی در دسترسی به اطلاعات فردی، بازرگانی، تجاری، نظامی و فرهنگی از بدو تحول در فن آوری ارتباطات و صنایع میکروالکترونیک موجب شد که با طراحی و ساخت تجهیزات پیشرفته ابزار و ادوات پیشرفته، نظارت و شنود محیط کار و زندگی بشر از شرایط معمولی و ایمنی خود خارج شده و نگرانی هایی را پدید آورد و نگرانی ها زمانی به اوج خود رسید که چنین تجهیزاتی به سهولت و بهای ارزان در دسترس همگان قرار گرفت. در حالیکه در دوره های گذشته، دولتها به جهت ایجاد ایمنی و بالا بردن ضرایب امنیتی کشورها با بهای سنگین و به سختی به چنین لوازم و ابزاری دسترسی داشته یا فن آوری ارتباطات و مخابرات همان دوران، امکان دسترسی به اطلاعات عمومی را به سهولت در دسترس قرار نمی داد. با سیر تحول رشد صنایع میکروالکترونیک و تجهیزات نرم افزاری پرقدرت به موازات پیشرفت دانش و فن آوری ارتباطات، زمینه توانمندی افراد عادی را نیز در بهم ریختن خلوت انسان ها فراهم کرد، به طوری که در عصر کنونی دسترسی به ابزار و ادوات مذکور به سهولت خرید نوشابه از فروشگاه شده و ابزار نظارت و واپایش و شنود در اختیار عموم قرار گرفت و ایمنی محیط و اماکن خصوصی افراد به همان نسبت تقلیل یافت. این مقاله که از نوع هدف کاربردی است و از نظر توصیفی- تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه ای و اسنادی می باشد تجهیزات و ابزارهای مقابله با جاسوسی و نفوذ دشمن را که از طریق فن آوری( شامل شنودی و بصری در شبکه های مخابراتی و خطوط تلفنی و ارتباطات رایانه ای و اینترنتی و اماکن کاری و زندگی ما) میباشد، مورد بررسی و مطالعه قرار داده است.

هر سازمان بایستی برای ادامه فعالیت خود بتواند با مشوق هایی، افراد مستعد و متخصص را جذب کند و سازمان حفاظت اطلاعات نیز در این راستا نیازمند کارکنانی است که بتوانند وظیفه خطیر حفاظت از یگان های ناجا را برعهده بگیرند. با توجه به وضعیت دشوار خدمتی در ساحفا ناجا بایستی شرایطی را فراهم کرد تا کارکنان ناجا برای جذب و خدمت در ساحفا ناجا علاقه مند شوند. در این پژوهش، روش به کار رفته از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، اسنادی و توصیفی است وسعی شده تا با استفاده از نظریه های محققان و دانشمندان علوم مدیریت و نظر کارشناسان نیروی انسانی، روش مناسب ایجاد انگیزه جذب کارکنان ناجا در ساحفاناجا را به دست آوریم در نهایت نتایج نشان می دهد بهترین روش برای ایجاد انگیزه در کارکنان ناجا برای جذب در ساحفا ناجا، ایجاد محیط مناسب خدمتی برای کارکنان فعلی و ایجاد رضایتمندی در بین آنان بوده تا با تبلیغ وضعیت مناسب خدمتی، دیگران را برای ادامه خدمت در حفا تشویق کنند.

مقاله حاضر با هدف تبیین گفتمان امنیتی نظام ج.ا.ا در مقام پاسخ به این سوال که «امنیت در گفتمان امنیتی حاکم بر ج.ا.ا برچه ارکانی استوار است»؟ معتقد است نقطه کانونی گفتمان امنیتی نظام جمهوری اسلامی بر محور اسلام سیاسی فقاهتی و بر اساس اندیشه های امام خمینی(ره) قرار دارد. روش مقاله توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی- بنیانی است. ابزار گردآوری اطلاعات به روش سندکاوی و با بهرهگیری از اطلاعات کتابخانه ای مبتنی بر رهیافت گفتمان تهیه شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که دال مرکزی گفتمان امنیتی نظام ج.ا.ا مبتنی بر اندیشه ولایت فقیه قرار دارد؛ این اندیشه نشانه هایی مانند آزادی، عدالت، استقلال، اسلامیت، جمهوریت را در یک زنجیره هم ارزی به عنوان لایه های استحکام بخش نظام ج.ا.ا قرار داده و گفتمان امنیتی ایران اسلامی را شکل داده است.

مطالعات انجام شده بیانگر آن است که جنگ ها شکل های مختلفی به خود گرفته اند؛ از جمله جنگ نرم که شامل اقدام های روانی و تبلیغاتی می شود. در جنگ نرم اغلب نیروها از نوع خودی هستند. نیروهای خودی بنا به دلایلی فریب خورده و به اردوگاه دشمن پیوسته اند، حال فرماندهی مقابله با چنین جنگی از حساسیت و ظرافت خاصی برخوردار است. هدف این پژوهش آشنا کردن فرماندهان و مدیران ناجا با مفهوم، اهداف، ابزار و شیوه های جنگ نرم از منظر وحی الهی، سیره امامان و مقام معظم رهبری و سپس تبیین نقش آنان در خنثی سازی جنگ نرم دشمنان می باشد. این پژوهش از نوع کابردی و روش آن توصیفی از نوع کیفی بوده و از روش اسنادی یا کتابخانه ای برای گردآوری مطالب و مفاهیم مورد نیاز بهره گیری شده است. یافته های حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که اهداف جنگ نرم بر مبنای آیات، روایات و بیانات مقام معظم رهبری شامل موارد زیادی مانند به انحراف بردن انسان ها از مسیر توحید، فتنه انگیزی، بی اعتقاد کردن نسل نو به دین و اصول انقلابی، و... روش ها و ابزار این جنگ نیز شامل موارد زیادی از جمله ادعای صلح و دوستی، تبلیغ برای ایجاد فتنه و استحاله کردن هویت ملتها و جوامع، بهتان و افترا، شعر، ادبیات تخدیری، داستان سرایی، افسانهسازی، نیروی آگاهی و... می باشد. مهم ترین ابزار و روش های فرماندهان و مدیران انتظامی در خنثی سازی جنگ نرم شامل بالا بردن ایمان و معرفت دینی (بصیرت)، فراهم آوردن توان و نیرو برای پیروزی بر دشمن، ایجاد رعب و هراس در دل دشمن، بالا بردن معرفت فرهنگی، داشتن نگاه کلان و بلند به مسائل، داشتن نگاه عمیق و دقیق، هدایتگری، شناسایی مشکل اصلی، شناسایی اهداف دشمن، مطالعه قواعد اسلامی و روابط بینالملل، تشخیص دشمن اصلی از فرعی، شناخت نقاط ضعف و قوت دشمن، مشاهده نامحسوس قرارگاه های دشمن و شناخت وظیفه نیروهای مسلح و فرماندهان و مدیران انتظامی است. می توان چنین نتیجه گرفت که موضوع جنگ نرم و ابعاد مختلف آن به طور وسیع و گسترده در قرآن کریم، روایات امامان و بیانات مقام معظم رهبری مطرح است و این مطلب میتواند در تعیین خط مشی ماموریتی و مبارزاتی فرماندهان و مدیران ناجا اثرگذار بوده و راهگشا باشد.