فصلنامه مدیریت در اسلام (نخل شهداد)
پیاپی 35 (زمستان 1396)

مدیریت از کاربردی ترین علومی ست که طی دهه های اخیر به دلیل نقش خود در موفقیت سازمان ها، مورد توجه ویژه قرار گرفته و هر مکتبی بر اساس اهداف مورد نظرش، مدل مدیریتی خاصی را تعریف و بدان عمل می نماید.
از آنجا که انقلاب اسلامی ایران با پیروی از اهل بیت (علیهم السلام) بر اساس اسلام ناب محمدی (صل الله علیه و آله) پایه ریزی گردیده و دارای مبانی، اصول و ارزش های متفاوتی با کشورهای غربی و حتی دیگر کشورهای اسلامی است انتظار می رود تا این گفتمان نیز مدل مدیریتی خود را تبیین و به جهان معرفی نماید.
برای نیل به این هدف در این مقاله سعی گردیده با تحلیل و بررسی نظرات و دیدگاه های مقام معظم رهبری(دام ظله الشریف) در خصوص موضوع های مختلف مدیریتی، ابعاد مختلف مدل مدیریتی انقلاب اسلامی از دیدگاه ایشان تبیین گردد.
آنچه پس از بررسی ها به دست می آید آن است که مدیریت در اندیشه مقام معظم رهبری هر چند با عناوین مشترکی مانند برنامه ریزی، سازماندهی، نظارت، تصمیم گیری و... در مدیریت رایج همخوانی دارد اما از نظر مبانی، اصول، اهداف و روش ها در بسیاری از موارد با مدیریت رایج متفاوت بوده و می توان آن را به نوعی مکتب جدیدی در مدیریت و متمایز با سایر مکاتب مدیریتی قلمداد نمود.[1]

مبانی توحیدی اثر فراوانی در نوع تحلیل ما نسبت به رفتارها و برنامه ها و برنامه ریزی‎ های ما دارند. یکی از مهمترین قواعد حاکم برعالم سنت های الهی هستند. و از میان سنتهای الهی عمومی ترین سنت امتحان و ابتلاء است در این نوشتار با توضیح و تبیین این سنت سعی شده برخی تاثیرات این سنت در مباحث مدیریت خصوصا برنامه ریزی با توجه به آیات و روایات بیان شود.

این تحقیق، در پی پاسخ‎گویی به این سوال اساسی است که ارکان اصلی الگوی مواجهه بحران‎های اجتماعی در سنت حضرت موسی(ع) کدامند؟ برای پاسخگویی به این سوال نگارنده پس از برشمردن و بررسی مهمترین رویکردهای اصلی و الگوهای رایج مدیریت بحران، به انتخاب الگوی مدیریت بحران سیاسی حضرت موسی(ع) میپردازد و سپس با مطالعه موردی بحران فرعون به مثابه یکی از بزرگترین و مهمترین بحرانهای بعد از نبوت ایشان، عناصر اصلی الگوی مواجهه بحران حضرت(ع) شامل (برنامه‎ریزی، سازماندهی، تصمیم گیری، هدایت و رهبری و کنترل و نظارت) را در سه مرحله قبل از بحران، حین بحران و بعد از بحران مورد تحقیق و بررسی قرار می دهد.

از آنجایی که با توجه به گسترش جامعه بشری و پیدایش سازمانها و ارگانهای بزرگ در دولتهای بزرگ و بن بست بشر در ترقی یک سویه اقتصاد و سیاست مادی، هماره کسانی اخلاق را برای برون رفت از این بن بست تزریق این جوامع کرده اند. با توجه به تعدد و گوناگونی سازمانها و روش اخلاقی مختلف، اصطلاحات جدیدی در علم اخلاق توسط علمای اخلاق پدید آمده و گسترش یافته است. کسی که می خواهد در باره اخلاق واقع در علم مدیریت صاحب نظر باشد خوب است که از این اصطلاحات باخبر باشد. این اصطلاحات ما را موضوع یابی جدید و حل مسایل در سازمانها کمک می کنند. دو اصطلاح فلسفه اخلاق و اخلاق توصیفی در مقاله گذشته بیان شد. در این مقاله مطالبی در مورد اخلاق هنجاری، اخلاق تحلیلی، اخلاق کاربردی، اخلاق حرفه ای، فرا اخلاق، اخلاق فضیلت به کمک برخی کتابهای اخلاقی معاصر نوشته می شود. امید است در مقالات آینده بتوانیم در تحقیق و نقد و بررسی از علوم اخلاق جدید در مدیریت در امت مهدوی استفاده کنیم.

اسلام از مدت ها پیش به موضوع طبقات فردی و اجتماعی انسان ها اشاره کرده و به ضرورت کنترل نابرابری ها اجتماعی پرداخته است. نهج البلاغه به عنوان مهمترین منبع سخنان حضرت علی علیه السلام به ویژه در نامه 53 برخی از مولفه های اصلی کنترل نابرابری اجتماعی را بیان کرده است. ظهور و گسترش نابرابری اجتماعی و شکاف طبقاتی در جامعه از یک سو و از سوی دیگر وجود راهکارهایی در مواجهه با نابرابری ناعادلانه در متون دینی ضرورت پرداختن به این پژوهش را دو چندان کرد. از یافته های این پژوهش آن است که از مهم ترین و عمده ترین دلایل شکل گیری طبقات نامتعارف در جامعه، که بیشترین امکانات و استعداد های موجود را در اختیار داشته باشند، ناشی از فساد و سوء مدیریت ها در رده های بالایی تا پایینی در ساختار حکومتی می باشد، از این رو شرط امانت و عدالت در رسیدن افراد به مناصب مدیریتی باید لحاظ شده و مرتبه همسانی همه انسان ها در عالم و جایگاه قدرت در مدیریت از جنبه الهی برای مدیران تبیین شود، گردانندگان امور، هم و غم اصلی خود را رسیدگی به طبقات فرودست جامعه قرار داده و در از بین بردن شاخص های غلط منزلت در جامعه اقدام لازم را نمایند. این موارد به عنوان مهمترین راهکارهایی مواجهه با نابرابری اجتماعی بر شمرده شده است. این تحقیق در مقام گردآوری به روش کتابخانه ای و در مقام تحلیل به روش توصیفی روایی، انجام شده است.

بحران جزء اتفاقاتی است که در اکثر کشورها و برای غالب رهبران و مدیران اتفاق می افتد. در این میان برخی رهبران در هنگام وقوع بحران دچار ترس و استرس فراوان شده و با تصمیمات نادرست خود به سمت تشدید بحران حرکت می کنند اما برخی با مدیریت خود از بحران به عنوان نقطه عطفی در جهت ساختن آینده ای بهتر استفاده می کنند.
بررسی زندگی پیامبر اکرم(ص) نشان می دهد که آن حضرت در طول دوران رسالت خود با بحران های زیادی مواجه شده اند ولی همواره با توکل به خدا و تدبیر توانسته اند از این بحران ها به عنوان نقطه عطفی در جهت تعالی و رشد مسلمانان استفاده کنند.
در این مقاله سعی شده است تا با نگاهی نو به یکی از بحران های دوران رسالت حضرت رسول(ص)- واقعه هجرت به حبشه-  نشان داده شود که آن حضرت  چگونه با مدیریت تبلیغی و رفتاری خود با این بحران مقابله کرده و از آن به عنوان یک فرصت استفاده کردند.

شناخت نظریه ها و تئوری های حقوق و دستمزد از جمله مسائل مهم و کلیدی در جهت شناخت نظام پرداخت در سازمان به حساب می آید، به دلیل اینکه فهم ابعاد و عوامل موثر در جبران خدمات کارکنان و در ساختار و سطح پرداخت حقوق در پرتو این شناخت، سهولت بیشتری دارد.
در مقاله ی پیش رو با دو نوع طبقه بندی این نظریات آشنایی اجمالی  بدست می آید.

یکی از مهمترین مسایل پیش روی جوامع، مساله اقتصاد است و یکی از اساسی ترین ابعاد اقتصاد، کار و فرهنگ کار می باشد. با توجه به نقش کار و عمل در پویایی و تکامل حیات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی جامعه، تلاش برای ارتقای فرهنگ کار و تبیین عوامل آن و ازبین بردن موانع ایجاد و تحقق این مهم، یک ضرورت اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی است. مدیریت فرهنگ کار، زمینه مناسبی برای  ایجاد و تشکیل فضای کاری خلاق و نوآورانه به همراه احساس تعهد و روحیه مسئولیت پذیری و وجدان کاری و انظباط اجتماعی و اخلاق حرفه ای را در محیط اجتماعی و سازمانی جامعه فراهم می سازد. فرهنگ کار براساس دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از پژوهش تحلیلی-توصیفی پیش روی، بررسی فرهنگ کار و ارائه راهکارهایی برای مدیریت و ارتقای آن، از منظر اسلام می باشد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است عوامل فردی از قبیل انگیزه و باورهای دینی، توان و مهارت های شخصی، ایجاد و تقویت وجدان کاری و عوامل محیطی مثل خانواده، آموزش، الگوها و نخبگان، و رسانه ها در بهره وری و اثربخشی مدیریت فرهنگ کار و ارتقای آن موثر است.