فصلنامه مدیریت در اسلام (نخل شهداد)
پیاپی 40 (بهار و تابستان 1399)

از مهم‌ترین کارویژه‌های مدیریت منابع انسانی در سازمان‌ها مدیریت سامانه‌ی جبران خدمات کارکنان می‌باشد. برای شناسایی ابعاد مدیریت جبران خدمات ناگزیر از شناخت مفاهیم و عناصر این سیستم هستیم. در نوشته‌ی پیش‌رو به نحوی گذرا، طبقه‌بندی شده و جمع‌بندی شده با این مفاهیم و عناصر آشنایی صورت خواهد گرفت. با این نگاه که نگاهی نسبتا جامع به مسایل جبران خدمات است، توانایی و زمینه‌ی خلاقیت و ابتکار در ایجاد روش‌های نوین جبران به وجود می‌آید.

برنامه ریزی، نیاز اجتناب ناپذیر تمام ملت ها و سازمانهاست چرا که هیچ چیز به اندازه هرج و مرج برای انسان، پریشانی به بار نمی آورد. داشتن یک زندگی موفق و صحیح، نیازمند برنامه ریزی بر اساس اصولی صحیح و منطقی و استفاده بهینه از امکانات و منابع موجود است. برنامه ریزی و اجرای صحیح و دقیق آن در مدیریت رحمانی، جایگاه ویژه ای دارد. در نوشتار پیش روی، اصول برنامه ریزی در مدیریت رحمانی از دل آیات استنباط و تبیین شد. یافته ها نشان داد در مدیریت رحمانی، شش اصل برنامه ریزی وجود دارد: برنامه ریزی مبتنی بر آگاهی و اتقان کار، استانداردسازی، سهمیه بندی، انعطاف پذیری، سنجش ظرفیت و مدیریت زمان. توجه به این اصول و رعایت آنها می تواند به ارتقاء عملکرد در عرصه های مختلف زندگی از جمله میدریت و برنامه ریزی کمک شایانی کند.

یکی از حساس ترین مراحل زندگی انسان رسیدن به بلوغ است که به سبب آن، محجوریت او که به علت صغیربودن بوده است رفع می گردد. در کنار بحث بلوغ مفهوم دیگری به نام رشد مطرح می گردد که آن نیز مقدمه ی بعضی از احکام در فقه اسلامی می باشد. در این مقاله که به روش کتابخانه ای انجام گرفته و یک مقاله ی علمی ترویجی می باشد ضمن بحثی مفصل در مورد بلوغ و رشد و و بیان دیدگاه های متعدد فقهای شیعه در مورد مباحث پیرامونی آن، بحث را متوجه گونه دیگری از رشد، به نام رشد ملی نموده و نظریه ی لزوم شرعی وجود نهاد یا نهادهایی برای احراز رشد یافتگی مدیران ارشد نظام اسلامی برای اثبات شایستگی آنها به عنوان کارگزار حکومت اسلامی مطرح گردیده است.

در این مقاله به بررسی انگیزه ی کارمندان و همکاران در اجرای برنامه های  موسسات فرهنگی و مراکز تربیتی، تبلیغی [1] پرداخته شده و تلاش میشود علاوه بر شناخت اولیه انگیزه افراد ،تحلیل کاربردی در تقویت و یا تغییر هر عنوان ارایه شود. این نوشتار با سه رویکرد روانشناسانه (بررسی علل فردی و رفتار شخصی) جامعه شناسانه (بررسی علل محیطی و ساختاری) و کارکرد گرایانه (علل عملکردی و ایفای نقش) مورد بررسی قرار گیرد.

نظام‌های سیاسی به لحاظ کیفیت رابطه میان قوه مجریه و مقننه به دو دسته پارلمانی و ریاستی تقسیم می‌شوند که هرکدام ویژگی های خود را دارد؛ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نظام تفکیک قوا را در اصل 57 تحت نظارت ولایت فقیه پذیرفته است که این نظارت خود منبعث از اصل پنجم به عنوان یکی از اصول بنیادین است، بنابراین جهت تامین استقلال قوا، نوعی از نظام نیمه ریاستی در ایران تشکیل شده است؛ به این دلیل که طبق اصول 87 تا 89 تن از وزرای دولت نیازمند رای اعتماد مجلس و در مقابل مجلس پاسخگو می‌باشند و از طرف دیگر طبق اصل 114 رییس قوه مجریه با آرای عمومی انتخاب میشود و اصل 113 رییس جمهور را بعد از رهبری بالاترین مقام رسمی کشور میداند. از آنجایی که نظامات مذکور هرکدام به دلایلی قابل نقد می‌باشند مقاله پیش روی برآن است تا با توجه به اصل ثابت ولایت مطلقه فقیه،هرکدام از نظامات مذکور را مورد بررسی و راه حل جدیدی پیشنهاد دهد.

یکی از معضلات افراد به خصوص در ارتباط با سازمانها و ادارات، رفتار با حالت کسالت و پریشان حالی است. برای بدست آوردن علت کسالت و رفع کسالت با توجه به دیدگاه های سه گانه رفتارگرایانه و کارکردگرایانه و ساختارگرایانه می توان دستورات متفاوتی ارایه کرد. در این مقاله سعی شده به صورت مختصر با هر سه رویکرد به این پدیده نگریسته شود. علت هر پدیده در چهار عرصه مهم مدیریت یعنی مبانی مدیریت و منابع انسانی و رفتار و فرهنگ سازمانی مورد توجه قرار داده شده و راه حل نیز ارایه گردیده است.