فهرست مطالب
مجله تاملات فلسفی
پیاپی 25 (پاییز و زمستان 1399)
- تاریخ انتشار: 1399/12/06
- تعداد عناوین: 14
-
-
صفحات 11-29بررسی چگونگی پیوند توحید صفاتی با نظام معقولات در نزد خواجه نصیر چکیده بحث اسماء و صفات و کیفیت ارتباط آن با ذات الهی از اهم مباحث توحیدی و در این میان مسئله ی عینیت یا زیادت صفات با ذات خداوند همواره درخور ملاحظه است. نوشتار حاضر بر آن است تا جایگاه و نقش نظام معقولات در نزد خواجه نصیر، یعنی تقسیمات معقول اولی و ثانی را در ارتباط با مسئله ذات و صفات مورد مداقه قرار دهد تا در پرتو آن، دیدگاه فلسفی وی را بر حسب مبانی فلسفی اش تبیین نماید و میزان سازوارگی این دیدگاه فلسفی را با مسئله عینیت ذات و صفات نشان دهد. عبارات خواجه نصیر در این باره همگی حاکی از عینیت ذات و صفات باری تعالی است. لکن به نظر می رسد عدم تفکیک مفاهیم و معقولات ثانی منطقی و فلسفی در محکمات نظام فلسفی خواجه نصیر و معیارهای مطروحه در مورد اعتباریت مفاهیم، اعتقاد به عینیت ذات و صفات خداوند را در دیدگاه وی با تناقضی بین مواجه می سازد . کلیدواژه ها: خواجه نصیر، ذات، صفات، عینیت، معقول ثانی.کلیدواژگان: کلیدواژه ها: خواجه نصیر، ذات، صفات، عینیت، معقول ثانی
-
صفحات 31-59همانطور که هگل در پیشگفتار کتاب مبانی فلسفه حق بیان کرده است؛ بحث مرکزی در این اثر، از بین بردن خودسرانگی اراده است که همان معنای عامیانه آزادی است. هگل در صدد ردیابی تحقق مفهوم آزادی به عنوان ایده در نفس الامر است. نگارنده معتقد است که در هر دو گذار هگل میان سه بخش اصلی این اثر یعنی از حق انتزاعی به اخلاق و از اخلاق به حیات اخلاقی، او خودسرانگی اراده را به عنوان نمود فاقد مفهوم رفع کرده است. در گذار نخست شخص به عنوان تعین حق انتزاعی که آزادی خویش را تنها در تملک چیزهای خارجی و بازشناسی آن از طریق دیگری می یابد، در دیالکتیک ناحق و رفع آن اسیر اراده ی خودسرانه ی فرد جزیی ای می شود که جرم را وارد تسلسلی نامتناهی می کند. بنابراین بازشناسی ساحت کلی درون انسان در جهت قانون گذاری امر خیر در مقام اخلاق ضرورت پیدا می کند. در این بخش وجدان به عنوان متعین کننده خیر درونی انسان، پس از آن که تمامی نهادها و قوانین عرف را در درون خویش مستحیل می سازد، به دلیل صوری بودن قانونش، به جای اراده ی امر کلی، اراده ی جزیی خویش را به عنوان محتوای قانون مطلق، وضع می کند و از این طریق ادعای مطلق بودن می کند که هگل آن را نتیجه اخلاق کانت و اینهمان با منطق حکومت ترور در فرانسه می داند. هگل در جهت رفع این خودسرانگی، به وجه ممیزه فلسفه اخلاق خویش یعنی حیات اخلاقی گذار می کند که در آن محتوای قانون های اخلاقی بایستی از طریق نهادهای جهان اجتماعی بالفعل که شخص در آن ساکن است چارچوب بندی شوند.کلیدواژگان: هگل، اخلاق، حیات اخلاقی، حق انتزاعی، آزادی، اراده
-
صفحات 61-94
در روانشناسی اخلاق، تحقیق درباره حکم اخلاقی برای دهه ها تحت تاثیر عقل گرایی بوده است. از نظر عقل گرایان، حکم اخلاقی از طریق عقل/استدلال به دست می آید؛ هیجانات و شهودها هیچ نقشی در حکم اخلاقی ایفا نمی کنند. از نظر جاناتان هایت، حکم اخلاقی عمدتا از طریق شهود بوجود می آید؛ و نقش عقل، نوعا پسینی ست؛ بدین معنا که پس از آنکه حکم اخلاقی توسط شهودات بدست آمد، عقل در پی موجه کردن حکم پیشین شهودی برمی آید. در مدل شهودگرای اجتماعی هایت، حکم اخلاقی برآمده از سیستم سریع و خودکار (شهودی) ماست. شهودات به نحو تکاملی، فطری هستند و از طریق فرهنگ و جامعه قابل ویرایش و تصحیح اند. هایت با توجه به آزمایش های تجربی مدل شهودگرای اجتماعی خود را تایید می کند. علی رغم نقدهای وارد شده بر دیدگاه هایت، به نظر می رسد که اگر همه جوانب دیدگاه هایت در کنار هم مدنظر قرارگیرند، بسیاری از اشکالات قابل رفع اند و در مجموع دیدگاه موجهی به نظر می رسد.
کلیدواژگان: مدل شهودگرای اجتماعی، حکم اخلاقی، شهودات، هیجانات و عقل -
صفحات 95-119در این مقاله با روش تحلیلی توصیفی ابتدا برهان نبوت سینوی در آثار ابن سینا مرور می شود و سپس تحلیل بدیع علامه طباطبایی از آن براساس نظریه اعتبار عرضه می گردد. از نظر ابن سینا انسان موجودی مدنی بالطبع است و برای رفع نیاز خود ناگزیر از روی آوردن به اجتماع است. مشارکت اجتماعی انسان ها به اختلافی می انجامد که تنها با قانون گذاری و عدالت رفع می گردد. از نظر حکمای مسلمان تنها قانونی که صلاح معاش و معاد آدمی را هماهنگ با یکدیگر تامین می کند شریعت الهی است و بر این اساس ضرورت نبوت اثبات می شود. علامه طباطبایی بر اساس نظریه اعتبار خود نگاه متفاوتی به زندگی اجتماعی انسان و نقش دین در این حوزه دارد و بر این اساس خوانش متفاوتی از برهان سینوی عرضه می دارد. از سوی دیگر نظریه اعتبار علامه در رساله الولایه با سایر آثار ایشان متفاوت است و این اختلاف خوانش بدیع دیگری را در بستر نظریه اعتبار رقم می زند. او در رساله الولایه از خوانش سنتی این استدلال فاصله گرفته است. بر اساس استقصای نگارنده خوانش علامه از برهان سینوی به ویژه در رساله الولایه تا کنون در هیچ پژوهشی مورد بررسی قرار نگرفته است.کلیدواژگان: برهان نبوت، ابن سینا، علامه طباطبایی، نظریه اعتبار، رساله الولایه
-
صفحات 121-150نیگل و ویلیامز معضل "تصادف اخلاقی" را محصول تعارض میان باور به اصل کنترل و فعالیت های اخلاقی می دانند. برخی معتقدند که این مسئله ای واقعی و حل ناشده در فلسفه معاصر است اما همه با این سخن موافق نیستند. مایکل مور مدعی است که مسئله تصادف اخلاقی همان مسئله سنتی اراده آزاد است و به خودی خود مسئله ای اصیل بشمار نمی آید. مور همچنین مدعی است که معنایی از کنترل که نیگل در صورتبندی مسئله تصادف اخلاقی استفاده می کند نادرست است. به نظر او، این مفهوم ناهمسازگرایانه از کنترل، مبنی بر اینکه کنترل نتیجه نیازمند کنترل بر همه عوامل ضروری به وجود آورنده نتیجه است، در ارزیابی های اخلاقی روزمره کاربردی ندارد. در بخش نخست مقاله، ضمن صورتبندی مسئله تصادف اخلاقی، به این سوال پرداخته خواهد شد که اساسا چگونه باید این مسئله را فهمید. در بخش دوم، مدعای مور در خصوص معنای همسازگرایانه کنترل تحلیل و بررسی می شود. این دو مدعا مستقل از هم صورتبندی شده است چرا که به نظر نگارنده اولی درست و دومی نادرست است.کلیدواژگان: تصادف اخلاقی، اصل کنترل، پیامد، همسازگرایی، مور
-
صفحات 151-182
بستر کاوش مقاله ی پیش رو، بحث عینیت اخلاق است که در حوزه ی فرااخلاق مطرح می شود. اتخاذ موضع درباره ی این که آیا اخلاق عینی هست یا نه (و اگر عینی است، از چگونه عینیتی برخوردار است) کانون بحثهای هستی شناختی فرااخلاق بوده است. تحلیل تجربه ی اخلاقی متعارف (شهودها و دریافتهای افراد غیرفیلسوف) درباره ی عینیت اخلاق، نزد متفکران فرااخلاق جایگاه ویژه ای دارد و ایده های فلسفی را خود بر زمینه ی این تحلیل بنا می کنند. اما در این سیر و تحلیل، معمولا مرز تجربه ی اخلاقی متعارف با ایده های فیلسوفان مبهم است. مقاله ی پیش رو تلاشی است در تفکیک «معطوف بودن اخلاق به عینیت (مباع)» به عنوان جهت گیری تجربه ی اخلاقی متعارف، از «عینیت گرایی درباره ی اخلاق» به عنوان یک جهت گیری نظری در فرااخلاق. این تفکیک، اولا معلوم می کند که مباع به چه معنی و چگونه در فرااخلاق نقش ایفا می کند زیرا هم رابطه ی آن با نظریه ی فرااخلاقی به طور کلی روشن خواهد شد و هم این که چگونه عینیت گرایی را در موقعیت اولیه ی بهتری نسبت به نظریه های رقیب قرار می دهد. نقشی که برای مباع تبیین خواهیم کرد، بر اساس برخی مطالعات حوزه ی روان شناسی فرااخلاق به چالش کشیده شده است. از این بحث کرده ایم که چرا این چالش نمی تواند مباع را زیر سوال برد. ناعینی انگاران برای وانهادن مباع و غلبه بر موقعیت اولیه ی بهتر عینیت گرایی ناگزیرند استدلال(های) قوی اقامه کنند. خواهیم دید که دو استدلال علیه وجود امور واقع عینی اخلاقی، به هدفشان دست نمی یابند.
کلیدواژگان: تجربه ی اخلاقی، اختلاف نظر اخلاقی، مباع، امور واقع عینی اخلاقی، ناعینی گرایی -
صفحات 183-208دیدگاه ملاصدرا درباره اصالت وجود به صورت های مختلفی تفسیر شده است. در تفسیر رایج از نظریه اصالت وجود، ماهیت امری کاملا ذهنی و وابسته به فاعل شناسا است و چون در واقعیت خارجی حاضر نیست، نمی تواند به نحو حقیقی از واقعیت خارجی حکایت کند. تفسیر استاد عبودیت که بسط و شرح تفسیر آقا علی مدرس زنوزی است در عین حال که بر ذهنی صرف بودن ماهیت تاکید می کند و ماهیت را شبح وجود می داند، حکایت ماهیت از وجود را حکایتی حقیقی معرفی می کند. این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی عبارت های صدرالمتالهین را بررسی کرده و نشان داده است که تفسیر مذکور، نمی تواند تبیین مناسبی از دیدگاه ملاصدرا در مساله اصالت وجود باشد. ملاصدرا تحت تاثیر عرفا، ارتباط حق تعالی و تعینات خلقی را بین وجود و ماهیت ترسیم کرده و در به تصویر کشیدن این رابطه از تعبیرات عرفا از جمله خیال و شبح و حکایت بودن مخلوقات نسبت به حق تعالی استفاده کرده است. برخلاف برداشت آقا علی مدرس و استاد عبودیت، این قبیل واژگان در معنای هستی شناسانه به کار رفته اند نه معنای معرفت شناسانه؛ از این رو، نمی توان با تمسک به آنها ماهیت را در دیدگاه صدرا، امری کاملا ذهنی و وابسته به فاعل شناسا تفسیر کرد.کلیدواژگان: اصالت وجود، ماهیت، اعتباری، حکایت، ملاصدرا، آقا علی مدرس
-
صفحات 209-232نمایشنامه های یونان باستان و محاورات افلاطون دو منبع مهم و رقیب برای دستیابی به دیدگاه های یونانیان باستان درباره اخلاق و انتخاب های اخلاقی است. در واقع، همین رقابت و اختلاف نظر دلیل دشمنی افلاطون با شاعران است. در این مقاله با تمرکز به سه تراژدی مهم در ادبیات یونان باستان، از سه تراژدی نویس برجسته یعنی آگاممنون اثر ایسخولوس، مدیا اثر اوریپید و آنتیگونه اثر سوفوکل و مقایسه نظرگاه آنان با جمهوری افلاطون، به بررسی دو دیدگاه متفاوت یونانیان به اخلاق و انتخاب های اخلاقی در سپهر عمومی و خصوصی پرداخته ام. در عین حال، کنش گری زنان در این آثار، جایگاه آنها و ارزش های اخلاقی هم بسته با احساسات، قلمرو خصوصی و زنانگی را در این دو نگاه تبیین کرده ام. در نهایت به این نتیجه رسیده ام که رویکرد تراژدی ها، خلاف رویکرد افلاطونی، عواطف و احساسات را در انتخاب های اخلاقی مدخلیت داده و محکوم نمی کنند. همچنین رویکرد اخلاقی تراژدی ها نسبت به رویکرد افلاطونی انضمامی تر است و اهمیت بیشتری به شرایط و واقعیات حیات و انتخاب اخلاقی انسان ها می دهد. این واقعیت ضرورت بازخوانی و بازسنجی نمایشنامه ها و دیدگاه اخلاقی که نمایندگی می کنند را نشان می دهد.کلیدواژگان: انتخاب اخلاقی، جمهوری، آنتیگونه، مدئا، آگاممنون، عمومی در برابر خصوصی
-
صفحات 233-260از دیدگاه نصر و سنت گرایان ریشه اصلی بحران معنویت درکنار نهادن وچشم پوشی ازسنت است؛چراکه سنت اصلی ترین منبع معنویت است. پس سنت هم آبشخور معنویت است و هم بازگشت بدان، زداینده بحران ها و از جمله بحران معنویت خواهد بود و چون درنگاه وی،وحی،شالوده سنت است،پس معنویت با وحی و نیزدین که فراورده وحی است برمدار هم بستگی خواهد چرخید.پژوهش حاضر که به حل بحران معنویت از منظرنصر و ارزیابی آن پرداخته است به این پرسش پاسخ داده که آیا معنویت پیشنهادی نصر گره گشا است یا خیر و چه نقدی بر آن وارد است؟ این مقاله با توجه به مفهوم معنویت و مبانی آن نزد نصر،به نقد های ارایه شده اعم از نقدهای منتشره و نقدهای این پژوهه پرداخته است.روش پژوهش، روش تحلیلی-انتقادی است و اساسی ترین یافته های آن عبارتند از:یک.از آنجا که دین، تحقق وحی و وحی شالوده سنت است،پس معنویت معطوف به سنت، ریشه در دین دارد.دو. نصر بین بعد ظاهری و باطنی دین تفکیک کرده و بعد باطنی که جوهره دین است،منبع اصیل معنویت می داند.سه.به گوهر مشترک بین ادیان بر اساس باطن و فطرت مشترک بشری برای دستیابی به معنویت تاکید دارد.چهار.اگر گوهر مشترک که در قامت وحدت متعالی ادیان جلوه می کند مبنای معنویت شد، پس نگاه ما به دیگر ادیان،نگاه سلبی نخواهدبود و آنچه که می تواند پیروان همه ادیان را آشتی دهد،در آویختن به معنویت معطوف به سنت است که در همه ادیان،جاری است.پنج.با بررسی انتقادی اساسی ترین عناصر معنویت معطوف به سنت درمنظر نصر،این نتیجه حاصل شدکه ضمن ارزشمندی دیدگاه نصر،حل بحران معنویت به معنای راستین، خارج از توان آن است.کلیدواژگان: بحران معنویت، سیدحسین نصر، سنت گرائی، وحدت متعالیه ادیان، وحی
-
صفحات 261-279
در میان دیدگاه های مختلف پیرامون روش شناسی فلسفه ملاصدرا، باورمندان به نظریه تفکیک مقام گردآوری از مقام داوری بر این عقیده اند که ملاصدرا صرفا در مقام گردآوری از کشف و نقل استفاده کرده است. پژوهش حاضر بیانگر این است که آنچه مدعیان این دیدگاه معتقدند قابل خدشه و ناپذیرفتنی است. چرا که ملاصدرا علاوه بر اینکه در مقام داوری نیز از کشف و نقل بهره برده است، در مسیر داوری و ارزش گذاری مسایل فلسفی، رویکردهایی دارد که بر اساس آن می توان مدعای نظریه پردازان دیدگاه مورد اشاره را مورد چالش قرار داد. در میان این رویکردها، می توان از تلاش برای آشتی میان دیدگاه های متفاوت و متعارض (روش تلمودی)، ارایه مبناگرایی نوین و رجحان قطعیت وحیانی بر قطعیت عقلانی و نیز ظهور مکتب تفکیک به عنوان واکنش به روش صدرالمتالهین در مقام داوری را نام برد. طرح این مباحث علاوه بر اینکه به مثابه نقض دیدگاه طرفداران تفکیک مقام گردآوری از مقام داوری محسوب می شود، از منظر روش شناختی نیز نقص محسوب می شود.
کلیدواژگان: ملاصدرا، نقد، متدولوژی، مقام داوری، مقام گردآوری -
صفحات 281-312دوران تاریخ ایران پیش از ورود اسلام، از لحاظ معرفت شناسی عمدتا" تحت فراروایتی بنام کیش مزدیسنا قرار دارد که بر تمام شیون زندگی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن سایه افکنده است. برمبنای دکترین کیش مزدیسنا که بر هفت پایه "یکتایی اهورامزدا، پیامبری اشوزرتشت، پیروی از اشه، داشتن اندیشه، گفتار و کردار نیک، آزادی گزینش راه، پاداش کارنیک و کیفر کارزشت، جاودانی روان و رستاخیز" استوار است؛ خداوند جان و خرد، جهان را براساس هنجاری به نام اشه آفریده که بر تمام هستی حاکم است؛ حقیقتی محیط بر کیش زرتشت و حتی حکمت پیشازرتشتی، که درهمه مراتب؛ جهان هستی را به سوی کمال و رسیدن به اصل و مبدا خلقت هدایت می نماید. از یک سو آفرینش اثر هنری در خلاء صورت نمی گیرد و در تعریف سنتی آن به کمال رساندن نفس خویش و به تبع آن نفس غیر است و ازسویی دیگر در هنر ایران؛ براساس جهان بینی پیشینیان که متکی بر آموزه های یکتاپرستانه و خردمندانه بوده است ، فعل خلاق هنرمند، در طول فعل خلاق الهی و دقیقا بر همان نحو، مبتنی بر نظم و اکمال لایق هر شیء است و هنرمند به دلیل دیالکتیک خرد خود با خرد مینوی است که از حقایق جهان مینوی آگاهی یافته و در فعل آفرینش هنری، به هر چیزی کمال لایق آن را می بخشد. این پژوهش ضمن بررسی و تفسیر ساده متون؛ با عنایت به بنیان های آموزه مزدایی و استفاده از منابع مکتوب و روش اسنادی و تحلیل و تفسیر متناسب این آموزه، رابطه اشه و اکمال را مورد بررسی قرار داده است. لذا ضمن تحلیل معنایی واژه اشه در متون مزدایی و پیشامزدایی؛ حضور مفاهیم هنر و زیبایی، تکامل، پویایی و حرکت؛ همچنین نظم و تعادل بررسی می گردد.کلیدواژگان: اشه، اکمال، فرشگرد، هنر
-
صفحات 313-348مارتین هایدگر فیلسوف پدیدارشناس آلمانی را باید یکی از مهم ترین منتقدان فلسفه سوبژکتیو غرب در نظر آورد که به جای تاکید بر انفکاک پذیرفته شده فاعل شناسا و مورد شناسایی، که به طور خاص در نظریه تناظری صدق اصلی مسلم انگاشته می شود، ساحت فهم را نه ساحت انطباق و ارتباط برقرار شدن میان سوژه و ابژه، بلکه ساحت حضور در ساحت فهم در نظر می آورد؛ از این جهت در نظر هایدگر میان نحوه بودن و نحوه فهم ارتباط هست. از سویی هانری کربن به مثابه یکی از مهمترین فلاسفه متاثر از هایدگر، معتقد است فلسفه ایرانی-اسلامی افق گسترده تری برای فهم را در مقابل فیلسوف قرار می دهد. پرسش اصلی این مقاله این است که کربن چه افق های هستی شناختی دیگری فراتر از هایدگر را در متن فلسفه شیعی جستجو میکرد؟ نویسندگان معتقدند به زعم کربن، فلسفه شیعی با اعتقاد به ساحتهای تشکیکی حضور، فهم عمیق تر و کامل تری را برای فیلسوف و سالک به ارمغان می آورد و بدین ترتیب فهم فراتر از تاریخ جهانی قرار می گیرد. چیستی براهین این دو فیلسوف مورد تامل ما در این مقاله قرار گرفته است.کلیدواژگان: فهم، معرفت، حضور، تقرب، پردازش
-
صفحات 349-374نفس در فلسفه ی ارسطویی به عنوان قوه ی مدرک شناخته شده و از آنجا که ادراک نوعی استحاله به شمار می رود، مساله ی تبیین تغییر نفس از جایگاهی خاص برخوردار است. ارسطو خود در فصل پنجم کتاب دوم درباره ی نفس از نوعی استحاله در نفس سخن می گوید که مستلزم تغییر در ذات مدرک و در نتیجه متمایز از استحاله ی کیفی طبیعیات (استحاله ای که در آن دو امر متضاد جایگزین یکدیگر می شوند) است. این تعبیر مستلزم استکمال ذات نفس در فرآیند ادراک بدون پذیرش ماهیتی خاص، و در نتیجه قابل انطباق بر مفهوم مناقشه برانگیز اتحاد عاقل و معقول است. این نوشتار بر مبنای همین انطباق، نخست به شرح انفعال خاص نفس نزد ارسطو و سپس توضیح عدم امکان تبیین آن نزد ابن سینا و در نهایت چگونگی امکان تبیین آن نزد ملاصدرا می پردازد. به این منظور نخست ویژگی های انفعال خاص نفس نزد ارسطو و تمایز آن از استحاله های متعارف با کنار هم نهادن فقرات پراکنده ی ارسطو بیان می شود؛ سپس با تدقیق در استدلال های ابن سینا در رد اتحاد عاقل و معقول، مفروضات خاص سینوی، که به امتناع تبیین این استحاله نزد او می انجامد، توضیح داده می شود. بخش آخر این مقاله به شرح مفروضات صدرایی در امکان تبیین این استحاله اختصاص دارد؛ به گونه ای که در نهایت روشن می شود می توان ابن سینا و ملاصدرا را دو جریان متفاوت در تفسیر علم النفس ارسطو دانست.کلیدواژگان: نفس، ارسطو، ابن سینا، ملاصدرا، اتحاد عاقل و معقول
-
صفحات 375-404
رابطه ی «علم» و «اراده» در انسان و خداوند یکی از مسایلی است که در مکاتب مختلف فلسفی و کلامی مورد مداقه قرار گرفته است. نوشتار حاضر بر آن است تا رابطه ی «علم» و «اراده ی» خداوند را در مکتب کلامی حله بررسی نماید، مکتبی که که میراث دار مکتب کلامی بغداد بوده و اساطین آن با فلسفه های سینوی و اشراق، و مکاتب مختلف کلامی به ویژه معتزله و اشاعره آشنایی عمیقی دارند. در نوشتار حاضر، پس از اشاره به عنایت متکلمان این مکتب به آثار معتزله ی متاخر، نشان داده شده است که محقق طوسی و فاضل سیوری دیدگاه ابوالحسین بصری را در باب اراده ی الهی قبول کرده اند. محقق حلی در موضعی متعادل تر، آن را تایید نسبی نمونده است. اما علامه حلی موضع یکسانی در این باب ندارد، به طوری که در آثار ابتدایی خویش سخن بصری را تصدیق کرده، ولی در آثار بعدی آن را خالی از اشکال نمی داند. از همین رو، می توان ادعا کرد که برخی تحلیل های پیشین، مانند آنچه زابینه اشمیتکه (1991 و 1994) ارایه داده است، نقصان هایی دارد. در انتها، دیدگاه این مکتب در دو مقام «ثبوت» و «اثبات» ارزیابی شده است. در مقام اثبات، نشان داده شده که کلام این بزرگان، خالی از «ابهام» و «اضطراب» نیست. سپس انتقادهای آنان به فلاسفه و بهشمیه بررسی شده است. در مقام ثبوت نیز به تمایز میان صفات علم و اراده پرداخته شده و نشان داده شده است که استدلالات بزرگان مکتب حله و برخی فیلسوفان متاخر از آنها مانند ملاصدرا برای اثبات یگانگی علم و اراده ی (ذاتی) خداوند ناتمام است..
کلیدواژگان: اراده الهی، علم الهی، مکتب حله، علامه حلی، خواجه طوسی، فاضل مقداد
-
Pages 11-29Survey quality interrelation monotheism of attributes with emphasis on concepts system in view Khaje Nasir Aldin Abstract The important position of monotheism which is the base of all religious learnings and special attention to it in Muslim scholars’ arguments is clear for everybody. The issue of names and attributes of God is the most important topics, and monotheism of attributes in the meantime always deserve to be surveyed. This text wants to survey the position and role of concepts system in his viewpoint, that is, survey rational divisions of the first and second in relation with monotheism so that could express his philosophical view on the basis of his philosophical bases and show the coincidence of this view with monotheism of attributes. However non-segregation of logical and philosophical concepts in his philosophical system and mentioned criteria about validity of concepts, believe in monotheism of attributes would be faced with a clear conflict in his view. The important position of monotheism which is the base of all religious learnings and specialKeywords: Khajeh, essence, attributes, objectivity, maaqule saani
-
Pages 31-59As Hegel has stated in the foreword to the foundations of the philosophy of right; the central argument in this work is to eliminate the arbitrary of the will, which is the folk meaning of freedom. Hegel seeks to trace the realization of the concept of freedom as an idea in the subject matter. The author argues that in both Hegelian transitions between the three main parts of this work, namely from the abstract right to morality and from morality to ethical life, he has eliminated the autocracy of will as a appearance without concept. In the wrong dialectic and its resolution, is captured by the arbitrary will of the individual who puts the mass into an infinite constellation. Therefore, it is necessary to recognize the general sphere of the human being in order to legislate the good as morality. In this section, conscience as the determinant of the inner good of the human being, after forming all the institutions and rules of custom within himself. This way he claims to be absolutist, which Hegel considers to be the result of Kant's ethics and in line with the logic of the terror government in France. In order to remove this arbitrary, Hegel trans to The distinctive aspect of his moral philosophy, that is, the ethical life, in which the content of moral laws must be framed through the institutions of the actual social world in which the person residesKeywords: Hegel, Morality, Ethical Life, abstract right, Freedom, will
-
Pages 61-94
judgement in moral psychology has been considered rational for decades, but recent evidence suggests that moral judgment is more a matter of emotion and affective intuition than reasoning.Haidt brings evidence against rationalist models and proposes an alternative: the social intuitionist model.The social intuitionist model starts with Hume’s model and makes it more social. Haidt belives that moral reasoning does not cause moral judgment; rather,moral reasoning is usually a post hoc construction,generated after a judgment has been reached. The model is an intuitionist model in that it states that moral judgment is generally the result of quick, automatic evaluations (intuitions).The mind is divided into parts, like a rider (controlled processes) on an elephant (automatic processes). The rider evolved to serve the elephant.if you want to change someone’s mind about a moral or political issue, talk to the elephant first The social intuitionist model is composed of six principal links or processes that if all one to be considered, it seems o be jusified theory.
Keywords: The key word: emotion, intution, reasoning, moral judgment, the social intuitinist model -
Pages 95-119In this paper, Firstly Avicenna’s prophecy proof is reviewed by descriptive-analytic method in his works and then, Allameh Tabatabai's innovative analysis based on the theory of Etebar is presented. In Ibn Sina's opinion, man is a civil being by nature and has to join the community to satisfy his need. Human social participation leads to discords that can only be resolved by law and justice. According to Muslim scholars, the only law that provides for both the life and the resurrection of human beings compatibly is the Shari'a law. They prove the necessity of prophecy on this foundation. Based on the theory of Etebar, Allameh Tabatabai has a different view of human social life and the role of religion in this field. Hence, he offers a different reading of the Avicenna’s argument. On the other hand, Allameh's theory of Etebar in Al-wliya's treatise differs from his other works and this difference offers another novel reading in the context of theory of Etebar. He takes some distance from the traditional reading of this argument in Al-wliya's treatise. According to the author's inquiry Allameh's reading of the Avicenna’s argument especially in Al-wliya's treatise, has not been investigated before.Keywords: Proof of Prophecy, Avicenna, Allameh Tabatabai, theory of Itibar, Al-Welayah Treatise
-
Pages 121-150Nagel and Williams have identified the problem of moral luck as arising from a tension between the control principle and our moral practices. Some believed that there is a real and unsettling problem has been stated in contemporary philosophy. Not all agree, however. Michael Moore has claimed that the problem of moral luck is not a genuine problem in its own right, but that it boils down to the classic problem of free will. The second claim of Moore is about Nagel’s notion of control; Nagel is wrong about his idea of control – to control a result is to control all factors necessary to that result. This incompatibilist notion of control, according to Moore, has no usage in the ordinary activity of moral assessment. The aim of the first section of this paper is to formulate and discuss the problem of moral luck, thereby dealing with the question: ‘how to understand the problem of moral luck?”. The second section deals with the analysis and examination of the compatibilist concept of control as presented by Moore. In this study, these two claims have been separated and concluded that the first is right and the second is wrong.Keywords: Moral Luck, Control Principle, Consequence, Compatibilism, Moore
-
Pages 183-208Mulla Sadra's view of the principality of existence has been interpreted in various ways. In the prevailing interpretation of the theory of the principality of existence, the quiddity is purely subjective, and since it is not present in external reality, it cannot literally represent external reality. The interpretation of Obudiyyat - which is the explanation of the interpretation of Agha Ali Modarres Zenozi - while at the same time emphasizing the subjectivity of quiddity and recognizing quiddity as an image, introduces quiddity's representation as a true indication. This paper, with a descriptive-analytic approach, examines Mulla Sadra's statements and shows that this interpretation cannot be a proper explanation of Mulla Sadra's view of the principality of existence. Mulla Sadra, influenced by the mystics, depicted the relationship between God and the creatures between existence and quiddity and used the mystic's words to depict the relationship, including image, fantasy and Representing the creatures from God. Contrary to Zenozi and Obudiyyat's understanding, such words have been used in the ontological rather than the epistemological sense; hence, they cannot be interpreted as a purely mental object in Sadra's view.Keywords: Principality of Existence, quiddity, Ideality, Representation, Mulla sadra, Aga Ali Modarres
-
Pages 209-232Ancient Greek plays, especially tragedies, and Plato's dialogues are two main sources of investigating the ethical perspective of the ancient Greeks about morality and moral choices. These two sources are opponent with each other and show different approaches to morality and the role of emotions in moral choices. That is the reason for the animosity of philosophers and poets according to Plato. In this paper, I will focus on the three famous plays of ancient Greek tragedians, i.e. Agamemnon by Aeschylus, Medea by Euripides and Antigone by Sophocles; in comparison with the Plato's Republic, to examine two different views on ethics and priority of moral choices in the public and private spheres. At the same time, I examine the role and moral agency of women in these works. Again, I examine the significance of emotions and moral values associated with femininity in both points of view. In the end, I conclude that the tragedies standpoint pays more attention to the emotions in ethical life and recognize the feminine approach to ethics; meanwhile, tragedies show concrete and contextual understanding of human problems in ethical life and all these facts provide sufficient reason for re-reading and re-examining them from a modern point of view.Keywords: Moral Choice, The Republic, Antigone, Medea, Agamemnon, public, Private Spheres
-
Pages 233-260Abstract From Nasr's perspective and from traditionalists,the root of the crisis of spirituality is to abandon tradition and ignore tradition,because tradition is the main source of spirituality.So tradition is both the drinker of spirituality and its return,the abolitionist of crises,including the crisis of spirituality,and because in his view revelation is the foundation of tradition,then spirituality will revolve around solidarity with revelation as well as religion that is the product of revelation.The present study,which deals with solving and evaluating the crisis of spirituality from Nasr's perspective,has answered the question of whether or not Nasr's proposed spirituality is a pivotal one.This article,with regard to the concept of spirituality and its foundations in Nasr,deals with the critiques presented,both published and critiques of this study.The research method is analytical-critical method and its main findings are:Since religion is the realization of revelation and revelation is the cornerstone of tradition,then tradition-oriented spirituality is rooted in religion.Two.Nasr distinguishes between the outer and inner dimensions of religion and considers the inner dimension,which is the essence of religion,the genuine source of spirituality.Three.It emphasizes the common essence of religions on the basis of the inner and the common human nature for the pursuit of spirituality.Four.If the common essence that stands for the supreme unity of religions is the basis of spirituality,then our view of other religions will not be negative.What can reconcile the followers of all religions is in hanging on to tradition-based spirituality that is current in all religions.Keywords: Spirituality Crisis, Seyyed Hossein Nasr, traditionalism, Transcendent Unity of Religions, Revelation
-
Pages 281-312Iran's pre-Islamic period is epistemologically under the Mazdisnah, in all aspects of its social, political and cultural life. Due to the foundation of Zoroastrian religion, Wise Lord, created the world according to a normative law that dominates everything. Asha is the soul of the truth and is grand narrative environs the Zoroastrian religion and even the prehistoric wisdom and the way of Khosrowan and the righteous of Farah which leads the world to the origin of. On the one hand, creating a work of art, in a comprehensive definition, is perfection oneself and others that is influenced by the concepts that have long been present in collective thought. The same as argument in the art of Iran, according to the ideology of the ancestors which is based on the monotheistic and wise doctrines, following the way of creation the world and the order governing it, is the integral part of the artworks and seen everywhere. Also dynamic and movement are recognized as indicators of Iranian motifs. Equilibrium and similarity have a special place in the structure of Iranian art. This research will explore and interpret the texts, considering the words of ancient prophet as primary source and its available translations use library resources and documentary techniques to examine the relationship of Asha and evolution. Therefore, while analyzing the semantic meaning of the word Asha in Zoroastrian and pre- Zoroastrian texts, the presence of the concepts of art and beauty, evolution, dynamics and movement, order and balance will identify.Keywords: Asha, evolution, Farashgard, art
-
Pages 313-348Martin Heidegger, a German phenomenological philosopher, should be considered one of the most important critics of Western subjective philosophy, who instead of emphasizing the accepted separation of the known and recognized agent, which is especially true in the theory of context, is not the realm of understanding. The field of conformity and connection between the subject and the object, but also the field of presence in the field of understanding, is considered; therefore, in Heidegger's view, there is a connection between the way of being and the way of understanding. On the other hand, Henry Carbone, as one of the most important philosophers influenced by Heidegger, believes that Iranian-Islamic philosophy places a wider horizon for understanding in front of the philosopher. The main question of this article is what other ontological horizons did carbon seek beyond Heidegger in the context of Shiite philosophy? The authors believe that, in Carbone's view, Shiite philosophy, by believing in the skeptical realms of presence, brings a deeper and more complete understanding to the philosopher and seeker, and thus places understanding beyond world history. What is the reason for these two philosophers is discussed in this articleKeywords: Understanding, Knowledge, presence, Approximation, Processing
-
Pages 349-374In Peripatetic Philosophy, soul is regarded as the capacity of perception and because of perception is a kind of alteration, the explanation of change in soul has an important place. In the fifth chapter from the second book of de anima, Aristotle says about some kind of alteration which demands the change in the nature of conceiver and so it is different from the natural alteration. This kind of alteration requires the perfection of soul’s nature in the course of intellection, so corresponds to the concept of substantial change and the unity of intellect and intelligible. But Avicenna has denied the possibility of this special kind change i.e. the change in the nature of intellect. Appealing to the concept of substantial movement and higher being of essence, a Sadraean solution to the Aristotelian soul affection has been proposed, which can explain the soul affection as a change in the nature of conceiver. Although due to two different conceptions of unity of intellect and intelligible, two solutions are possible to solve the ascription of perception to the nature of conceiver.Keywords: soul, Aristotle, Avicenna, Mulla sadra, Unity of intellect, intelligible
-
Pages 375-404
The relationship between divine/ human's knowledge and will is one of the long-standing problems which various philosophical and theological schools debate on. We shall examine the Ḥilla leading mutakallimūn's, who thoroughly recognize Baghdadī, Muʿtazilī, and Ashʿarī kalām, Avicennianism, and illustration, viewpoints on the subject. In this article, after their reception of late Muʿtazila, we shall demonstrate that al-Ṭūsī and al-Suyūrī receive al-Baṣrī's view on divine will. Similarly, al-Muḥaqqiq al-Ḥillī almost confirm his idea. Nonetheless, al-ʿAllāma al-Ḥillī does not aseert same idea in his various works. Chronologically, he accepts al-Baṣrī's opinion in his early work Manāhij al-yaqīn, however, he criticize him in the later work Nahj al-mustarshidīn. Accordingly, we shall investigate the former analysis' on ʿAllāma's viewpoint on divine will, e.g. that of Schmidtke (1991 and 1994), and illustrate that they ignore some of Ḥillī's works. After all, it will be philosophically analyzed their, Ḥillī mutakallimūn's, view and presented that their viewpoints are imcomplete.
Keywords: Divine Will, divine knowledge, Ḥilla School, al-ʿAllāma al-Ḥillī, Khwaja al-Ṭūsī, Fāḍil Miqdād
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.