نشریه مطالعات روانشناسی با رویکرد اسلامی
پیاپی 3 (بهار و تابستان 1400)

گفت وگو مهمترین روش و متداول ترین ابزار ارتباطی است و بخش عمده ای از ارتباطات و تعاملات زوجین را به خود اختصاص می دهد. به دلیل نقش اساسی و زیربنایی که گفت وگوی مطلوب در استحکام و دوام خانواده دارد آشنایی با اصول و مهارت های آن اهمیت و ضرورت فراوانی دارد؛ زیرا آموختن و پذیرفتن آنها از جانب زوجین نه تنها موجب خرسندی و رضایت مندی آنها می شود بلکه باعث انتقال آنها از زوجین به فرزندان و از فرزندان به جامعه بشری می شود. نوشتار حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، اصول گفت وگو، انواع سبک های گفت وگو و مهارت های گفت وگو را بررسی می کند. اغلب زوج ها معتقدند برقراری ارتباط کلامی، رفتار ساده ای است. در حالی که گفت وگو در روابط صمیمی و عاطفی پیچیده تر است؛ زیرا هدف از آن حفظ و تقویت رابطه یا رفع سوء تفاهم و منع تعارضات است. بنابراین، برای داشتن گفت وگویی سالم و اصولی، توجه به اصول و مهارت های آن امری ضروری است و آموختن اصول و تمرین مهارت های گفت وگو فرصت انتقال و تبادل صحیح احساسات، نیازها، خواسته ها و عقاید را برای زوج ها فراهم می کند. در نتیجه موجب رضایت مندی، دوام و استحکام رابطه آنها با یکدیگر و رابطه آنها با فرزندان می شود.

از جمله عوامل مهم در آرامش نوجوان و زمینه سلامت روان او وجود خانواده آرامش بخش است. تعامله همراه با تعارض از راه های ارتباطی است که والدین در ارتباط با یکدیگر یا ارتباط با فرزندان به کار می ‎برند. در گام اول، تعارض والدین با یکدیگر در تخریب شخصیت و رفتار نوجوان تاثیر زیادی دارد به گونه ای که ریشه بسیاری از انحرافات شخصیتی و بیماری های روانی نوجوان را در تعارض والدین باید جست وجو کرد. از میان پیامدهای متعددی که تعارض والدین منجر به نابهنجاری شخصیتی نوجوان می گردد، پرخاشگری عامل مهمی است که می تواند ریشه بسیاری از مشکلات به حساب آید. گسترش روزافزون این نابهنجاری رفتاری در شکل های گوناگون بر زندگی فردی و اجتماعی انسان ها تاثیرات منفی گذاشته و آرامش و احساس ایمنی را تهدید می کند. ازاین رو این پدیده به عنوان یک موضوع مهم مورد توجه علم روان شناسی و دیگر رشته های علوم انسانی قرار دارد. مقاله حاضر به شیوه تحلیلی-توصیفی است که با توجه به اهمیت پرخاشگری و تبعات آن، تاثیر تعارض والدین بر میزان پرخاشگری نوجوانان را بررسی می کند.

یکی از مهمترین دوره های زندگی هر فرد که با بحرآنها و مسایل زیادی همراه است دوران نوجوانی است. مهمترین جنبه تحولی این دوران، دوره ای است که با شکل گیری و تثبیت هویت همراه است. هویت ابعاد مختلفی دارد که یکی از مهمترین آنها هویت جنسیتی است. نکته مهم این است که در این دوران، پایه و اساس نوجوانی سالم و انسجام هویت و به ویژه هویت جنسیتی از وضعیت دوران کودکی فرد نشات می گیرد. به عبارتی دیگر درست است که فرآیند هویت یابی در دوران نوجوانی شکل می گیرد، اما پایه و مبنای آن در دوران کودکی و توسط والدین نوجوان پایه ریزی می شود و انقلاب ارتباطات و جهانی شدن در عصر حاضر تاثیرات شگرفی را در ابعاد گوناگون زندگی انسان ها گذاشته است. از جمله این تاثیرات می توان به تاثیرات اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی بر هویت ها اشاره کرد. رسانه های نوین و شبکه جهانی اینترنت با دگرگونی در مفاهیم زمان و مکان، تغییر در اشکال نوین ارتباطی و ایجاد مراجع نوین هویت، موجب پیدایش نگرش های ناپایدار و هویت های تازه شده است. بدین جهت در پژوهش حاضر سعی شد تا نقش والدین و شبکه اجتماعی بر هویت جنسیتی بررسی شود.

یکی از مهمترین نیازهای بشر دست یافتن به آرامش روحی و روانی است. آرامش واقعی تنها با یاد خدا میسر است و بالاترین مرتبه یاد خداست. این آرامش با توسل به ایمه و عزاداری برای آنها حاصل می شود. عزاداری نوعی واکنش به احساسات و هیجان های درونی انسان است که بر ابعاد روانی و معنوی تاثیر می گذارد. ابتدایی ترین تاثیر عزاداری به ویژه گریه کردن بر امور معنوی باعث ایجاد آرامش می شود. انسان بعد از عزاداری کردن در اثر تخلیه شدن فشارهای درونی احساس خوشایند و یک سبکی و آرامش برایش پدید می آید و همچنین باعث تقویت انگیزه فرد می شود. از سوی دیگر سبب پاک شدن گناهان انسان و نزول رحمت خداونده شده و به انسان در دفع برخی رذایل اخلاقی و کسب برخی از فضیلت ها کمک می کند و سرانجام انسان را در رسیدن به قرب الهی یاری می کند. مقاله حاضر درصدد پاسخ به این است که چگونه می توان با عزاداری آرامش یافت. مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که ارایه راهکارهایی مانند عزاداری بر اهل بیت و گریه کردن، تاثیر بسزایی در آرامش روان انسان دارد و در نتیجه افرادی که ایمان بالایی دارند آرامش روان و سلامت روان بیشتری دارند.

تعلیم و تربیت به ویژه تربیت دینی فرزندان از مهمترین مباحث در حوزه مباحث علوم تربیتی و اخلاق و روان شناسی است. شناخت آسیب های تربیتی و عدم پایبندی نوجوانان و جوانان به آموزه های دینی در عصر حاضر از جمله مباحث مهم در این زمینه است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مهمترین روش های تربیتی که موجب عدم پایبندی کودکان، نوجوانان و جوانان به آموزه های دینی در عصر حاضر می شود با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که به کارگیری روش های نادرست تربیتی مانند اجبار و اکراه، تحمیل، تبعیض و تحقیر، تنبیه نابه جا و تشویق بدون رعایت شرایط مناسب به شدت آسیب زاست و موجب عدم پایبندی نوجوانان و جوانان به آموزه های دینی می شود.