فهرست مطالب

پژوهش های زبانی - ادبی قفقاز و کاسپین - سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1400)

نشریه پژوهش های زبانی - ادبی قفقاز و کاسپین
سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1400)

  • تاریخ انتشار: 1400/06/01
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علی رواقی صفحات 7-27

    نگارنده در این مقاله به وجه اشتقاق لغت قرآنی فرات و چگونگی دگرگونی آن در برخی از متون می پردازد. به گمان نگارنده، واژه فالاد/فالاذ صورت دیگری از واژه فرات است که از مصدر فاریدن ساخت گرفته است. این مصدر اگرچه در متن های فارسی بسیار کم کاربرد است اما در گونه های زبان فارسی تاجیکستان و افغانستان هنوز زنده است و کارایی دارد.

    کلیدواژگان: لغت قرآنی فرات، فالاد، فالاذ، فاریدن، ریشه شناسی، گونه زبان فارسی تاجیکستان، گونه زبان فارسی افغانستان
  • گارنیک آساطوریان صفحات 29-34

    این مقاله به تحلیل انتقادی ریشه شناسی دو جاینام ابهر و اردبیل اختصاص دارد. نگارنده بر این باور است که در مورد شهر ابهر - مانند بسیاری از موارد دیگر از این قبیل -  نام رودخانه به شهر اطلاق شده است و نه بر عکس. در مورد جاینام اردبیل نیز پس از بررسی آرای بیلی و صادقی، پیشنهاد تازه ای مطرح گردیده است.

    کلیدواژگان: جاینام شناسی ایرانی، ریشه شناسی زبان های ایرانی، ابهر، اردبیل، اهر، آهار، ریبد در شاهنامه
  • جهاندوست سبزعلیپور صفحات 35-60

    زبان ها و گویش های ایرانی در عصر حاضر با چالش های بسیاری مواجه هستند و این امر موجب شده برخی از ویژگی های کهن خود را از دست بدهند. گیلگی از زبان های ایرانی شاخه شما ل غربی است که گویش های متنوعی دارد. لنگرودی یکی از گویش های گیلکی است که در شهر لنگرود و توابع آن کاربرد دارد. این گویش که از گویش های شرقی گیلکی است، با گیلکی غربی و مرکزی تفاوت های بسیاری دارد. هدف این پژوهش بررسی جنبه های کلی گویش لنگرودی است. مسایل کلی آوایی (تعداد واکه ها، همخوان ها و هجا)، ساخت واژه (طرز ساخت اسم و فعل و ویژگی های هر کدام از ساخت های فعلی این گویش، برخی از ساخت های خاص همچون ماضی غیرمحقق و ماضی محقق الوقوع)، مسایل کلی نحوی و واژگانی از بخش های این مقاله است. تاثیر زبان فارسی بر این گویش و نیز تاثیرپذیری از زبان عربی در بخش واژگان، از مسایلی هستند که در بخش واژگان و معناشناسی این گویش به آسانی قابل مشاهده اند.

    کلیدواژگان: گویش شناسی، زبان گیلکی، گویش لنگرودی، گیلکی شرقی، ساخت آوایی، ماضی غیرمحقق
  • حبیب برجیان صفحات 61-96

    گرگانی یا استرآبادی زبانی است فرومرده که آن را به واسطه آثار حروفی قرن هشتم و نهم هجری می شناسیم. از آغاز انتشار متون حروفی بیش از قرنی می گذرد، اما گرگانی هنوز ناشناس مانده و در فقه اللغه ایرانی جایی نیافته است. این مقاله نخست به تدوین دستور زبان گرگانی می پردازد (بخش I) و نتایج آن را به مصرف رده شناسی در تقابل با زبان های پیرامون می رساند (بخش II). بخش III در چارچوب در زمانی واج های گرگانی را با زبان های خویشاوند مقایسه می کند. از این بررسی ها آشکار می شود که گرگانی زبانی مستقل از دیگر زبان های ایرانی غربی است و بر خلاف طبری تبار استوار شمال غربی دارد و از این رو به همسایه جنوبی خود -کومشی- نزدیک است.

    کلیدواژگان: املا، دستور، رده شناسی، تبار، آمیختگی زبانی، مازندرانی، کاسپی، کومشی، بلوچی، پارتی
  • مارتین شوارتز صفحات 97-99

    منشا نام نخستین پادشاه ارمنی، پارویر اسکاریوردی یعنی «پارویر فرزند اسکای» سال هاست که در مطالعات ارمنی با قوم سکا پیونده خورده و به عنوان یک حقیقت انکارناپذیر تلقی شده است. نگارنده در مقاله حاضر به دنبال رد این فرضیه است و نشان خواهد داد که این نام هیچ ارتباطی با سکاها ندارد و ریشه آن را باید در زبان پارتی سراغ کرد.

    کلیدواژگان: پارویر اسکایوردی، ریشه شناسی ارمنی، زبان پارتی
|
  • Ali Ravaghi Pages 7-27

    In this article, the author discusses the origin of the Qur'anic word Furāt (Euphrates) and its transformation in some texts. In the author's opinion, the word fālād/fālāδ is another form of the word Furāt, derived from the infinitive form fārīdan. Although this word is very rarely used in Persian texts, it is still alive in the Persian language of Tajikistan and Afghanistan.

    Keywords: Quranic Word Furāt (Euphrates), Fālād, Fālāδ, etymology
  • Garnik Asatrian Pages 29-34

    The article presents a critical analysis of the etymologies suggested hitherto for explaining the origin of the Iranian place-names Abhar and Ardabēl.

    Keywords: Iranian Hydrotoponymy, Iranian Etymology, Ardabēl, Abhar, Ahar, Āhār, Rēbad in Šāhnāma
  • Jahandoost Sabzalipour Pages 35-60

    Iranian languages and dialects are facing many challenges these days and therefore, they have lost some of their ancient characteristics. Gīlakī is one of the North-Western Iranian languages that has a variety of dialects. Langarūdī is one of the Gīlakī dialects that is spoken in the city of Langarūd and its outlaying regions. This dialect is one of the Eastern dialects of Gīlakī and is different from Western and Central Gīlakī. This article aims to investigate the general aspects of Langarūdī dialect. General phonetic issues (number of vowels, consonants, and syllables), morphology (internal structure of nouns and verbs and the structural features of verbal forms, including constructions such as past perfect (impossible) tense, and the simple past tense), and general syntactic and lexical aspects of this Langarūdī are discussed in this article. The influence of Persian on Langarūdī along with the influence of the Arabic language on its vocabulary are evident in lexicon and semantics of this dialect.

    Keywords: Dialectology, Gīlakī Language, Langarūdī Dialect, Eastern Gīlakī, Phonetics, Past Perfect
  • Habib Borjian Pages 61-96

    Known exclusively from historical documents of the 14th-15th centuries, Gorgāni is largely overlooked in Iranian dialectology. This paper is organized in three parts: (I) grammar, (II) typology, (III) diachrony. The right-branching noun phrase places Gorgāni within the Caspian-Alborz Sprachbund. Such continuum does not hold in other typological features when Gorgāni is compared areally with Caspian and Komisenian. Morphological idiosyncrasies include: possessor with oblique marker -n; imperfective with hī-; future with kām-; irrealis with -nd-; 3sg pronoun . These characteristics substantiate that Gorgāni belongs to none of the recognized West Iranic language groups. Gorgāni shows exclusive isoglosses with its historical neighbor Balochi. Genealogically, Gorgāni displays a strong Northwest Iranian pedigree, as expected of a language that could once be in contact with Parthian.

    Keywords: Northwest Iranian Languages, Gurgan, Caspian, Komisenian, Semnani, Balochi, Parthian, Orthography, Morphosyntax, Typology, Historical-Comparative Phonology, Language contact
  • Martin Schwartz Pages 97-99

    This article refutes the pervasive hypothesis that the collocation Paroyr Skayordi represents the name of a Scyth (Assyrian Partatua, Greek Προτοθύης) who is supposedly ‘son (ordi) of a Saka (skay)’, whereby skay ‘giant’ is taken from Saka- ‘Scyth’.

    Keywords: Paroyr Skayordi, Armenian Etymology, Parthian language
  • Shushanik Ayvazyan Pages 1-4

    Статья посвящена анализу семантического поля бурхан, загадочного термина, обозначающего различные культовые и культурные явления среди тюркоязычных сообществ юго-восточного Каспия, а также Сибири и Алтая.

    Keywords: Бурхан (пурхан), бурхан-зикр, бакши, бахши, туркменские народные верования, шаманизм