فصلنامه مروج
پیاپی 162-163 (پاییز و زمستان 1401)

مدیریت موفق کشت و پرورش درختان سیب در هر سیستم کاشت، بستگی به عواملی همچون مدیریت طرح کاشت، حفظتعادل بین رشد رویشی، زایشی و نسبت توسعه اندام های هوایی به شبکه ریشه و بالتبع میزان و کیفیت تبادل مواد مغذی،حیاتی، و بیوشیمیایی درختان دارد. از این رو مدیریت هرس و باردهی جزء اولین گا م های مدیریت پرورش در کنار آبیاری و تغذیهبه شمار می رود که سبب ایجاد تعادل بین رشد رویشی و زایشی در طول زندگی درختان خواهد شد. این شاخص های مهم، باتراکم کاشت، کیفیت نهال و سیستم های تربیتی تحت تاثیر قرار می گیرند. وجود عدم تعادل در قدرت رویشی و زایشی درختان،زمینه ساز بروز عوارضی ناخوشایند در رشد، نمو و عملکرد می گردد.

یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات باغبانی ب هخصوص در ایران، آب است. به دلیل تغییرات آب و هواییمثل، افزایش دما و کاهش بارندگی در ایران، اکثر باغات با محدودیت منابع آبی روبه رو هستند. کاربرد روش های مناسببرای افزایش کارایی آب در درختان میوه، ازجمله مهم ترین عوامل تولید مطلوب میوه است. استفاده از پایه های مناسببرای مقابله با شوری خاک و کمبود آب یکی از این روش ها است. برای کاهش مصرف آب مدتی است؛ آبیاری قطره ایجایگزین آبیاری سنتی شده است. روش های آبیاری مانند نیمه آبیاری (خشکی موضعی ریشه)و کم آبیاری تنظیم شده تاحدودی می توانند راندمان آبیاری را افزایش دهند. یکی از روش های جدید افزایش بهره وری آب در باغات، جای گذاری کیسهدر کنار درخت می باشد. این روش کشت ریشه منقسم نام دارد که با جای گذ اری کیسه حاوی پومیس در خاک و در کناردرخت، هدایت ریشه به داخل کیسه یک محیط نیمه هیدروپونیک را برای درخت ایجاد نموده. در این روش آب همیشهدر دسترس ریشه بوده و گیاه دچار تنش نشده و تبخیر آب از سطح خاک نیز به حداقل می رسد. توصیه می شود به دلیلرشد ریشه قوی در پایه GF677 از این پایه در روش جای گذاری کیسه در کنار درخت استفاده شود.

اجرای طرح کانون یادگیری یکی از مصادیق روش های مشارکتی و ترویج کشاورز به کشاورز محسوب می شود. باتوجه به این مهم و وجود سطوح مزرعه ای قابل توجه محصول چغندرقند در سطح دهستان ماهیدشت با مشارکتکشاورز نمونه چغندرکار استانی و بهره برداران تابعی چغندرکار این طرح طی 2 سال در حوزه این دهستان تحت نظارتکارشناس مرکز جهاد کشاورزی ماهیدشت اجرا شده و پس از تعامل اولیه با مجری کانون برای همکاری در برنامه ریزی،اجرا و ارایه گزارش های ادواری تحت نظارت کارشناس مروج پهنه انجام شده است. در اجرای این پروژه، ترویج و تبادلدانش و تجربه حرفه ای از ابتدا تا پایان فعالیت ها با مشارکت سایر چغندرکاران در ایجاد مزارع ترویجی و در نهایتبهره وری بهینه در کنار توسعه کشت چغندر به طور موثری انجام شده است. در این طرح از روش های ترویجی شاملاجرای کارگاه های آموزشی، بازدید ترویجی، رهیافت مشارکتی حل مساله، روز مزرعه، استفاده شده است. افزایش همکاریبین مروج، بهره بردار نمونه و بهره برداران تابعی با بکارگیری دانش محلی و ترکیب با اطلاعات به روز با هدف الگوبرداریباعث افزایش بهره وری منابع تولید و افزایش متوسط عملکرد در هکتار شده است.

دریاچه ارومیه دومین دریاچه بسیار شور در جهان با مساحتی حدود 5000 کیلومتر مربع در زمان پرآبی است. آرتمیااورمیانا گونه ای از آرتمیای دو جنسی در این دریاچه زندگی می کند. این دریاچه دماهای شدید منطقه را متعادل می کند وگردشگران فراوانی جهت تفریح، شنا و لجن درمانی مخصوصا در فصل تابستان از آن دیدن می کنند. در طی دو دهه گذشتهافزایش تقاضا برای آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه و خشکسالی های پی درپی سطح آب دریاچه را به شدت کاهشداده است و حدود 55 الی 75 درصد از بستر دریاچه به شوره زار تبدیل شده است. افزایش مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز،خشکسالی و افزایش دمای کره زمین مهم ترین عوامل کاهش سطح آب دریاچه هستند. دولت برنامه احیاء این دریاچه بی نظیررا، به عنوان اولویت حیاتی در برنامه های خود قرار داده است. در این مقاله مهم ترین راهکارهای به کار گرفته شدهبرای صرفه جویی و بهره برداری از آب به ویژه در بخش کشاورزی در استان های مجاور دریاچه ارومیه تعیین و ارایه شده است.

کودهای زیستی نقش مهمی در افزایش عملکرد محصول و کاهش مصرف کودهای شیمیایی دارند. در همین راستا مصرف کودزیستی حاوی باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا در زراعت لوبیا بسیار حایز اهمیت می باشد. بر اساس آزمایش های انجام شده،تلقیح 100 کیلوگرم بذر لوبیا چیتی با یک کیلوگرم مایه ی تلقیح ریزوبیوم، 15 درصد عملکرد را افزایش داده است. افزایش عملکردبرای کود زیستی حاوی قارچ میکوریزا حدود 48 درصد بود. این افزایش عملکرد در حالی حاصل شده که 250 کیلوگرم اوره درهکتار کم تر مصرف شده است. از نظر اقتصادی بررسی ها نشان داد که استفاده از کودهای زیستی در زراعت لوبیا اقتصادی است.در این مقاله ضمن تعریف مختصر کودهای زیستی حاوی باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا، به نحوه مصرف این کودها در زراعتلوبیا نیز اشاره شده است.

ارقام زراعی جدید اصلاح شده از نظر عملکرد و سایر صفات زراعی بایستی در شرایط واقعی کشاورزان در قالب پروژه هایتحقیقی-ترویجی نیز از نظر پایداری عملکرد، از خود برتری نشان دهند. این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه عملکرد برخیخصوصیات لاین امیدبخش کنجد 5- 93 در شرایط زارعین دشت مغان در سال زراعی 97 در دو منطقه اجرا شد. نتایج آزمایشنشان داد که از نظر تعداد کپسول در بوته، در هر دو مزرعه آزمایشی، لاین 5- 93 از تعداد کپسول بیشتری در بوته برخورداربود. از نظر طول دوره رویش نیز در هر دو مزرعه لاین 5- 93 نسبت به شاهد اولتان زودرس تر بود. در کل از نظر عملکرد دانه،لاین 5- 93 با میانگین 1553 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با رقم شاهد اولتان با 5/ 1071 کیلوگرم در هکتار برتری معنی داریاز خود نشان داد. لاین 5- 93 با دارا بودن خصوصیاتی مانند زودرسی، پرکپسولی (سه کپسول در محور) و تحمل نسبی به برخیبیماری ها می تواند گام مهمی در بالابردن سطح زیر کشت حدود 50 هکتاری فعلی کنجد در منطقه مغان و به تبع آن رغبتکشاورزان منطقه و افزایش درآمد اقتصادی برای آنان باشد.

تفاله انگور به عنوان یکی از فرآورده های فرعی کارخانجات صنایع غذایی و تبدیلی در ایران، فرآورده فرعی حاصل از عمل آوریانگور است. تفاله انگور حاوی ترکیبات پلی فنولی است که خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و به دلیل فعالیت بالای آنتی اکسیدانیمی تواند زمینه استفاده از مقادیر بالای چربی را در جیره طیور امکان پذیر سازد. از این رو، استفاده از آن در جیره غذایی طیورتوصیه می شود. درصد پیشنهادی استفاده از این تفاله در جیره غذایی مرغ گوشتی و تخم گذار متغیر است و بسته به سویه وسن طیور و همچنین شرایط نگهداری، بین یک تا نه درصد پیشنهاد می شود.

در این شماره گفتگویی انجام داده ایم با مدیرکل محترم دفتر آموزش بهره برداران در معاونت آموزش و توریج کشاورزی. ایشانرا می توان یکی از مدیران جوان مجموعه مدیریتی معاونت آموزش و ترویج کشاورزی دانست که در عین حال تجارب ارزشمندی از سطح شهرستان تا ستاد داشته اند. تحصیلات ایشان دکتری ترویج کشاورزی است و در عین حال دارای مدرک دکتری در رشته ترویج و آموزش کشاورزی هستند. امیداواریم این دست گفتگوها باعث آشنایی هر چه بیشتر مروجان عزیزبا ساختار سازمانی و همچنین مدیران و کارشناسنان ترویج وآموزش کشور شود.

عقرب ها از رده ی عنکبوتیان و شاخه ی بندپایان هستند. این جانوران دارای زهر کشنده ای هستند و از زهر ساخته شده درغده سمی خود برای شکار طعمه و به عنوان یک مکانیزم دفاعی در برابر حیوانات شکارچی و همچنین نفوذ میکروبی استفادهمی کنند. عقرب ها یکی از موجودات موثر در چرخه زیستی هستند. آنها با شکار برخی از حشرات در کنترل جمعیت نقشموثری دارند. علاوه بر این، عقرب ها خود غذای تعداد زیادی از موجودات زنده را تامین می کنند که حداقل 142 مهره دار و 26بی مهره از آ نها تغذیه می کنند. بنابراین با وجود اثرات تهدید کننده ناشی از گزش عقرب ها برای جوامع بشری، این موجوداتدر اکوسیستم نقش مهمی دارند و علاوه برآن، خواص دارویی زهر عقرب در بیماری هایی مانند عفونت های میکروبی، سرطان،بیماری های ایمنی و عصبی و غیره مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.