نشریه پژوهش های برنامه ریزی درسی و آموزشی
سال هفتم شماره 2 (پاییز و زمستان 1396)

پژوهش، فر آیندی است که از طریق آن می توان درباره ناشناخته ها به جستجو پرداخت و نسبت به آن ها شناخت لازم را کسب کرد . در بین دو ماموریت اصلی دانشگاه ها، یعنی آموزش و پژوهش، متاسفانه نظام تعلیم وتربیتی دانشگاه های ما، یک نظام آموزشی است تا یک نظام علمی - پژوهشی؛ در حالی که اهمیت پژوهش های دانشگاهی و باور سیاست گذاران ب ر ضرورت این پژوهش ها بر کسی پوشیده نیست . از طرف دیگر ، تحقق ماموریت های نظام آموزش عالی در ابعاد مختلف و از جمله پژوهش ، متاثر از عوامل فراوان و متنوعی است . از بین این عوامل بی شمار و متنوع ، عامل آموزشگر (هیات علمی)، از جمله مهمترین آن ها بهشمار میرود. کارکرد پژوهشی اعضای هیات علمی ، در برگیرنده فعالیت های مختلف است . گستره وسیع این فعالیت ها، ابعاد مختلف رف تاری و عملکردی را از اعضای هیات علمی مطالبه میکند به-علاوه اینکه، در هر دوره و هر دانشگاهی ضریب توجه و اهمیت این فعالیت ها هم متفاوت است و این موضوع در تصمیم گیری ها و تنظیم برنامه های مختلف دانشگاه و حتی در ارزیابی برنامه ها برای توسعه عملکردپژوهشی اعضای هیات علمی و نیز مدیریت کیفیت آنها تاثیر گذار است . بر این اساس در این تحقیق ، با بهره گیری از روش فراترکیب ، سعی شده است که گستره فعالیت های پژوهشی اعضای هیات علمی ، در قالب روش فراترکیب ، مورد پژوهش و بررسی قرار بگیرد. یافته های این پژوهش نشان داد که ابعاد فعالیت های پژوهشی اعضای هیات علمی در سه دسته: تولیدات علمی، پژوهش ورزی و مشارکت های علمی طبقه بندی می - شوند.

تحقیق حاضر برای بررسی تاثیر خودکارآمدی تحصیلی بر مهارتهای اجتماعی دانش آموزان دختر ابتدایی انجام گرفته است. روش اجرای این تحقیق به صورت نیمه تجربی با طرح تجربی پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل است.. جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر دوره ابتدایی شهرستان چالوس در سال تحصیلی 94-95 به تعداد 897 نفر میشود. حجم نمونه تعداد 60 نفر است که با روش تصادفی خوشهای در دو گروه 30 نفره انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از یک بسته آموزشی خودکارآمدی که طرح درس 15 جلسه ای تنظیم و آموزش داده شد و پرسشنامه مهارت اجتماعی (نانسی، 2005) مورد استفاده قرار گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس چندمتغیره (مانکووا) مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج این تحقیق نشانداد که: آموزش خودکارآمدی به همراه چهار مولفه مهارت آموزشی، ارتباط با همسالان، روابط خانوادگی و مراقبت از خود بر میزان مهارت های اجتماعی دانشآموزان تاثیرگذار است. تفاوتهای موجود میان تاثیر مهارت های اجتماعی در گروه آزمایش، بیشتر از گروه کنترل بوده است.

  این پژوهش در صدد مطالعه و توصیف و شفاف سازی رهبری برنامه درسی، به عنوان یک راهبرد برای اجرای موثرتر و پویاتر برنامه های درسی وآموزشی است.روش پژوهش حاضر، کیفی از نوع پدیدارشناسی تفسیری انتخاب شد. جامعه آماری این پژوهش شامل همه مدیران دوره متوسطه دوم شهرستان چالوس در سال تحصیلی 1397-98 میشود که برای انتخاب نمونه های مورد مطالعه، از روش نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده شده است. در انتخاب نمونه ها، سه معیار در نظرگرفته شد: نخست آنکه، افراد، بالای 30 سال، سن داشته باشند؛ دوم آنکه حداقل 5 سال تجربه مدیریت مدرسه را داشته باشند و سوم اینکه بتوانند تجربیات خودرا توصیف و بیان کنند، بنابراین حجم نمونه این پژوهش، با استفاده از معیار اشباع داده ها تعیین گردید. یعنی، انتخاب نمونه ها تا جایی ادامه یافت که پژوهشگر دریافت که داده های جدیدی به دست نمی آید و داده ها به اشباع رسیده اند. نتایج این پژوهش نشان داد که: توجه به اجرای برنامه درسی در سطح بهینه و درنهایت کاستن از فاصله بین برنامه درسی قصد شده و اجراشده، نیازمند رهبری در اجرای برنامه درسی در مراکزآموزشی و خصوصا در مدارس، جهت اعتلای رویکردها و روش های مورد استفاده کنونی از سوی متخصصان آموزشی در سطوح مختلف است.

هدف پژوهش حاضر، تعیین تاثیر آموزش مهارت های مثبت اندیشی بر تفکر انتقادی و انگیزش پیشرفت دانش آموزان بود. در پژوهش حاضر بر حسب نوع گردآوری داده ها، از نوع طرحهای نیمه آزمایشی استفاده شد؛ طرح این پژوهش از نوع طرحهای پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه منطقه 5 شهرستان تهران تشکیل دادند. برای جامعه آماری این پژوهش، به روش نمونه گیری حدود 30 نفر انتخاب شدند که این 30 نفر به صورت تصادفی، به دو گروه 15 نفره تقسیم شدند. یکی از این گروه ها، به صورت تصادفی، به عنوان گروه آزمایش و گروه دیگر گروه کنترل را تشکیل دادند. بدینترتیب پیشآزمونهای تفکر انتقادی کالیفرنیا و انگیزش پیشرفت هرمنس روی هر دو گروه اجرا شد. سپس به ارائه جلسات مثب تاندیشی برای گروه آزمایش به مدت 9 جلسه 90 دقیقه ای پرداخته شد. اما برای گروه کنترل، هیچگونه مداخله ای صورت نگرفت. بعد از اتمام آموزش برای گروه آزمایش، از هر دو گروه، پس آزمون های پژوهش به عمل آمد. بدینترتیب، داده های لازم برای تحلیل فرضیه های پژوهش جمع آوری و با استفاده از تحلیل کواریانس تحلیل شد. نتایج کواریانس نشان داد که: آموزش مهارت های مثبت اندیشی، بر افزایش تفکر انتقادی و انگیزش پیشرفت دانش آموزان تاثیری معنادار دارد.

هدف تحقیق حاضر، طراحی الگوی برنامه درسی سواد رسانه ای در دانشگاه فرهنگیان است. در بخش کمی الگو، برای جمع آوری اطلاعات لازم، از روش میدانی و جمع آوری اطلاعات از طریق کتابخانه ای و مصاحبه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل متخصصان، استادان و کارشناسان علوم رفتاری و رسانه و برنامه ریزان درسی و استادان دانشگاه ها میشود. در زمینه تعیین حجم مناسب، نمونه گیری لازم به شیوه تصادفی خوشهای چند مرحله ای در بین صد نفرصورت گرفت. همچنین در تجزیه و تحلیل اطلاعات، با استفاده از مدل ترتیبی مایرینگ و نظام مقوله بندی قیاسی، 4 مولفه برنامه- درسی را به شرح زیر در 39 مقوله، مورد تایید قرار گرفت. در بخش اهداف، آشنایی با اصول سواد رسانه و تاثیر بر سبک زندگی افراد و فرهنگ عمومی جامعه، ارزیابی وضعیت سواد رسانهای و ابعاد مختلف سواد رسانه ای و مسایل مربوط به آن، از جمله عوامل مهمی بودند که به تعدیل سواد جوانان ونوجوانان و پایش رشد آنها میانجامد. از جمله عوامل مهم و مورد توجه در انتخاب محتوا، تشخیص ارزش ها و سبک زندگی در تولیدات رسانه ای، برنامه ریزی برای مصرف بهینه رسانه ها هستند. در روش های ارزشیابی، انجام فعالیتهای آموزشی و تنظیم برنامه رژیم رسانهای، پیشنهادی روزانه و هفتگی است. مدل پیشنهادی این پژوهش در زمینه الگوی برنامه درسی سوادرسانهای، همان عوامل نظریه تیلور و مبتنی بر مولفه های برنامه درسی با رویکرد آموزشی است.

هدف از انجام این تحقیق ، بررسی اثربخشی رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مسیولیت پذیری و سازگاری اجنماعی دانش آموزان است. روش اجرای این تحقیق، از نوع نیمه آزمایشی است. بنابراین این پژوهش از طریق طرح پیش آزمون-پس آزمون دو گروهی (آزمایش و کنترل) صورت گرفت . جامعه آماری این پژوهش شامل همه دانش آموزان دختر دبیرستان طلوع سبز تهران و حجم نمونه پژوهش برابر با 30 نفر میشود. برای انتخاب نمونه ه ای تحقیق ، از روش تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه استفاده گردید . ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش دو پرسشنامه استاندارد مسیولیت پذیری هریسون گاف (1984)، سازگاری اجتماعی (سینها و سینگ، 1993) و پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد است. در این تحقیق ، از آمار توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف معیار متغیرهای نحقیق و نشان دادن فراوانی و نمودارهای مربوط به آن و از آمار استنباطی، جهت بررسی فرضیه های تحقیق استفاده شده است . قبل از آزمودن فرضیه ها، فرضیه نرمال بودن توزیع داده ها از طریق آزمون کولموگروف -اسمیرنف انجام گرفت. آنگاه فرضیه همگنی واریانس ها از طریق آزمون لوین در تمام متغیرهای دو گروه بررسی شد . برای گزارش نتایج ، از معناداری آزمون های آماری مورد نظر و برای گزارش اندازه، از اثر متغیر مستقل استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های آمار استنباطی از تحلیل کوواریانس چند متغیره (مانکوا برای فرضیه های اصلی) و تک متغیره (آنکوا برای فرضیه های فرعی) استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که: رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مسیولیت پذیری دانش آموزان تاثیر دارد . در واقع رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب بهبود حس مسیولیت پ ذیری در دانش آموزان می گردد و بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان تاثیر گذار است. البته با توجه به شدت اثر، رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مسیولیت پذیری تاثیر بیشتری نسبت به سازگاری اجتماعی در دانش آموزان دارد.

  در دنیای کنونی که دانش، پیوسته در حال تغییر و ارتقاست و سر و کار داشتن با مفاهیم و پدیده های نوظهور، جنبه مهم رویارویی با افراد به شمار میرود، مهارت های یادگیری خود راهبر، برای موفقیت فراگیران بسیار ضروری است. ایجاد و ارتقای یادگیری خود راهبر، یکی از اهداف مهم آموزش متوسطه محسوب میشود. زیرا انتظار میرود که دانش آموزان به سطحی از توانمندی های فردی برسند که بدون قرارگرفتن دریک نظام آموزشی ویژه، بتوانند نیازهای آموزشی خود را شناسایی کنند و در جهت رفع آنها بکوشند و در نهایت، سطح یادگیری خود را ارزیابی کنند. همچنین آموزش معلمان و یادگیری دانش آموزان، در این عصر بسیارحرفه ای شده و روش های آموزش، نیازمند پاسخ گویی به نیازهای پیچیده آموزش-یادگیری است. این پژوهش یک مطالعه مروری بر مقالات منتشر شده در زمینه یادگیری خود راهبر است. مرور پیشینه پژوهش نشان میدهد که یادگیری خود راهبر، رشدی صعودی داشته و روندی رو به توسعه دارد. از این رو به دلیل مزایای فراوان یادگیری خود راهبر، توجه بنیادی به این نوع یادگیری، در درس کار و فناوری، مورد توجه قرارگرفته است.

دانش فراشناختی و راهبردهای شناختی از ارکان مهم یادگیری محسوب می شوند. یادگیری خودتنظیمی که مطلوب بسیاری از کارشناسان آموزش و پرورش است می تواند برآیند آنها باشد. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی به دنبال کاوش در ادراکات و تجربیات دانش آموزان و معلمان از یادگیری خودتنظیمی و نقش راهبردهای شناختی و دانش فراشناختی در شیوه های آموزش و یادگیری بوده است. تعداد شش معلم و 64 دانش آموز دبیرستانی در این تحقیق شرکت داشتند. داده ها از طریق مشاهده و مصاحبه گردآوری و سپس تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان دادند که دانش آموزان آموزش راهبردها و تدریس هدفمند را در یادگیری خود بسیار موثر یافتند. اما تفاوت هایی هم میان دانش آموزان سطوح مختلف توانایی در درک و استفاده از راهبردهای خودتنظیمی مشاهده شد. نتایج نشان دادند که معلمان باید استفاده و آموزش راهبردها را با سطح دانش و توانمندی دانش آموزان هماهنگ نمایند و سپس با فراهم آوردن مقدمات و مدل سازی مناسب نسبت به اجرای عملی آن اقدام نمایند. همچنین مشخص شد که تمرین مستمر و استفاده دایم از راهبردها در تقویت آنها نقش بسیار مهمی دارند.