ماهنامه بازتاب اندیشه
پیاپی 78 (مهر 1385)

این گفتگو بخشی از کتاب پژوهشگر آمریکایی خانم جوئیس دویس درباره اسلام و حقوق بشر است. اگر انسانی از عقل و دیگری از شرع شروع کند به یک جا می رسند، وفاق حقوق بشر با اسلام، ریشه اومانیسم در اسلام و عرفان اسلامی، اگر عرفان اسلامی رشد می کرد از اومانیسم سر برمی آورد، طراحان حقوق بشر اهل مذهب بودند، عامل ترویج حقوق بشر در کشورهای اسلامی مشخص شدن تکلیف ما با مدرنیته است...

ایشان در این مقاله به دنبال یافتن مبانی حقوق بشر در اسلام هستند که با تاکید بر حکم ارتداد در اسلام و تفکیک بین مسلمین و غیرمسلمین، قائل به نادیده انگاشتن کرامت ذاتی انسان که مبانی اولیه حقوق بشر است، در اسلام، شده اند...

سخنرانی درصدد معرفی روشن فکری دینی و ترسیم ویژگی ها و کاستی های آن است. شش ویژگی برای آن برمی شمرد که عبارت اند از: عدم برخورداری از مکانی خاص، شخصیت محوری، استفاده از رسانه های ارتباط جمعی از قبیل روزنامه و... برای انتقال پیام، اثرگذاری بر عرصه عمومی ایران، داشتن سابقه تاریخی، برخورداری از حداقل شش دستاورد مهم مثل تاسیس انقلاب اسلامی، جمهوری اسلامی و...، و هشت کاستی آن را چنین ذکر می کند: 1- خانه به دوشی؛ 2. فقر مالی؛ 3. خودمحوری و تک نوازی روشن فکران؛ ...

این نوشته، اشاره ای بسیار کوتاه بر نظرات داریوش شایگان درباره فلسفه و نکاتی پیرامون تاریخ و جایگاه آن است. این که فلسفه از غرب آمده، و شرق اساسا فلسفه نداشته، ایرانیان نقش اساسی در فلسفه داشته اند دلیل اشتیاق ایرانیان به فلسفه و...

ملاصدرا علیت ضروری را با اختیار سازگار می داند. اما اختیاری که او مطرح می کند عین اجبار و اضطرار است. در واقع ملاصدرا مختار را به معنای مرید تفسیر می کند و معتقد است انسان دارای اراده است. اما اراده او معلول شوق و شوق معلول علم و علم معلول عوامل خارجی و این عوامل در نهایت معلول خداست. این نوع علیت نیز علیتی ضروری است. بنابراین با وجود علت، تحقق اراده انسان ضروری است و انسان نمی تواند اراده نکند. ...

تلاش و جستجوی نویسنده برای اثبات تقدیرگرایی حافظ تلاشی ادبی و آماری در ادبیات است و تلاش علمی در حوزه اعتقادی (کلامی) یا فلسفی به شمار نی آید. بدون شک از مباحث مهمی که از دیرباز مورد توجه همگان بوده، موضوع «جبر و اختیار» است که هر گروه و فرقه ای به تناسب اهداف و مشرب فکری خود از آن سخن به میان آورده اند. وجود فرقه های مختلف کلامی و آرای آنان بی اختیار به حوزه شعر و شاعری نیز کشیده شده و همه را به نوعی درگیر نموده است...

در این مقاله جناب آقای جان اسپوزیتو با بررسی جنبش های اسلامیی در پنجاه سال اخیر به ارائه تصویری از جنبش ها و رادیکال های اسلامی می پردازد، ایشان با تکیه بر برخی تحلیل های تاریخی و تجمیع شواهد و قرائن مربوطه، مدل بنیادگرایی اسلامی را به دو مدل خوب و بد تقسیم کرده و معتقد است: مسلمانان در تفسیر از اسلام، اختلاف نظرهای فراوانی دارند و از همین روست که عملکردهای آنان نیز بسیار متفاوت و متضاد به نظر می رسد...

مطلب حاضر که مقدمه کتاب «عشق الاهی در عرفان اسلامی» است و در سال 2003 توسط بنیامین آبراهاموف به رشته تحریر درآمده است، به جایگاه عشق نزد فلاسفه مسلمان به ویژه ابن سینا و اخوان الصفا می پردازد. هدف اصلی طرح آرای متفکران اسلامی در باب عشق الاهی است. لذا باید حوزه مطالعه خود را کمی گسترش دهیم و آن را به جایگاه عشق در اسلام به طور کلی برسانیم. بنابراین نیازمند بررسی جایگاه و منزلت عشق در قرآن و حدیث (که این هر دو به زمان پیامبر (ص) بر می گردند) الاهیات، فلسفه و صوفی گری هستیم...

وی در این مقاله شطح را به عنوان امری محال و صرفا عاطفی و هنری تلقی دانسته و نمونه هایی از شطح عرفا را معرفی و در نهایت مبنای فهم شطح اقناع شخص از مفاد و ظاهر آن را بیان می نماید...

آقای تاج زاده در مصاحبه خود با مجله نامه، به دنبال تبیین جایگاه شهروندی در ایران بوده که آن را در دو بعد عملی و نظری ترسیم می نمایند و از سوی دیگر قائل به یک نگاه سوسیالیستی در میان مردم نسبت به دولت وجود دارد که باعث بالا رفتن توقعات مردمی از دولت می شود. در نگاه ایشان، علت ضعف حزب اصلاح طلبان در ایران، عدم سازماندهی آنان بوده نه شعار و ایجاد توقع...

در نشست کاربرد فلسفه در ارتقای فرهنگ و علوم به چند مساله مهم تاکید شده است، که مهمترین آنها عبارت است از: بررسی راه کارهای نیل به کاربرد فلسفه در جامعه، تغییر سیستم آموزشی کشور برای آموزش ساده و کارآمد فلسفه برای دانش آموزان از همان کودکی، معانیی متفاوتی که می توان بر کارکرد ارائه کرده و از آن انتظار داشت...