ماهنامه گستره انرژی
پیاپی 4-5 (امرداد و شهریور 1386)

اقدام ضروری و آگاهانه جلس شورای اسلامی و دولت در خصوص سهمیه بندی بنزین با رویکرد جلوگیری از واردات بی رویه بنزین و استفاده بهینه از درآمدهای دولت به جای پرداخت یارانه سنگین انرژی در بخش سوخت یکی از تصمیمات مهم و اساسی در اقتصاد ایران به شمار می آید، چرا که حدود 38 درصد از بودجه سالانه دولت ایران به یارانه بنزین اختصاص می یافت. درخصوص ایده اصلی تبصره (13) که در بودجه سال 85 کنجانده شده بود، مواردی همچون کنترل مصرف بنزین و قاچاق آن به خارج، گسترش سریع و همه جانبه شبکه حمل و نقل درون و برون شهری در سراسر کشور، دوگانه سوز کردن خودروها و احداث جایگاه های گاز CNG و فرهنگ سازی در خصوص استفاده از حمل و نقل عمومی به جای خودروی شخصی با تکمیل و کارآمدی حمل و نقل عمومی مدنظر بوده است. اما تبعات دیگر اجرای سیستم سهمیه بندی با رویکرد تبصره 13 چیست؟

موضوع واردات بنزین و صرف هزینه های سنگین از ناحیه پرداخت یارانه در سبد مصرف خانوارها، از سال ها پیش به عنوان یکی از معضلات اساسی اقتصاد ایران مطرح بوده و همواره به علت حساسیت ویژه در تغییرات قمیت این کالای استراتژیک، دولت چاره ای جز تحمل هزینه های ناشی از پرداخت یارانه به این کالا را نداشته است تا قبل از اجری سهمیه بندی بنزین در تیرماه سال جاری، همواره بر سر حذف یا عدم حذف یارانه بنزین و یا چگونگی هدفمند کردن آن، اختلاف نظر وجود داشته و مباحث گوناگونی در محافل کارشناسی در این خصوص مطرح بوده است، تا اینکه در ماه های اخیر به دلیل بروز شرایط نامناسب در روند فزاینده مصرف بنزین و ایجاد فشارهای مالی به بودجه دولت، ناشی از پرداخت یارانه به این کالا، تقریبا یک وفاق نسبی بر سر حذف یارانه بنزین در کوتاه مدت از طریق اجرای سیاست سهمیه بندی، در کنار اجرای سیاست های بلند مدت مهار کنند. رشد مصرف ایجاد شد و با وجود کشمکش های مختلف در این زمینه، بالاخره سیاست سهیمه بندی بنزین در 6 تیرماه سال جاری به اجرا درآمد.

گروه اقتصاد انرژی، معاونت مرکز تحقیقات استراتژیک در سال جاری دو نشست تخصصی برگزار می کند. اولین جلسه گروه که در تیرماه سال جاری برگزار شد به موضوع «چالش ها و راهکارهای استفاده از CNG در جمهوری اسلامی ایران» اختصاص داشت و در ادامه گزیده ای از مطالب مطرح شده در جلسه به نظر خوانندگان محترم می رسد.

مجلس شورای اسلامی در تکلیف قانونی که به عهده دولت گذاشته است، کاهش مصرف غیرضروری بنزین را در تبصره (13) خواستار شده است. دولت نهم نیز با تاخیر بالاخره سیاست سهمیه بندی بنزین را به انجام رساند. اما در این میان ارائه نرخ آزاد بنزین نیز به دولت پیشنهاد شد که دولت به دلیل آثار تورمی این اقدام فعلا قصد ارائه بنزین به نرخ آزاد را ندارد. در این گزارش نظرات موافقان و مخالفان این طرح ارائه شده است که به نظر خوانندگان گرامی می رسد.

گفت و گو با مهندس محمدرضا محمدخانی مدیر دفتر امور زیر بنایی مرکز پژوهش های مجلس و دکتر خرمی استاد دانشگاه علامه طباطبایی ضرورت توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی چندی است که به محور گفت و گوها، برنامه ریزی ها و از اهداف اصلی دولت، مجلس و سازمان های مرتبط تبدیل شده است به موضوعی که توجه به آن خیلی دیر صورت گرفت. اگر این طرح درست و دقیق اجراء شود، مسئولان و مردم نفس پاک و راحتی خواهند کشید.
در گزارشی که پیش رو دارید وضعیت حمل و نقل عمومی کشور بررسی شده و با استفاده از اطلاعات و آمار موجود درباره وسایل مختلف نقلیه عمومی کشور راهکارهای توصعه آنها مورد تحلیل قرار گرفته است.

بحث درباره موضوعی که ابعاد وسیعی از زندگی مردم، برنامه های دولت و مجلس را به خود معطوف داشته است، کار دشواری به نظر می رسد. زمانی که طرح سهمیه بندی بنزین به مرحله اجرایی رسید، اعلام نرخ آزاد بنزین نیز به عنوان راهکار مکمل این طرح از سوی مجلس بر دوش دولت گذاشته شد. اما اجرایی شدن این طرح آن چنان با پیچیدگی همراه است که به نظر نمی رسد راهکار واحدی برای آن و جو داشته باشد. شکر الله عطارزاده عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی اجرا نشدن کامل این طرح توسط دولت را شانه خالی کردن از وظایف قانونیش عنوان می کند.

گفت وگو با داوود میرخانی رشتی دبیر سابق انجمن خودروسازان به عقیده میرخانی ما در حال حاضر 6 میلیون خودروی ناایمن برای استفاده از گاز CNG به عنوان سوخت دوم داریم، که خود زنگ خطری است، هم برای مردم و هم برای دولتمردان و این مشکل تنها با دوگانه سوزکردن خودروها و سهمیه بندی بنزین برطرف نمی شود.
پراکنش، تعداد کم مخزن، لوله ها، پمپ ها، نامناسب بودن کیفیت گاز، مجهز نبودن سیستم ها و ضریب تراکم پایین موتورها، از جمله مسائلی هستند که در بخش طراحی CNG دیده نشده است.

در این شماره و در ادامه گفت و گوی پیشین، به جستجوی راهکارهای رویارویی با مشکلات و موانع یاد شده در قسمت قبل برآمدیم که نظر خوانندگان محترم را به آن جلب می کنیم.

توسعه و بهبود صنعت ساخت لوله های فولادی انتقال گاز در ایران در آینده دور از انتظار نیست. اما این مهم نیازمند رفع موانع چالش های فراروی صنع لوله سازی ایران و بهره گیری از فرصت های محیطی است. هدف اصلی نویسندگان این مقاله بررسی وضعیت موجود این صنعت از دید تولیدکننده، مهمترین فرصت ها و چالش های صنعت ساخت لوله های انتقال گاز و در نهایت راهکارهای سازنده برای تعامل بیشتر تولیدکنندگان با کارفرمایان و بهبود شرایط می باشد.

ایران با در اختیار داشتن 28 تریلیون متر مکعب ذخایر اثبات شده گاز طبیعی به عنوان اقتصادی ترین، امن ترین و نزدیک ترین مسیر ترانزیت گاز کشورهای منطقه به بازارهای جهانی و به خصوص اروپا، نقش غیر قابل انکاری در منطقه بر عهده دارد. تحریکات تازه اروپا جهت دسترسی به ذخایر عظیم گاز طبیعی ایران و یادداشت تفاهم مالی امضاء شده در این راستا قابل ارزیابی هستند.

صادرات گاز ایران به بازارهای جهانی بار دیگر طی هفته های اخیر به موضوع داغ محافل کارشناسی تبدیل شده است. در حالی که امضای یادداشت تفاهم با طرف های خارجی در این زمینه جریان دارد، انتشار برخی از گزارش ها از سوی منابع مختلف تردیدهایی را در زمینه مکانیزم اولویت بندی تخصیص منابع گاز به مصارف مختلف ایجاد کرده است.

گفت و گو با مهندس رحیم تبریزی مدیر فاز 6 تا 8 و مهندس احمد زارع معاون ویدر سال جاری قرار است، فازهای 6 تا 8 پارس جنوبی به ترتیب مورد بهره برداری قرار گیرند.

گفت وگو با مهندس رضا ریاحی معاونت بازار برق ایرانخصوصی شدن صنعت برق کشور در حالی به اجرایی شدن نزدیک می شود که حرکت آرام تغییر ساختار صنعت برق نشان از صرف زمان بسیار و نیاز به ایجاد بسترهای فنی و اقتصادی در این زمینه دارد. اما به گفته معاونت بازار برق ایران با محقق شدن بورس برق هدف کل نظام که همان واگذاری امور به مردم است تحقق خواهدیافت.

انرژی یکی از اساسی ترین عناصر پیرامون ما است که باعث بروز تمامی جنبش های اطراف ما می شود، با افزایش روزافزون مصرف انرژی در تمام مراحل زندگی و محدودیت منابع انرژی از یک سو و مصرف بی رویه آن توسط جوامع مختلف از سوی دیگر، علاوه بر آلودگی محیط زیست و هدر دادن سرمایه های مالی، زندگی آینده بشر را با خطر مواجه ساخته است.
تجربه ایران و جهان در دهه های گذشته نشان می دهد که رشد اقتصادی و توسعه صنعتی به عنوان پیش شرط های اقتدار سیاسی، استقلا ملی و شکوفایی فرهنگی، به عنوان پیش شرط های اقتدار سیاسی، استقلال مالی و شکوفایی فرهنگی، به عوامل مختلف از جمله انرژی و بهره برداری مطلوب و بهینه از منابع آن نیازمند است.

بسیاری می پرسند، آیا «مدیریت خرد» واژگان نوینی در قرن 21 است؟ آیا مدیریت خرد اینک جانشین مدیریت اطلاعات (IM) شده؟ و یا به طور کلی KM تفکر جدیدی است که اکنون در کانون توجه جهان و جهانیان قرار گرفته است؟
مدیریت خرد، بیشتر یک الزام برای موفقیت سازمان است تا سرمایه یا نیروی انسانی، اما هنوز هم اغلب مورد بیشترین بی توجهی قرار می گیرد.