ماهنامه کانون
پیاپی 89 (بهمن 1387)

این مقاله ابتدا به دوران های مختلف تکوین رادیو می پردازد و سپس ویژگی ها و مختصات رادیو را توصیف می کند. شنیداری بودن، بسط تخیل و مشارکتی بودن، تولید زمان چندگانه، ارزانی، سرعت و پوشش گسترده و طنین و تبلور از مهم ترین ویژگی های رادیو به شمار می روند. در پایان نویسنده به نحوه مدیریت رادیو در حوزه های مختلف اشاره می کند.

موضوع اصلی این مقاله بررسی نقش رادیو در دگرگونی های دوره مدرنیته است. با این نگاه، این مقاله با مروری اجمالی بر تاریخ و دوره بندی رادیو، به بررسی نسبت رادیو و مدرنیته بر اساس سه مفهوم اساسی که ارتباط وسیع و عمیقی با فرایند مدرنیته دارند یعنی شکل گیری فضای عمومی، نهادینه شدن مفهوم مرد. و توسعه حضور زن در حوزه عمومی پرداخته است. در بخش پایانی این مقاله رادیو در عصر جهانی شدن، نقش و کارکرد آن در شکل گیری جماعت وطنی و جماعت پراکنده در سطح جهان و هم چنین نقش رادیو به عنوان نماد و سنت رسانه ای در بازگشت به سنت، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

رادیو، همانند دیگر رسانه های جمعی، قابل تقسیم بندی به انواع گونه گونی است و می توان معیارهای متفاوتی را برای طبقه بندی آنها به کار برد: حوزه جغرافیایی پوشش؛ انواع مالکیت؛ وابستگی سازمانی؛ سبک های تولید محتوا؛ و نحوه تعامل با مخاطبان. این مقاله، برخی از مهم ترین معیارها و سنخ شناسی مبتنی بر آنها را تشریح می کند و بر دو دسته سنخ شناسی مبتی بر مالکیت سازمان رسانه ای و هویت مخاطبان تاکید می ورزد. همچنین در ادامه مقاله، فرآیند تکثر رسانه ای ناشی از تغییرات فنی و سیاستی و تاثیر و تاثر متقابل بین دو دسته سنخ شناسی مذکور، مورد بحث قرار می گیرد.

این مقاله به این پرسش می پردازد که آیا رادیو برای برقراری عمل ارتباطی در و بستر فرهنگی متفاوت، به تغییر کارکردهای خود می پردازد یا نه؟ چنین به نظر می رسد که در ایران، تاثیر معیارهای ایدئولوژیک، کارکردهای رادیو را به آموزش زبان فرهنگ والا محدود کرده است، حال آن که در آمریکای شمالی تاثیر معیارهای فرهنگ عامه (مردم پسند)، کارکردهای رادیو را در دو سطح تنظیم کرده اند 1) گسترش فرهنگ مردم پسند 2) تقویت فرهنگ والا، ادعای ما این است که مفهوم مخاطب در این دو بستر فرهنگی باید ساختارشکنی شود تا بتوانیم مدل عملی ارتباطی را در این دو بستر فرهنگی بفهمیم...

مقاله حاضر به یکی از انواع مهم رادیو، یعنی رادیوهای محلی، که کمتر در ایران مورد توجه قرار گرفته اند، می پردازد. کارکردهای رادیوهای محلی چنان متنوع و گسترده است که جای خالی آنها به طور کامل احساس می شود. نویسنده می کوشد با توصیف برخی از این رادیوهای محلی تنوع و کارکردهای اجتماعی آنها را به تصویر کشد.

مقاله حاضر با توجه به ماهیت «پیام های ارتباطی» نظام مند و معناسازی آنها در الگوی موزاییکی اس. ال. بکر می کوشد به پرسش های اساسی ذیل پاسخ دهد: آیا پیام ارتباطی ما می تواند از آخرین برنامه رادیویی که شنیده ایم نشات بگیرد؟ در رادیوهای امروز جهان «واحدهای اطلاعات پیام» چه ظرفیتی پیدا کرده اند؟ آیا منبع اصلی روحیات مخاطب می تواند مجموعه بیشماری از داده های حسی باشد؟ بر اساس نقش تاثیر گذار و پر قدرت رسانه رادیو می تواند اذعان داشت که بسیاری از کنش های ارتباطی مخاطبان از آن گروه عناصری پدید می آیند که ناشی از بیش از یک موقعیت اجتماعی است.