نشریه مطالعات منطقه ای
سال دهم شماره 3 (تابستان و پاییز 1388)

یه عقیده نویسنده مقاله به واسطه شرایط نامساعد اقتصادی و نیز ناتوانی آمریکا در تثبیت امنیت در عراق، باراک اوباما در آمریکا به قدرت رسید. اوباما اعلام کرد که سیاست پساجانبداری (Post Partisan) میانه روی سیاسی و اکثریت دایمی دموکرات ها در دوران او فرصت ظهور یافت. اما هر سه این اسطوره ها در کمتر از یک سال فرو ریختند. اقدام دموکرات ها برای تصویب قانون بسته محرک اقتصادی 787 میلیارد دلاری، قانون لایحه سقف و خرید و فروش برای کاهش گازهای گلخانه ای و بالاخره تصویب لایحه بیمه درمان همگانی موجب شد تا اسطوره های سه گانه فرصت تجلی نیابند. نویسنده نتیجه می گیرد که نگاه جناحی اوباما، شکاف عظیمی در جامعه ایجاد کرده است و این برای کمتر کسی قابل پیش بینی بود که باراک اوباما در پی یک سال حکم رانی چنین دستاوردهای برای جامعه آمریکا داشته باشد.

جنبش مقاومت حماس که در سال 1987 ایجاد شد، مخالف قراردادهای صلح با اسراییل است و ایالات متحده آمریکا از ابتدای اعلام موجودیت حماس، سرسختانه علیه این جنبش موضع گرفت. این موضع واشینگتن ناشی از راهبرد حماس در بهره گیری از خشونت و عملیات انتحاری و نیز مخالفت آن با منافع و علایق آمریکا در خاورمیانه بود. یکی دیگر از عواملی که بر نگرانی آمریکا در برابر این جنبش افزود، ارتباطات گسترده آن با حزب الله لبنان و نیز ارتباط با کشورهای ایران و سوریه است. آمریکا همواره حماس را جزو گروه های تروریستی قرار داده است و وزارت خارجه آمریکا مدعی است حماس از ابزارهای سیاسی و نظامی از جمله تروریسم برای دست یافتن به هدف خود یعنی تشکیل دولت اسلامی در اراضی فلسطینی استفاده می کند. حوادث یازدهم سپتامبر موجب تشدید اقدامات خصومت آمیز آمریکا علیه حماس شد و یکی از شروط نقشه راه برای ایجاد دولت فلسطینی، حذف اقدامات خشونت آمیز و مسلحانه حماس و گروه های مقاومت فلسطین ذکر شد. سئوال اساسی مقاله این است که اشغال عراق و تبعات آن چه تاثیری بر مواضع خصومت آمیز آمریکا نسبت به حماس داشت؟ این مقاله ضمن بررسی اقدامات آمریکا نسبت به حماس قبل و بعد از اشغال عراق، مدعی است که اشغال عراق و هزینه ها و تبعات آن گرچه آمریکا را از مسایل فلسطین کمی دور نمود، اما از خصومت آمریکا به حماس نکاست.

استفاده صرف از قدرت نظامی طی سالهای دهه 1990 و دهه نخست قرن 21، باعث افول جایگاه و نفوذ ایالات متحده در جهان شد.پس از حوادث 11سپتامبر 2001، با ناکارامدی رویکرد نظامی و یک جانبه گرایی نومحافظه کاران در عرصه سیاست خارجی، ضرورت «تغییر» سیاست خارجی آمریکا از سوی دموکرات ها مطرح شد.طی سالهایی که قدرت نظامی آمریکا در عراق و افغانستان موفق نبود، مفهوم جدیدی از سوی نخبگان فکری ایالات متحده مطرح شد که توجه صرف به قدرت نظامی را اشتباه قلمداد می کرد.این مفهوم، که «قدرت هوشمند» نام گرفت، از ترکیب دقیق دو قدرت سخت و نرم به وجود می آید و بر استفاده هوشمندانه از ابزارهای این دو قدرت تاکید دارد.در میان نخبگان فکری هر دو حزب آمریکا، بر استفاده از قدرت هوشمند در عرصه بین الملل اتفاق نظر حاصل شده و دولت اوباما با به دست گرفتن زمام امور در سال 2009، اعلام کرد سیاست خارجی آمریکا را بر اساس راهبرد قدرت هوشمند بنا خواهد نمود.طی سال گذشته میلادی در برخی از اقدامات دولت اوباما، حرکت در راستای قدرت هوشمند را می توان دید. نوشتار حاضر به بررسی معنا و مفهوم قدرت، مولفه های تشکیل دهنده قدرت هوشمند و سپس اعمال آن در سیاست خارجی دولت اوباما می پردازد.

چامسکی و اندیشه های او هر چند در آمریکا در اقلیت قرار دارد، اما نقدها و مقاله های او گاه و بی گاه پنجره ای جدید به ماهیت و جهت گیری امور در آمریکا باز می کند.در این مقاله اندیشه چامسکی مبنی بر اتحاد بین دولت و شرکتهای غول آسای اقتصادی با رسانه های جمعی که تحت عنوان اتحاد نامقدس نام گذاری شده، مورد بررسی قرار گرفته است. چامسکی معتقد است رسانه های گروهی تحت هدایت شرکتهای اقتصادی و در راستای منافع اقتصادی آنها عمل می کنند و به این وسیله برای حفظ منافع آنها دست به تخدیر مردم می زنند و این عمل به صورت نظام مند انجام می شود. رسانه ها عامل دوگانه باوری در مردم هستند. آنها با تحریف تعاریف مفاهیمی مانند تروریسم، حقوق بشر و غیره موجب می شوند تا مردم به صورت خودکارسیاستهای غلط آمریکا در قبال سایر کشورها را بپذیرند. دولت آمریکا نیز از این رهگذر سیاست خارجی خود را در راستای منافع اقتصادی توجیه می کند.

شکافهای اجتماعی بر حسب عوامل گوناگون از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است و می تواند تاثیرات متفاوتی بر جامعه داشته باشد. شکافهای اجتماعی درجامعه اسراییل در مقایسه با شکافهای اجتماعی جوامع دیگر، پدیده بسیار خاص، متفاوت و قابل توجهی است. این خاص و متفاوت بودن عمدتا نتیجه شرایط تاریخی است و ماهیت، قدمت، تنوع، پیچیدگی و میزان تاثیرگذاری آنها اهمیت مضاعفی به این پدیده می بخشد. این مقاله براساس نظریه کرایس در مورد شکافهای اجتماعی که نگاه حداکثری به شکاف دارد، در پی آن است که شکافهای موجود در جامعه اسراییل را که انسجام ملی و شکل گیری هویت واحد را با مشکل مواجه کرده است، به عنوان تهدیدی بر امنیت اجتماعی و در سطح کلان برامنیت ملی بررسی نماید.

فرضیه اصلی مقاله حاضر این است که وضعیت کنونی در سرزمینهای اشغالی نه تنها برای اسراییل و فلسطینی ها، بلکه برای منافع ملی آمریکا نیز فاجعه بار است.انبوهی از تفاسیر انتقادآمیز و اطلاعات در مورد اقدامات اسراییلی ها وجود دارد که نشان می دهد پیامدهای وحشتناک رفتار و سیاست های آنها در قبال فلسطینی ها نه تنها برای مردم فلسطین بلکه برای امنیت خود اسراییل، جامعه، فرهنگ مدنی و حتی اینده دموکراسی در خاورمیانه نیز بسیار خطرناک است.مقاله برای نشان دادن تفاوتهای بارز میان بحثهای عمومی در اسراییل و آمریکای در مورد منازعه اسراییل و فلسطین، دیدگاهای دو روزنامه مهم و تاثیرگذار آمریکا واسراییل را مورد بررسی قرار می دهد.نیویورک تایمز و هاآرتص، اگر چه مثالها و شواهد و نقل قول های ذکر شده در مقاله حاضر مربوط به دوران ایهود اولمرت، نخست وزیر رژیم صهیونیستی است، به لحاظ روش شناختی چارچوب نظری مقاله حاضر در وضعیت کنونی نیز از استواری محکمی برخوردار است و حوادث کنونی را نیز می توان در قالب این چارچوب درک کرد.