مجله پزشکی کوثر
سال پانزدهم شماره 3 (پیاپی 57، پاییز 1389)

سولفورموستارد یک سلاح جنگی شناخته شده است که در جنگ تحمیلی علیه ایران مورد استفاده قرار گرفته است. سولفورموستارد می تواند آسیب های متعددی را در ارگان های مختلف مثل پوست و دستگاه تنفسی ایجاد نماید. در حال حاضر بیش از 40هزار مصدوم شیمیایی به جامانده از جنگ تحمیلی از بیماری مزمن انسدادی تنفسی ناشی از گاز خردل رنج می برند. این ترکیب سبب تولید رادیکال های آزاد اکسیژن و ایجاد استرس اکسیداتیو می شود. تاثیرات مضر رادیکال های آزاد اکسیژن اغلب توسط ترکیبات آنتی اکسیدان تعدیل می شود. گلوتاتیون S - ترانسفرازها در بسیاری از عملکردهای سلولی دخالت دارند و مهم ترین ویژگیشان کارکرد آنها به عنوان تعدیل کننده استرس های اکسیداتیو در سیستم تنفسی است. این مطالعه با میزان بیان هدف بررسی این آنتی اکسیدان که احتمالا نقش مهمی در حفاظت سلول های اپی تلیوم جدار راه هوایی دارد، به انجام رسید.
در این مطالعه تجربی که بر روی 12 نمونه بیوپسی راه هوایی از 8 مصدوم شیمیایی و 4 نمونه شاهد در سال 1388 انجام شد، از نمونه ها پس از تثبیت در پارافورمالدئید توسط کرایواستات برش های 20 میکرونی تهیه و میزان بیان مولکول GSTp1 به روش ایمونوهیستوشیمی در نمونه های تجربی و کنترل بررسی و مقایسه شد.
مولکول GSTp1 در لایه اپی تلیال راه هوایی نمونه های کنترل با شدت بیان شد، درحالی که هیچ گونه عکس العملی نسبت به آنتی بادی فوق در نمونه های مصدومان شیمیایی به چشم نخورد.
مولکول GSTp1 نقش مهمی در حفاظت سلول علیه استرس های اکسیداتیو از جمله مسمومیت با سولفورموستارد ایفا می کند. کاهش این دسته از آنزیم ها ممکن است دلیلی برای پیشرفت و تداوم بیماری مزمن انسدادی ریوی در مصدومان شیمیایی باشد.

سنجش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در بیماری های شایعی مانند بیماری های قلبی عروقی، سرطان و اختلالات خود ایمنی اهمیت دارد. در حال حاضر سنجش فعالیت این آنزیم در زمینه های مختلف علمی با کیت های وارداتی گران قیمت انجام می شود. هدف مطالعه حاضر طراحی روش کمی لومینومتری برای سنجش فعالیت آنزیم مذکور به همراه بهبود حساسیت، دقت و سرعت سنجش بود.
در این روش جهت اندازه گیری فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در نمونه سرمی به منظور افزایش حساسیت سنجش، از واکنش سوپراکسید با سوبسترای لومینول و یدو فنول به عنوان شتاب دهنده واکنش در سنجش لومینومتری استفاده شد. حساسیت، دقت درون آزمونی و برون آزمونی، صحت با آزمون های بازیافت و همسانی، قیاس روش و بررسی همبستگی و توافق روش ها انجام شد. به منظور افزایش دقت و سرعت خواندن، سنجش در میکروپلیت اجرا و خواندن با پلیت لومینومتر صورت گرفت.
دامنه عملکرد استاندارد از 3 تا 300 واحد در میلی لیتر بود. حساسیت روش مورد مطالعه در حد 1/0 واحد در میلی لیتر محاسبه شد. درصد ضریب تغییرات درون آزمونی و برون آزمونی به ترتیب کمتر از 6/6 و 3/7 بود. در این روش درصد بازیافت در آزمون های همسانی و بازیافت در محدوده 92 تا 110 بود. مقایسه نتایج روش مذکور با روش رایج رنگ سنجی ضریب همبستگی پیرسون را 917/0 نشان داد.
این روش قادر به اندازه گیری فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز در نمونه های سرمی با دقت و صحت قابل قبول است و احتمالا می تواند جایگزین مناسبی برای روش های رنگ سنجی رایج وارداتی باشد.

درد ناشی از نوروپاتی اعصاب محیطی از شکایات مهم افراد مبتلا به دیابت قندی است. با توجه به این که تاکنون ترکیبات دارویی مناسب و بدون عوارض جانبی برای درمان این عارضه یافت نشده، توجه محققان به گیاهان دارویی و مواد موثر استخراج شده از آنها معطوف شده است. سیانیدین کاهش دهنده استرس اکسیداتیو، آنتی اکسیدان قوی و ضدالتهاب است و خاصیت ضددیابتی در دیابت نوع 2 دارد. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر ضددرد تجویز درازمدت سیانیدین در موش های صحرایی دیابتی انجام شد.
از 48 سر موش صحرایی برای انجام این مطالعه مورد- شاهدی استفاده شد. موش ها به طور تصادفی به 6 گروه کنترل، کنترل تحت تیمار با سیانیدین یا سدیم سالیسیلات، دیابتی، دیابتی تحت تیمار با سیانیدین و دیابتی دریافت کننده سدیم سالیسیلات تقسیم شدند. سیانیدین یک هفته پس از القای دیابت به میزان 10 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت داخل صفاقی به مدت 2 ماه تجویز شد. آستانه درد با استفاده از آزمون غوطه ورکردن دم در آب داغ و میزان احساس درد در آزمون فرمالین مورد ارزیابی قرار گرفت. داده ها با SigmaStat 3.5 تحلیل شد.
درمان با سیانیدین به مدت دو ماه موجب کاهش معنی دار در نمرات درد در مرحله مزمن آزمون فرمالین در موش های دیابتی شد. درمان با سیانیدین تفاوت معنی دار در زمان بیرون کشیدن دم از آب در موش های دیابتی ایجاد نکرد.
تجویز درازمدت سیانیدین به مدت دو ماه بر آستانه احساس درد تاثیری ندارد ولی موجب کاهش معنی دار میزان احساس درد در مدل تجربی دیابت قندی می شود و می تواند به عنوان یک درمان کمکی در هیپرآلژزی دیابتی مطرح شود.

70-30% موارد اسهال ناشی از عفونت های باکتریایی است. شایع ترین باکتری به دست آمده، اشریشیا کلی انتروتوکسیژنیک یا ETEC است. امکان به وجود آمدن ایمنی حفاظتی علیه این بیماری وجود دارد و طراحی واکسن آن از اهداف سازمان جهانی بهداشت است. بیشتر سویه های این باکتری، مولد توکسین حساس به حرارت هستند. لذا زیرواحد B توکسین حساس به حرارت، برای تولید واکسن مطرح است. هدف مطالعه حاضر، بهینه سازی بیان ژن زیرواحد B توکسین حساس به حرارت به منظور بررسی ایمنی زایی بود.
بهینه سازی بیان ژن زیرواحد B توکسین حساس به حرارت در مورد متغیرهای زمان، دما و غلظت IPTG انجام شد. پس از بیان، پروتئین مورد نظر از طریق ستون تمایلی نیکل تخلیص شد. برای تولید آنتی بادی، پروتئین زیرواحد B توکسین حساس به حرارت به صورت زیر جلدی در چهار نوبت به همراه ادجوان به موش ها تزریق شد. در فواصل تزریقات و پس از آخرین تزریق، از موش ها خونگیری به عمل آمد و واکنش الایزا انجام شد.
پس از بهینه سازی بیان، بهترین بیان پروتئین در زمان 3 ساعت، دمای 37 درجه سانتیگراد و غلظت 1 میلی مولار IPTG صورت گرفت. با استفاده از ستون نیکل، پروتئین با خلوص بیش از 95% تخلیص شد. واکنش الایزا نیز نشان دهنده تولید بالای آنتی بادی علیه این پروتئین در موش ها بود.
پروتئین زیرواحد B توکسین حساس به حرارت می تواند به عنوان مولکول ایمونوژن، یکی از اجزای مهم در تولید واکسن علیه ETEC باشد.

اگزوتوکسین A سودوموناس آئروژینوزا از مهم ترین فاکتورهای بیماری زایی این باکتری است. اگزوتوکسین A از سه دومن اتصال دهنده، انتقال دهنده و کاتالیتیک تشکیل شده است. این سم از طریق ریبوزیله کردن فاکتور EF-2 پروتئین سازی باعث مهار سنتز پروتئین در سلول های یوکاریوت می شود. دومین انتقال دهنده نقش مهمی در انتقال سم به داخل سلول دارد. هدف از این مطالعه تولید نوترکیبی دومن انتقال دهنده اگزوتوکسین A جهت تولید آنتی بادی علیه آن بود.
باکتری از بیماران بستری دچار سوختگی بیمارستان آیت الله موسوی زنجان، جدا و با آزمایشات بیوشیمیایی گونه سودوموناس شناسایی شد. DNA باکتری استخراج و وجود ژن اگزوتوکسین A روی کروموزم باکتری از طریق PCR تایید شد. دومن انتقال دهنده اگزوتوکسین A توسط PCR تکثیر و محصول PCR روی ناقل pET28a کلون شد. کلون ها از طریق PCR، هضم آنزیمی و توالی یابی غربالگری شدند. پروتئین نوترکیب از طریق SDS-PAGE و وسترن بلاتینگ با آنتی بادی اختصاصی مورد تایید قرار گرفت.
نتایج PCR و برش آنزیمی نشان دهنده همسانه سازی ژن دومن انتقال دهنده اگزوتوکسین A بود. همچنین توالی یابی بازهای دومن انتقال دهنده با اطلاعات بانک ژنی یکسان بود. بیان پروتئین نوترکیب دومن انتقال دهنده در غلظت یک میلی مولار IPTG، مدت زمان انکوباسیون 12 ساعت در دمای 37 درجه سانتی گراد تعیین شد.
نتایج حاصل از بیان پروتئین نشان دهنده بیان بالای پروتئین نسبت به سودوموناس آئروژینوزا است و از آنجا که کل سم اگزوتوکسین A جهت تولید واکسن ضروری نیست، پروتئین نوترکیب می تواند جهت تولید واکسن استفاده شود.

این پژوهش با هدف تعیین تاثیر اجرای برنامه خود مراقبتی اورم بر شاخص های سردرد بیماران مبتلا به میگرن انجام شد.
در این کارآزمایی بالینی مورد- شاهدی، 83 بیمار مبتلا به میگرن مراجعه کننده به درمانگاه داخلی اعصاب یکی از بیمارستان های شهر تهران در سال 1388 (43 نفر در گروه آزمون و 40 نفر در گروه شاهد) با تخصیص تصادفی در دو گروه آزمون و شاهد مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه شاخص های سردرد میگرنی و پرسش نامه بررسی شناخت اورم، چک لیست های خود مراقبتی و فرم ثبت وقوع سردرد بود. برای گروه آزمون، برنامه خود مراقبتی به صورت 4 جلسه آموزشی 45- 30 دقیقه ای براساس نیازهای خودمراقبتی اجرا شد. شاخص های سردرد میگرنی (تعداد حملات، شدت و مدت سردرد) در دو مرحله، قبل و سه ماه بعد از اجرای برنامه خودمراقبتی به وسیله پرسش نامه شاخص سردرد میگرنی سنجیده شد و در پایان شاخص های سردرد در دو گروه مقایسه شدند. تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS15 انجام شد. میانگین تعداد دفعات، شدت و مدت حملات سردرد در گروه آزمون بعد از مداخله در مقایسه با گروه شاهد کاهش معنی داری نشان داد (05/0>p).
اجرای برنامه خودمراقبتی اورم روی بیماران مبتلا به میگرن، موجب کاهش شاخص های سردرد آنان می شود.

ارزیابی متمرکز تروما با سونوگرافی، ابزاری مناسب برای یافتن خون داخل شکم بیماران دچار ترومای غیرنافذ است. این کار توسط جراحان عمومی، در بسیاری از مراکز معتبر ترومای دنیا انجام می شود، ولی استفاده از آن در ایران هنوز شیوه ای معمول نیست. پژوهش حاضر با سنجش حساسیت، ویژگی و دقت سونوگرافی های انجام گرفته توسط جراحان، کارآمدی و مزایای آن را بررسی نمود.
در این پژوهش، 100 بیمار دچار ترومای غیرنافذ شکمی که در طول سال 1387 به یکی از بیمارستان های شهر تهران مراجعه کرده بودند، توسط جراح یا دستیار ارشد جراحی دوره دیده تحت ارزیابی متمرکز تروما با سونوگرافی قرار گرفتند. موارد مثبت یا منفی خون داخل شکمی ثبت شد و در ادامه با سایر روش ها درستی نتایج مورد بررسی قرار گرفت.
سونوگرافی در 7 بیمار مثبت بود که از این بین، 5 نفر آسیب داخل شکمی ثابت شده و 2 مورد مثبت کاذب داشتند؛ حساسیت 100%، ویژگی 8/97%، ارزش اخباری مثبت 4/71%، ارزش اخباری منفی 100% و دقت 98% به دست آمد.
سونوگرافی انجام شده توسط جراح در بیماران ترومای غیرنافذ، قادر است با دقت بالا وجود یا عدم وجود مایع داخل شکمی را ارزیابی کند و به عنوان ابزاری ارزشمند در ادامه معاینه بالینی به درمان بهتر و سریع تر این گونه مصدومان کمک کند.

سالانه بیش از یک میلیون بیمار در سراسر دنیا با استفاده از بای پس قلبی- ریوی، تحت عمل بای پس عروق کرونری قلب قرار می گیرند. کلیه، به ویژه قسمتی از توبول ضخیم قوس صعودی هنله در مدولا که از نظر متابولیکی فعال است، نسبت به هیپوکسی آسیب پذیر بوده ونارسایی حاد کلیه بعد از عمل جراحی قلب باز یکی از چالش های مهم دراین بیماران است. تغییرات بیومارکرهای کلیوی در شناسایی آسیب های کلیه تاخیری هستند و قادر به شناسایی بلا درنگ (real time) آسیب کلیه نیستند. در این مطالعه اندازه گیری فشار اکسیژن ادرار (PUo2) برای ارزیابی زود هنگام آسیب ایسکمیک کلیه مورد بررسی قرار گرفت. مطالعه همگروهی روی 101 بیمار ارجاعی به یکی از بیمارستان های شهر تهران انجام شد. نمونه ادرار تازه بیماران برای سنجش PUo2 و نمونه خون شریانی برای انداره گیری فشار اکسیژن شریانی، قبل از شروع بای پس قلبی- ریوی و سپس هر 30 دقیقه به آزمایشگاه ارسال و نتایج ثبت شد. بعد ازعمل جراحی حجم ادرار 24ساعته و پاکسازی کراتینین 24ساعته، Cr و BUN بیماران اندازه گیری و ثبت شد. داده ها پس از جمع آوری با نرم افزار SPSS 11 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
ارتباط بین کاهش PUO2 و کاهش کلیرانس کراتینین معنی دار بود. جریان ادرار حین عمل و افزایش میزان کراتینین بعد از عمل ارتباط معنی دار نشان نداد. اندازه گیری PUo2 به عنوان روشی جهت بررسی بلادرنگ عملکرد کلیه حین عمل جراحی باز قلب قابل استفاده است.

تجویز نادرست آنتی بیوتیک ها، سبب بروز مشکلات جدی مانند مقاومت میکروبی و بروز عوارض جانبی و حتی مرگ ومیر می شود. مطالعات ارزیابی الگوی مصرف دارو روش مناسبی برای آگاهی از مشکلات تجویز و مصرف غیرمنطقی داروها و یافتن راهکارهای اصلاحی هستند. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی روند مصرف سفتریاکسون در ایران انجام گرفت.
این مطالعه ی مقطعی - توصیفی در دو دوره شش ماهه در سال 1387 و 1388 روی 300 بیمار بستری در بخش های جراحی و داخلی یکی از بیمارستان های آموزشی تهران انجام گرفت. ابتدا دستورالعملی بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت و کتب مرجع برای تجویز و مصرف منطقی سفتریاکسون تدوین شد. برای جمع آوری اطلاعات از فرم های پژوهشگر ساخته استفاده شد و پس از جمع آوری اطلاعات میزان تطبیق الگوی مصرف سفتریاکسون با دستورالعمل مذکور سنجیده شد. داده ها با SPSS 16 تحلیل شد.
از 300 بیمار مورد مطالعه، 266 نفر سفتریاکسون را به عنوان آنتی بیوتیک پروفیلاکتیک جراحی گرفته بودند که در 32% موارد مطابق دستورالعمل و در 68% موارد بدون انطباق کامل با دستورالعمل بود. در 34 بیماری که برای مصارف غیر از پیشگیری عفونت جراحی سفتریاکسون دریافت کرده بودند، در 7/14% تطابق با دستورالعمل و در 3/85% عدم تطابق کامل با دستورالعمل مشاهده شد.
با توجه به عدم تطابق کامل مشاهده شده با دستورالعمل و احتمال بروز عوارض جانبی و مقاومت میکروبی متعاقب مصرف غیر منطقی سفتریاکسون، تامل بیشتری بر به کارگیری و اجرای دستورالعمل ها، استقرار شیوه های نظارتی و آموزشی کادر درمانی لازم به نظر می رسد.

شایع ترین علت دردهای مزمن شانه، ضایعات ناشی از پرکاری بوده و در این میان سندرم گیرافتادگی شانه (تاندونیت مزمن عضلات روتاتورکاف شانه) یکی از شایع ترین مشکلات است. تنها روش درمانی معمول مورد استفاده برای درمان این عارضه در ایران، فیزیوتراپی است که شاید نیاز واقعی ورزشکاران حرفه ای را برآورده نسازد. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثربخشی دوره برنامه درمانی منتخب ترکیبی (فیزیوتراپی، ماساژدرمانی و تمرینات کششی PNF) روی تاندونیت مزمن عضلات روتاتورکاف شانه در ورزشکاران حرفه ای بود.
30 مرد ورزشکار مراجعه کننده به کلینیک های فیزیوتراپی و مراکز ورزشی شهر اراک در سال 1387 به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، در زمان 11 ماه انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. آزمودنی ها به دو گروه 15نفری فیزیوتراپی (گروه کنترل) و درمان ترکیبی (گروه تجربی) تقسیم شدند. برای تشخیص عارضه از MRI و برای ارزیابی برنامه ها از گونیامتر یونیورسال و پرسش نامه ASRS استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS 11.5 تجزیه و تحلیل شد.
درمان ترکیبی تاثیر معنی داری بر کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی در ورزشکاران حرفه ای داشت (023/0>p). در پس آزمون بین میزان دامنه حرکتی چرخش خارجی گروه درمانی ترکیبی و فیزیوتراپی تفاوت معنی داری وجود داشت (05/0>p). کاهش درد بعد از انجام پروتکل ترکیبی بیشتر بود (043/0>p).
درمان ترکیبی نسبت به روش فیزیوتراپی مجزا تاثیر بیشتری بر درمان تاندونیت مزمن عضلات روتاتورکاف شانه دارد. افزایش در حرکت چرخش خارجی درمانی نشان دهنده تاثیر زیاد روی بهبود عارضه محسوب می شود.