فهرست مطالب

پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی
سال پنجم شماره 17 (بهار 1385)

  • تاریخ انتشار: 1385/03/01
  • تعداد عناوین: 11
|
  • مقالات
  • یقعوبعلی برجی صفحه 3
    فقی هان فریقین برای دفاع مشروع در حوزه دفاع سازمان یافته شرط خاصی را ذکر نکرده اند. تنها شرطی که در این حوزه وجود دارد وقوع تجاوز و حمله دشمن است. این شرط نیز از شرایط مشترک در دفاع سرزمینی و شخصی است. در مبحث شرط تجاوز مباحثی از قبیل دفاع پیش گیرانه، امکان تجاوز، فعلی بودن تجاوز، تجاوز افراد غیرمسئول و حیوانات، مورد توجه واقع شده است.
    دومین شرطی که برای دفاع ذکر شده، ضروری بودن دفاع است. بر پایه این شرط مدافع تنها در صورتی حق دارد از زور و قدرت استفاده کند که دفع تجاوز منوط به آن باشد و راه دیگری برای دفع خطر نباشد.
    سومین شرطی که در دفاع مشروط ذکر شده، شرط تناسب دفاع و تجاوز است. عنوان تناسب از عنوان «الاسهل فالاسهل» استفاده شده است. مراد فقی هان از عنوان «الاسهل» رعایت ترتیب و تدریج در شدت عمل است.
    فقی هان برای دفاع درجاتی ذکر کرده اند که مدافع باید از آسان ترین درجه ای که ظن غالب در امکان دفاع از خود دارد، شروع کند و به تدریج در صورت نیاز به سمت شدت عمل بیشتر برود.
    کلیدواژگان: دفاع مشروع، دفاع سازمان یافته، دولت اسلام، دولت کفر، فقه
  • ایلقار اسماعیل زاده صفحه 21
    یکی از مهم ترین ادله روایی در مورد برتری و حقانیت اهل بیت (علیهم السلام)، حدیث شریف «ثقلین» است. این حدیث شریف در عین اینکه حدیث صحیح و متواتری است، مورد پذیرش دانشمندان مذاهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت نیز محسوب می گردد. پیامبر عظیم الشان اسلام صلی الله علیه وآله) در این حدیث شریف با تاکید بسیار، امت اسلامی را به اطاعت از اهل بیت(علیهم السلام) توصیه نموده است. این مقاله با روش تطبیقی و مقایسه ای دیدگاه های مذهب اهل بیت(علیهم السلام) و اهل سنت را با توجه به منابع حدیثی، تفسیری، تاریخی، لغوی مورد بررسی قرار داده است.
    کلیدواژگان: اهل بیت(علیهم السلام)، اهل سنت، حدیث ثقلین، فریقین
  • سید آقا موسوی نژاد صفحه 47
    بدون شک پرداختن به اینکه رابطه میان عقل و وحی چیست؟ قلمرو هر یک کدام است؟ آیا تعالیم وحیانی قابل اثبات عقلانی است؟ از جمله پرسشهای مهمی است که باید مطرح گردد.
    اما در قرون وسطی با توجه به عملکرد کلیسا و واکنشهای تندی که در مقابل پرسش و آرای دیگران نشان داد، موضعگیری های افراطی پرسش از عقل و وحی را به تضاد میان آن دو تبدیل کرد و اندیشه ناسازگاری میان آنها نضج گرفت.
    مواضع ارباب دیانت حاکم در مورد عقل و وحی و واکنشها در برابر آنها معرکه آرا را به وجود آورد و نهایتا براساس همین نوع نگاه ها بود که معرفت شناسی دینی تخطئه شد و اندیشه های ضددینی بارور گردید. از سوی دیگر، همین بحثها اگرچه مختص دیانت و اوضاع و احوال جهان غرب است اما به صورت کاملا هدفمند و غرضمندانه از سوی ارباب سیاست در حوزه دیانت در جهان اسلام تبلیغ و ترویج می شود. نوشتار حاضر تلاش می نماید تا دیدگاه های دیانتمندان صاحب اندیشه مسیحیت قرون وسطی را با علمای مسلمان بررسی و ارزیابی نماید.
    کلیدواژگان: عقل، ادراک، وحی، فلسفه
  • محسن شریفی صفحه 73
    شهادت حسین بن علی(علیه السلام) در سال 61 ق نقش بسزایی در دمیدن روحیه انقلابی و مکتبی در جهان تشیع و توسعه آن در مناطق دور از مرکز خلافت مانند عراق و ایران و... داشت؛ به طوری که برخی بزرگان و سران شیعه، مبارزه با طاغوتها و جباران زمان را هدف عمده خود قرار دادند و در طول تاریخ نستوهانه دست به قیامهای مسلحانه زدند.
    بدیهی است که این قیامهای شیعی، عکس العملها و موضع گیری هایی را از طرف افراد جامعه آن زمان و خصوصا شیعیان و در راس آنها ائمه(علیهم السلام) به دنبال داشته است. در این مقاله سعی می شود موضع ائمه(علیهم السلام) در مورد برخی از قیامهای شیعی مورد کاوش قرار گیرد.
    کلیدواژگان: ائمه(علیه السلام)، زیدبن علی، مختار، توابین، نفس زکیه، شهید فخ
  • فدا حسین عابدی صفحه 95
    با ژرف نگری در منابع فرق اسلامی و روایات پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله)، به این نتیجه می رسیم که بهترین و محکم ترین نقطه وحدت اسلامی قرآن و عترت است.
    نوشتار حاضر با توجه به اهمیت موضوع وحدت اسلامی به محورهای مختلف آن پرداخته و عوامل اتفاق و اتحاد و اسباب افتراق براساس نگرش علامه شیخ شرف الدین مورد بررسی قرار گرفته است.
    این مقاله به چند گفتار تقسیم می شود: گفتار اول مشتمل بر مفهوم و مصداق قرآن، عترت، اهل بیت(علیهم السلام) و وحدت است. در گفتار دوم به اهمیت و ضرورت وحدت پرداخته شده و در گفتار سوم راهکارهای وحدت که تمسک به قرآن و عترت می باشد ترسیم شده است. در گفتار چهارم چگونگی تمسک به قرآن و عترت اشاره شده و در گفتار پنجم دلایل برتری مذهب اهل بیت(علیهم السلام) بیان شده است.
    کلیدواژگان: شرف الدین، وحدت، افتراق، قرآن، عترت، اهل بیت(علیهم السلام)، مسلمانان، تمسک، اطاعت، اتباع
  • وحید صفری صفحه 121
    در این مقاله تلاش شده تا اندیشه های کلامی ابن حزم اندلسی و هبه الله لالکایی دو متفکر بزرگ فرقه های ظاهریه و اهل حدیث بررسی و مقایسه شود.
    علی رغم برخی اشتراکات میان این دو، مانند پیروی از اهل سنت و جماعت، مخالفت با قیاس، استحسان، رای و نص گرایی در امور دینی، اختلافاتی جدی نیز با یکدیگر دارند. از جمله این اختلافات، عقل گرایی ابن حزم، موضع گیری متفاوت هر یک در قبال معتزله، اشاعره و احتجاج با مخالفان به شکلی متفاوت است. در انتهای مقاله، این مسئله مورد تاکید قرار گرفته که با وجود این اختلافات جدی، نمی توان دو فرقه یاد شده را یکی دانست.
    کلیدواژگان: ظاهریه، اهل حدیث، اتفاق، افتراق
  • محمد شفق خواتی صفحه 145
    به موضع ابوحنیفه درباره اهل بیت(علیهم السلام)، از دو منظر می توان نظر افکند: یکی با این پیش فرض جا افتاده که وی در زندگی علمی خود همواره در تقابل با اهل بیت(علیهم السلام) بوده و به تعبیر برخی، در برابر اهل بیت(علیهم السلام) دکان گشوده بوده است. اما منظر دیگر آن است که اوراقی چند نیز از روابط دوستانه و متلمذانه ابوحنیفه با اهل بیت(علیهم السلام) برخوانده شود و حقایق غیر قابل کتمانی که درباره موضع شیعی گونه وی در منابع شیعی و سنی موج می زند، بازخوانی گردد. از آنجا که سالها بلکه قرنها از منظر نخست به موضع ابوحنیفه درباره اهل بیت(علیهم السلام) نگریسته شده، این نوشتار در پی آن است که یک بار هم از قله و فراز دیگری به این وادی نظاره کند و پرده از رخ برخی حقایق غبار گرفته برگیرد.
    کلیدواژگان: اهل بیت(علیهم السلام)، امام باقر(علیه السلام)، امام صادق(علیه السلام)، صحابه، ابوحنیفه، بخاری، تشیع، اهل سنت و جماعت، حنفیان، علویان
  • دیدگاه
  • اعتقادات یهودیان ارتدوکس / در گفت وگو با خاخامه ای ضد صهیونیست
    محمدحسن زمانی صفحه 175
    فرقه «یهودیان ارتدوکس» که حدود دوازده درصد یهودیان را تشکیل می دهد، پس از تشکیل دولت غاصب اسرائیل توسط صهیونیستها، نهضت ضدصهیونیستی خود را آغاز کرد و تاکنون همچنان در حال چالش با آنان در کشورهای مختلف جهان است. اینان تظاهرات، راهپیمایی ها و جلساتی را تاکنون تشکیل داده و مشکلات و ضرب و شتمهایی را تحمل کرده اند.
    در تاریخ 13/12/84 پنج نفر از علمای فعال این فرقه به دعوت جمهوری اسلامی ایران وارد تهران شدند و در اجلاس «اتحاد ادیان در احترام به انبیای الهی» شرکت کردند و ضمن قطعنامه ای جسارت و اهانت رسانه های استعماری دانمارک را علیه پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) محکوم کردند.
    روز 15/12/84 مجله طلوع، گفت وگویی با خاخامهای ضدصهیونیسم در تهران با هماهنگی دفتر گفت وگوی بین ادیان و تمدنهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی انجام داد، که عصاره آن به شرح زیر تقدیم خوانندگان گرامی می گردد
  • گزارش
  • اتهم روحی فیخلالی ترجمه: آلپر آشکین صفحه 183
    مدخل «عبدالله بن سبا» ترجمه شده از دائرهالمعارف اسلام وابسته به وقف (مؤسسه) دیانت ترکیه است. موضوع اصلی این دائرهالمعارف مربوط به مباحث و مدخلهای اسلامی، از جمله عالمان دینی، منابع اسلامی، مکانهای اسلامی، اصطلاحات فلسفی، فقهی، تفسیری، کلامی، حدیثی، مذاهب اسلامی و... می باشد که تاکنون حدود 23 جلد، 500 صفحه ای را منتشر نموده است. آخرین جلد آن در بردارنده مدخلهایی است که با حرف (K) شروع می شود.
    وقف (مؤسسه) دیانت ترکیه برای نگارش دائرهالمعارف مذکور، مؤسسه ای جداگانه در استانبول تاسیس کرده است. نویسندگان این دائرهالمعارف معمولا از نویسندگان و استادان زبده اهل سنت می باشند. نکته قابل توجه این است که مدخلهای موجود دارای منابع زیادی هستند.
  • خلاصه ها
|
  • Hojjat-Al-Islam Dr. Yaqoubali Borji Page 3
    The Fariqayn jurists (foqaha) have not mentioned any special condition for the legitimate defense in the realm of "Organized Defense". The only condition existing in this realm is the occurance of war or aggression of enemies. The mentioned condition is one of the common conditions in defending land and personal defense. In the subject of "aggression condition" some issues such as precautionary defense, the probability of aggression, the occurred aggression and the aggression of irrelevant people, strangers, animals and beasts, are taken into consideration. The second condition mentioned for the legitimate defense is "the necessity and exigency of defense". Based on this condition, the defender is liable to use force only if there is no other way out for removing or preventing danger. The third condition mentioned is "the balance condition" between aggression and defense. The term - balanced condition – is taken from the phrase "الأسهل فالأسهل" [al-as-hal, fal-as-hal]. By this phrase foqaha mean one should observe a gradual and graded increase in action while defending. Foqaha have mentioned some stages for defending wherein the defender should defend himself through the safest and the least troublesome way he thinks it would be the best, and then if needed, gradually he can apply more severe actions.
  • Ilqar Ismaeelzadeh Page 21
    One of the most important narrative reasonings [i.e., reasonings based on narrations and traditions] on the superiority and rightfulness of Ahle-Beit (a) is the honorable hadith of Thaqlayn. The mentioned hadith is an undeniably true tradition having been narrated in lots of Shiite and Sunnite sources in a way that all Shiite and Sunnite scholars believe it. The Holy Prophet (s.a.a.s), has emphatically ordered the Islamic Ommah [nations] to obey Ahle-Beit (a). The present essay aims at analizing some related questions through comparative analysis between different sources and Shiite's viewpoint versus Sunnites', and has used narrative, historical and lexical sources as well as various commentaries
  • Seyyed Aqa Mussavinejad Page 47
    "What is the relation between reason and vahy? What is the scope of each?" "Is the divine teachings – teachigs through Vahy – reasonably and logically demonstrable?"Undoubtedly these questions are very important and should be raised and answered.In the middle ages, the harsh actions and reactions of the churches against other's questions and ideas, changed the discussions between reason and Vahy to the contrasts between them.The sever ideas of religions rulers i.e., priests, concerning reason and Vahy and their harsh reactions against people's and intellectual's ideas brought about a big war of ideas and eventually religious epistemology was impugned and denigrated and that was the beginning of appearance of secular and anti-religious thoughts. Moreover, Although these issues were peculiar to the position of Religion in the west world, they have been deliberately and maliciously publicized and dessiminated by the rulers of politics in the scope of religion. The present research tries to survey and evaluate the ideas of the religious Christian thinkers of the middle ages and the Muslim scholars.
  • Mohsen Sharifi Page 73
    The martyrdom of Imam Hossain-ebne-Ali (a) in the year 61 (A.H.) played an important role in breathing some reveloutionary and religious morale to the Shiite world especially in some regions of far distance with the caliphate capital such as Iran, Iraq, etc.* The influence was in a way that some of the great and leaders of Shia', placed fighting against tyrants and cruels of the time as their major goal, carrying out the military operations defatigably through out history.It is evident that the Shiite uprisings were followed by reactions and positiontakings from the society of that time particularly Shiites and above them the Infallible Imams. This article tries to survey some of Shiite uprisings
  • Fada-Hossain Abedi Page 95
    Having investigated in the origins of Islamic sects and the narrations of The Holy Prophet (s.a.a.s), we can come to the conclusion that the best way and the firmest point of Islamic unity are Quran and 'Etrat.The present study considering the importance of Islamic unity has worked on the different axes of Islamic unity and the elements which have caused the convergence and divergence of ideas based on the thoughts of "Allamah Sheikh Sharafeddin". The essay includes five chapters: The first chapter accounts for the concept of Quran and it's applicability, 'Etrat, Ahle-Beit (a) and unity. The second chapter discusses the importance and necessity of unity among Muslims (Shiites & Sunnites). Resorting to Quran and 'Etrat are the unification procedures which have been discussed in the third chapter. In chapter four the howness of resorting to Quran and 'Etrat is referred to, and finally in the last chpter the reasons of priority of Ahle-Beit's religious school (i.e., Shiism) have been stipulated
  • Vahid Safari Page 121
    The study tries to survey and compare the thoughts of Ebne-Hazm and Hebatollah Lalkaei the two great thinkers of Zaheriyyah and Ahle-Hadith sects. Despite, some common ideas or agreemants between these two sects, for instance obeying "Ahle-Sunnat" and Jamaat, opposing Ghiyath [analogy], Estehsan or ray [will fullness in religious subjects, that is one looks to the religions subjects as he wishes.] and inclination towards Nass (i.e., obeying tradition, narrations and verses putting them as reasoning elements), there are some serious disagreements. From among the disagreements, we can refer to the Ebne-Hazm realism and his inclination toward reason, his superficial look upon Hadith, different positiontakings of each regarding Mutazeleh, Ashaereh; and arguing whit the opponents in a different way. At the end of the essay it is emphasized that for the existence of serious disagreements between the two sects, we can not consider them as one.
  • Mohammad Shafaq Khavati Page 145
    From two angels Abou-Haneefeh's point of view could be viewed and judged: One is to consider the common presupposition introducing him as a person who has always opposed Ahle-Beit (a); and as some have put it, he had made a business for himself. The other point of view is to consider his friendly relationship with Ahle-Beit (a), and his learnings in their presence to recall and revive the undeniable facts concerning his Shiite approach which is plentiful in Sunnite and Shiite sources.Since, for centuries, the first point of view has been considered as the real one, the present research tries to view the issue from another dimension, disclosing some covert facts.