فهرست مطالب

پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی
سال دوم شماره 8 (زمستان 1382 و بهار 1383)

  • تاریخ انتشار: 1382/10/11
  • تعداد عناوین: 12
|
  • حجت الاسلام فتح الله نجارزادگان صفحه 2
    آیه «یا ای ها الرسول بلغ ما انزل إلیک من ربک وإن لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس إن الله لایهدی القوم الکافرین» شصت و هفتمین آیه از سوره مائده به آیه تبلیغ یا عصمت نامبردار است.
    نقطه اصلی بحث در بین فریقین درباره این آیه، در تعیین مصداق ماموریتی است که از ناحیه خداوند بر پیامبر اکرم (ص) نازل، و ابلاغ آن همراه با لحنی تهدید گونه درخواست شده است. شیعه به اتفاق می گوید: این ماموریت، ابلاغ رسمی ولایت و پیشوایی امام علی (ع) است و این آیه یکی از ادله نصب امامت به شمار می آید و قرینه قطعی بر تعیین معنای زعامت از واژه «مولی» در حدیث غدیر است. نصوص روایی شیعه بدون هیچ اختلافی در این باره همداستان اند. شیعه در این باره با استناد به آیات دیگر قرآن و با شواهدی متعدد، این قول را استوار ساخته است. اهل سنت درباره تفسیر آیه مذکور اختلاف نظر دارند. مشهور آنان؛ مورد نزول خاصی برای آیه قائل نیستند و از این روست که تفسیر آنان از این آیه با روایاتی که درباره مورد نزول آن نقل کرده اند، یکسان نیست. دیدگاه های تفسیری اهل سنت در این زمینه با مناقشه های جدی رو به رو است.
    کلیدواژگان: آیه تبلیغ، فریقین، مفسرین، تفسیر، روایات
  • حجت الاسلام و المسلمین عسکری اسلامپور کریمی صفحه 45
    قاعده «درء» در فقه پویا و قوانین جزایی اسلام کاربرد بسزایی دارد و نویسنده سعی نموده است تا حد توان از کتب فقهی و اصولی و آرای دانشمندان علم حقوق بهره برد و از طرفی از آرا و نظر های دانشمندان مذهب اهل تسنن غافل نماند. در این نوشتار آن دسته از مواد قانون مجازات اسلامی که مربوط به بحث می شده و مستند آنها قاعده «درء» بوده بررسی شده است. بعد از بیان مقدمه و معنای واژه «درء» دیدگاه اندیشمندان فقه و حدیث پیرامون سند حدیث قاعده درء مد نظر قرار گرفته و در ادامه به منابع روایی آن از دیدگاه مذاهب خمسه نیز اشاره شده است.
    حدیث «درء» از نظر تمام مذاهب مورد اتفاق است و هیچ گونه تردیدی در سند و صدور و حتی حجیت و دلالت آن وجود ندارد. این قاعده علاوه بر اینکه در شبهات موضوعیه جریان دارد، در شبهات حکمیه نیز (بعد از فحص و یاس از ظفر به دلیل ارتکاب با وجود جاهل قاصر بودن) جاری است. همچنین به نظر نویسنده قلمرو قاعده تنها حدود به معنای احض نیست، بلکه در مباحث قصاص و تعزیرات نیز ساری و جاری است.
    کلیدواژگان: قاعده درء، شیعه، اهل سنت، الحدود تدرء بالشبهات، شبهه موضوعیه، شبهه حکمیه، حدود، قصاص، تعزیرات
  • حجت الاسلام و المسلمین حمید رضاپور صفحه 79
    ضبط فقه و استنباط احکام به کمک قواعد آن، یکی از مهمترین دغدغه های فقهای شیعه و اهل سنت بوده است.
    بدین منظور بررسی و تطبیق کتب شیعی و اهل تسنن در زمینه قواعد فقهی، ضمن اینکه به لحاظ تاریخی کاری درخور است، به لحاظ محتوا و استخراج نقاط اشتراک و افتراق از اهمیت خاصی برخوردار است. مقاله حاضر ضمن تبیین مطلب فوق، تلاش نموده است تا سبک و روش فقهای شیعه را در برابر علمای اهل سنت درباره قواعد فقهی و اصولی، توضیح دهد.
    کلیدواژگان: سبک القواعد، سبک الفروق، اشتراک، افتراق، قواعد فقهی، قواعد اصولی
  • حجت الاسلام والمسلمین ایلقار اسماعیل زاده صفحه 111
    آیه تطهیر (احزاب آیه 33)، از مهم ترین ادله قرآنی در خصوص فضیلت و برتری اهل بیت (ع) محسوب می گردد مفسران و دانشمندان مذهب اهل بیت و اهل سنت در طول تاریخ درباره این آیه بخثهای زیادی کرده اند.
    با توجه به اهمیت این موضوع، آیه را به صورت تطبیقی از دیدگاه مذهب اهل بیت (ع) و اهل سنت بررسی می کنیم و به شبهات، ابهامات و سوالات مربوط، پاسخ خواهیم داد.
    البته تا کنون در این خصوص کتابهایی نیز نوشته شده است. از این میان، می توان از کتابهای مجمع الانوار یا آیه تطهیر و حدیث کساء، نوشته سید حسین موسوی کرمانی، آیه التطهیر فی احادیث الفریقین، نوشته آیت الله سید علی موحد ابطحی، اهل البیت یا چهره های درخشان در آیه تطهیر؛ نوشته آیت الله شهاب الدین اشراقی و آیت الله محمد فاضل لنکرانی، همچنین اهل البیت فی آیه التطهیر، نوشته علامه سید جعفر مرتضی عاملی و آیه تطهیر در کتب دو مکتب، نوشته علامه سید مرتضی عسکری نام برد.
    اما با وجود این، در هیچ یک از کتب مذکور، همه شبهات، ابهامات و سوالات مربوط به آیه تطهیر جمع بندی و نقد و بررسی نشده است. که ما در این اثر به این نکته، توجه کرده ایم. بنابر این، مباحث ارائه شده در این نوشتار شامل این بخشهاست:بخش اول: تفسیر و تبیین اجمالی آیه تطهیر؛ بخش دوم: آیه تطهیر از دیدگاه روایات فریقین؛ بخش سوم: آیه تطهیر از دیدگاه مفسران فریقین؛ بخش چهارم: نقد و بررسی شبهات، ابهامات و سوالات مربوط به آیه تطهیر؛ بخش پایانی: نتایج به دست آمده از مباحث گذشته.
    کلیدواژگان: آیه تطهیر، تفسیر تطبیقی، اهل بیت(ع)، اهل سنت، روایات
  • حجت الاسلام و المسلمین محمد رحمانی صفحه 179
    بی گمان در عصر حاضر، توانا سازی فقه در روش استنباط برای پاسخگویی به نیازها و پرسشهای جدیدی که بر خاسته از زندگی پیچیده همراه با تکنولوژی و توسعه است، اولویت اول را دارد.
    برای تحقق این رسالت خطیر و مهم لازم است افزون بر آنچه هم اکنون در اجتهاد به کار گرفته می شود تمامی عوامل و عناصر موثر و کار آمد نیز مورد توجه قرار گیرد.
    قواعد فقهی از جمله این عوامل شمرده می شود که باید با نگاهی نو به آنها پرداخته شود. این امر ضمن اینکه بر غنای شیوه استنباط می افزاید، توان مفتی را با لحاظ مقایسه و تطبیق قواعد فقهی فقه امامیه و اهل سنت، به منظور استنباط حکم شرعی، افزایش می دهد.
    کلیدواژگان: قواعد فقهی، قاعده اصولی، ضابطه فقهی، نظریه فقهی، مبانی حجیت قاعده فقهی، فقهای امامیه، فقهای اهل سنت، کتابشناسی قواعد فقهی
  • قاسم الکعبی صفحه 213
    موضوع هذه الرساله هو: «مبانی نقد متن الحدیث عند الفریقین»، والمقصود من المبانی هی المعاییر والضوابط الشرعیه والعقلائیه المستخدمه فی تقییم ونقد متن الحدیث، من حیث الصحه والضعف بغض النظر عن نوعیه الحدیث، والنظر إلی هذه المبانی من حیث مخالفتها للروایات.
    والهدف من هذه الدراسه هو تناول المعاییر المتفق علی ها بین اکثر محدثی السنه والشیعه، وتنقیحها وبیان حدودها، واستخدامها کاساس فی نقد الحدیث.
    وقد توصلنا فی هذه الدراسه إلی ان هناک عده مقاییس فی نقد متن الحدیث منها: القرآن، فکل حدیث یخالف القرآن مخالفه تامه من جمیع الجهات، ولا یمکن الجمع بینهما، ولا یکون من قبیل الجری والتطبیق، یعتبر مخالفا للقرآن ومردودا مهما کانت درجه صحته.
    و منها السنه، وهی المقیاس الثانی من مقاییس نقد المتن، وقد توصلنا إلی ان الکاشف عن السنه لابد ان یکون الحدیث المتواتر، او الإجماع بین الفریقین، ولا یمکن ان یکون حدیث الاحاد مقیاسا فی نقد المتن، وإن کان صحیحا.
    وهناک مقاییس عقلائیه فی نقد المتن، والملاک فی اعتبارها هو توفر عنصر القطع، او الاطمئنان؛ ولذلک فلا إشکال فی دخول ضوابط اخری إذا ما توفرت فی ها مثل هذه الصفات، وقد ذکرنا فی هذه الدراسه عده ضوابط عقلائیه مثل:التاریخ القطعی: والمراد من التاریخ هو الحقائق التاریخیه التی اجمع علی ها المؤرخون، وعدم وجود ای قرینه علی خلاف هذا النقل.
    اما العقل فیمکن اعتباره من المبانی المستقله فی نقد الحدیث بکلا قسمیه النظری والعملی فیما إذا کان قطعیا.
    ثم تناولنا مخالفه الحدیث للعلم القطعی، وقلنا ان المراد بالعلم القطعی هی الحقائق العلمیه، ولیست النظریات المتغیره والمتحوله بمرور الزمن.
    اما المبنی الاخیر فهو کون الحدیث لا یشبه کلام المعصوم (ع) سواء من حیث بلاغته وفصاحته، او من حیث رکاکته المعنویه، او احتوائه علی بعض المصطلحات المتاخره عن زمن المعصوم (ع)، وبذلک تنتهی فصول هذه الدراسه، والحمد لله رب العالمین.
    کلیدواژگان: متن الحدیث، مبانی النقد، فریقین، مناهج العلماء، القرآن، السنت، العقل، تاریخ القطعی، علم القطعی
  • غلام احیاء حسینی صفحه 249
    با طلوع خورشید فروزان اسلام در پهنه تاریک و ظلمانی جهان، بارقه های آن تشعشع نورانی با سرعتی خیره کننده سرزمینهای پهناور را از شرق تا غرب درنوردید و تا پایان قرن هفتم در بخش بزرگی از آسیای میانه و آفریقای شمالی پیش رفت. اما در خصوص نحوه ورود اسلام به افغانستان، تاریخ این گونه حکایت می کند که اسلام از دو مسیر کاملا جداگانه وارد افغانستان گردید: مسیر شمال از طریق هرات و مرو و مسیر جنوب از طریق سیستان.
    در جبهه شمال، اولین نبردهای اعراب و ساکنان محلی به وسیله عبدالله بن عامر در سالهای 28 الی 33 هجری فرماندهی می شد. بعضی از نواحی با درگیری و جنگ و بعضی نیز با قرارداد صلح به سرزمینهای اسلام ملحق می شدند.
  • علی اصغر رجاء صفحه 283
    با فاصله ای اندک و پس از آنکه جنبش اسلامی رادیکال و شیعی در ایران با پیروزی انقلاب اسلامی به وجود آمد، همسایه آن افغانستان در ادامه برنامه استعماری شرق اشغال شد. این واقعه باعث گردید که میان جنبشهای رادیکال شیعی و جنبشهای بنیاد گرای اهل سنت، گونه ای همسویی در جهت طرح اسلام به عنوان نیروی سوم در برابر سوسیالیزم و امپریالیزم پیش آید. اما تضادهای درونی جنبشهای اسلامی باعث شد که غرب از فرصت سقوط ابر قدرت شرق بهره گیرد و جنبشی را به صورت برنامه ریزی شده با عنوان طالبانیسم به وجود آورد تا دستاوردی برای جنبشهای اسلامی از ناحیه سقوط ابرقدرت شرق حاصل نشود
  • سید محمدجعفر نوری صفحه 305
    آنچه در زیر می آید، نقدی بر مقاله «نقد و بررسی دیدگاه فریقین درباره اهل الذکر» است که در شماره هفتم مجله طلوع به چاپ رسیده بود.
    ضمن سپاس از نویسنده محترم که زحمت بسیاری را متحمل شده است، به برخی از موضوعات و مباحث که به زعم خود به غنا و کیفیت مقاله می افزاید جهت اصلاع و تکمیل مقاله تقدیم خوانندگان محترم می گردد. امید است اگر محققان و مؤلف گرانمایه، نظرهای کامل تری دارند، این حقیر را از الطاف خود محروم ننمایند.
|
  • Dr.Fatthollah Najarzadegan Page 2
    verse of the Table(Ma-e-de) sura and is called preaching or infallibility.The main point discussed about this verse is the mission, God has for Muhammad P.B.U.H and the threatening way this message has been communicated.Majority of Shiites say this mission is the official notification of the leadership and quardinship of Imam Ali and they have considered this as the realization of the “Mola” term in Qadir hadith. Shiite narrative texts all support this idea. Referring to other Quran verses and varied examples, Shiites have emphasized on this interpretation. Sunnite follow different ideas in interpreting of this verse. Most of them don’t consider any reason for the revelation of this verse, so their interpretation is not the same as the tradition they quote about the revelation of this verse.Interpretive viwpoint of sunnites has faced serious controverersies in this fild
  • Askari Eslampour Karimi Page 45
    This article studies one of the most important principles of jurisprudence. As this principle is applied much in dynamic jurisprudence and Islamic criminal law, the author has made his ultimate effort to make use of the fundamental jurisprudence resources and the opinions of the scholars of law, while keeping in account the viewpoint of Sunnite scholars. In this article the author discusses the elements of the Islamic criminal law which has been derived from Dara principle. Having explained the introduction and meaning of Dara, the article studies the jurisprudence and hadith scholar's opinion about the chain of transmission of the above mentioned hadith and alludes to the narrative resources of five Sunnite and Shiite approaches (Mazaheb e khamse).There is consensus about Dara hadith between sects, and there resides no doubt about its chain of transmission, proof and significance. In this article the problem of lacking (the mention of) the first transmitter has been eliminated and the inclusiveness range of this principle in resemblances has been discussed. This principle is not only applicable in subject unawareness, but in warrant unawareness when we made sure about the ignorance and unawareness of the perpetrator. The author believes that the applicability of this principle is not limited to fixed punishments and can be applied to retaliation and discretionary punishments too.
  • Ilqar Esmaeel Zadeh Page 111
    The subject of the article, goals and objectives of the research, research presumptions, methodology, background and the summary of present chapters:First chapter: Interpretation of Purification (Tathir) verse, including the study of keywords, opinions and discretion about the applicability of it [Ah-Lul-Bayt] and occasions of revelations of Purification (Tathir) verse.Second chapter: Purification (Tathir) verse from the viewpoint of Fariqin (Sunnite and Shiites) including: Narrations about the occasion of revelation of Purification (Tathir) verse, narrations which link this verse to the prophet’s family; saluting narration (prophet’s salute to his family and calling out for them to read the Purification (Tathir) verse); narrations that imply the infallibility and purification of the prophet’s family and narration’s of disputers [Ehtejaj Konandegan] who referred to this verse as the virtue of the prophet’s family.Third chapter: Purification (Tathir) verse from the viewpoint of Sunnite interpreters.Comparative study of Purification (Tathir) verse from the viewpoint of famous and outstanding Shiite interpreters (Ebn-jarir Tabari, Fakhr Razi, Sheikh Tusi, Sheikh Tabarsi, Allameh Tabatabaii and…)Fourth chapter: Criticizing and studying the resemblances and questions about Purification (Tathir) verse. They include following resemblances, questions and ambiguities:1-Purification (Tathir) verse and prophet’s wives.2-Purification (Tathir) verse, prophet’s wives and his family.3-Purification (Tathir) verse and the generality of the term prophet’s family (Ah-Lul-Bayt)4-Purification (Tathir) verse and Taqlib matter5-Purification (Tathir) verse and recitation of blessings (Salavat) for Muhammad, Ali, Aqil, Ja’far and Abbas families.6-Purification (Tathir) verse and recitation of blessings (Salavat) for the prophet’s wives.7-Purification (Tathir) verse and pious believers of Islamic Ummah.8-Purification (Tathir) verse, genetic and divine will.9-Purification (Tathir) verse and prophet’s prayer for his family.10-Purification (Tathir) verse and the will of God.11-Purification (Tathir) verse and infallibility of prophet’s family.12-Purification (Tathir) verse and the names of Imams, not being mentioned in Quran.13-Purification (Tathir) verse and other infallible Imams of Prophet’s family.General findings of following discussions include: The sense of the prophet’s family (Ah-Lul-Bayt), clear significance of this verse to infallibility of prophet’s family, divine will of God in purifying prophet’s family, the prophet’s family is the most knowing of Quran, superiority of prophet’s family in leading the Islamic Ummah.In this work 92 interpretive, hadith, historical, lexicographical and analytical books of Sunnite scholars have been referred to.
  • Mohammad Rahmani Page 179
    It's doubtless that enabling the jurisprudence to be capable of answering new questions and demands of the complicated life accompanying technology and developments in present age is of high interest and priority.For the realization of this great vocation, it's essential to consider all applicable and efficient elements in addition with what is applied today in exertion (Ejtehad).Jurisprudence rules are one those factors which should be studied with a new approach. This task, in addition to integrating the method of inference enables the jurist to compare jurisprudence rules both in Shiite and Sunnite jurisprudence for the inference of command of religion.
  • Ali Asqar Rajaa Page 283
    Shortly after the Islamic radical and Shiite movement in Iran led to the victory of Islamic revolution, Iran’s neighbor Afghanistan was occupied following East colonial programs.This very event was tantamount to the unity of radical Shiite movements and fundamentalist Sunnite movements against socialism and imperialism as a third power in preaching Islam, but internal conflicts of Islamic movements let West make the best use of East fall and organize a programmed movement against Islamic movements not to let them take advantage of East fall.