نشریه ندا
سال نهم شماره 2 (پاییز و زمستان 1390)

یکی از جنبه هایی که علم آمار را موضوعی بسیار مهم و فرا گرفتن آن را امری اجتناب ناپذیر کرده، راهگشایی آن در پژوهش در سایر علوم است. امروزه برای تحقیق و بررسی در هر موضوعی، اطلاع از شیوه های آماری همچون نمونه گیری، طرح آزمایش، آمار توصیفی، آمار استنباطی پارامتری و ناپارامتری و... کلید حل بسیاری از پرسش های علمی است. با این وجود، هنوز استفاده از آمار در جنبه های فرهنگی کشور کهن و متمدن ما توسعه ی زیادی نیافته است. در این نوشتار سعی ما آن است تا زیبایی آماری را در پاسخگویی به برخی پرسش هایی که ممکن است در ادبیات شعری ایرانیان مطرح باشد، به نمایش بگذاریم و امید داشته باشیم که با راهکارهای مشابه بتوانبه پرسش های مهم تری پاسخ گفت.

در این مقاله به بررسی همگرایی نمونه بردار گیبزی که مراحل مشخصی از شبیه سازی مستقیم آن با استفاده از الگوریتم متروپلیس-هستینگ انجام شده، می پردازیم. یک مدل سلسله مراتبی خطی با توزیع خطای تصادفی متقارن حول صفر در نظر می گیریم. نمونه گیری را از توزیع پسین انجام می دهیم. در این بررسی سعی شده با توجه به تغییرات نقطه اولیه، نحوه در نظر گرفتن پارامترها و نیز نوع انتخاب نقطه کاندیدا در روش زنجیر مارکف مونت کارلو، حساسیت همگرایی نمونه های گرفته شده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. در این مقاله روش معرفی شده توسط پاپاسپیلیوپلوس3[5] به کار گرفته می شود و نتایج تجزیه و تحلیل با یافته های آن مقاله مقایسه می گردد.

در این مقاله که جنبه آموزشی دارد، با بیان چند مثال ساده، به برخی باورهای رایج (و گاهی نادرست) در مورد این معیار در کتابهای درسی کمتر به آنها توجه می شود، می پردازیم.

امروزه علم آمار نقش موثری در بهبود سطح علمی پژوهش های انجام شده در مراکز علمی و دانشگاهی ایفا میکند و در تطبیق هر چه بیشتر نتایج حاصل از آن ها با واقعیات موجود در جامعه بسیار حائز اهمیت است.در کشور ما پژوهش های زیادی در زمینه های مختلف علمی انجام میگیرد که از نظر محتوای علمی بسیار غنی هستند. اما بررسی ها نشان میدهد که اکثر پژوهشگران برای انجام تحلیلهای آماری پژوهش هایشان به کارشناسان امر رجوع نمی کنند، از اینرو نتایج حاصل از پژوهش آن ها با واقعیات موجود در جامعه مطابقت ندارند و راهکارهای مناسبی برای پاسخ گفتن به این نیازها نمیتوانند ارائه کنند. از آنجا که حجم بالایی از این پژوهش ها در بین اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام می شود، در این مقاله به بررسی جایگاه علم آمار در بین اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید بهشتی(ره) پرداخته شد تا کمبودها و مشکلات موجود در این زمینه شناسایی شود. همچنین برای بهبود وضعیت فعلی راهکارهایی ارائه شده است. در این پژوهش دو جامعه ی آماری مجزا وجود دارد که یکی شامل اساتید دانشگاه شهید بهشتی(ره) و دیگری شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی این دانشگاه است. در هر یک از این جوامع آماری اطلاعات از طریق پرسش نامه های جداگانه جمع آوری شده است.

ارتباط تجربی بین بازدهی یک دارایی و تلاطم آن به خوبی در ادبیات مالی ملاک قرار داده می شود. همبستگی منفی بین بازدهی و تلاطم، اثر اهرمی نامیده می شود و چون این اثر، یکی از ویژگی های مهم تلاطم در بازارهای مالی است، بنابراین بررسی آن درمدلهای تلاطمی حائز اهمیت است. فلورسکو وپاساریکا [3] بر روی این مساله کارهایی انجام داده اند که از نظر نویسنده اشکالاتی در آن مقاله وجود دارد. در این مختصر نویسنده ضمن تعریف مساله، اشکالات را نیز مطرح می نماید.

کنترل فرآیند آماری (SPC) مجموعه ای قدرتمند از ابزار حل مشکل است که مهم ترین هدف آن بهبود و اصلاح کیفیت تولیدات با کاهش تغییرپذیری در فرآیند می باشد. امروزه رشد تکنولوژی، باعث دسترسی سریع به داده ها و منابع شده است و تولید در حجم گسترده و با فراوانی بالا انجام می گیرد. در این فرآیندها همبستگی بین متغیرها مورد انتظار است. بنابراین کنترل فرآیند آماری چند متغیره (MSPC) به عنوان مهم ترین ابزار برای افزایش دقت در فرآیند اهمیت پیدا می کند. هدف از این مقاله ارائه برخی شیوه ها برای تفسیر و شناسایی متغیر های عامل انحراف در حالات خارج از کنترل می باشد. مهم ترین بخش آن کنترل فرآیند آماری چند متغیره و اثر تحلیلی استفاده از روش های شناسایی عامل ویژه است که به تغییرات جهت دار توجه دارد. در این راستا، ماتریس فضای ویژه E را معرفی کرده و به بررسی ویژگی های آن در قالب ارائه و اثبات قضایایی می پردازیم.