فهرست مطالب

یافته های نوین زمین شناسی کاربردی - پیاپی 13 (بهار و تابستان 1392)

مجله یافته های نوین زمین شناسی کاربردی
پیاپی 13 (بهار و تابستان 1392)

  • تاریخ انتشار: 1392/05/16
  • تعداد عناوین: 7
|
  • مطالعه کیفیت شیمیایی آب های زیرزمینی شهرستان خرم آباد
    احمد احمدی خلجی، زهرا طهماسبی، طاهره دولتشا صفحه 1
    دشت خرم آباد از نظر موقعیت زمین شناسی ساختمانی جزء زاگرس چین خورده محسوب می شود. نتایج بررسی های هیدروژئوشیمیایی نشان می دهند که آب های زیرزمینی این منطقه دارای تیپ بی کربنات کلسیک تا منیزیک (دارای سختی موقت) هستند و کیفیت آب جهت مصارف شرب و کشاورزی مناسب می باشد. اما منابع و مخازن کارستیک منطقه با توجه به جنس سازندهای زمین شناسی منطقه (سازندهای گچی- نمکی گچساران و آهکی سروک، ایلام و آسماری) از نظر کیفیت آسیب پذیر می باشند. این مطالعات هم چنین نشان می دهند که اکثر عناصر موجود در آب های زیرزمینی این منطقه (به جزء مقدار آمونیاک در برخی نمونه ها و فلوئور) در محدوده استانداردهای جهانی قرار گرفته اند و از لحاظ زیست محیطی مشکل خاصی ایجاد نمی کنند.
    کلیدواژگان: منابع زیرزمینی، هیدروژئوشیمی، زیست محیطی، خرم آباد
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • بررسی علل فرار آب از سد مخزنی آرباتان در آذربایجان شرقی
    محمدکشاورز بخشایش، محمدعلی عبادی، مهدی تلخابلو صفحه 16
    بررسی دلایل فرار آب از سد مخزنی آرباتان واقع در استان آذربایجان شرقی و در 50کیلومتری شمال شرق تبریز، هدف اصلی تحقیق حاضر است. گنجایش نهایی سد 27 میلیون مترمکعب بوده و آب آن از طریق یک کانال بتونی به طول 26 کیلومتر از سرشاخه های تلخه رود تامین شده است. این سد در سال 1384 آبگیری شده و 5 سال بعد به دلیل فرار آب، مخزن آن تخلیه شده است. بررسی ها نشان می دهد که ساختگاه بر روی سازند تبخیری و مارن های ژیپس دار با میان لایه های ژیپس قرارگرفته و در عمق 35متری، یک لایه نمکی نیز در محدوده مخزن شناسایی شده است. به نظر می رسد که آب از طریق انحلال لایه های ژیپسی و ایجاد فروچاله ها به لایه نمک رسیده و باعث انحلال آن و تشکیل کانال های زیرزمینی شده است که در نهایت منجر به فرارکامل آب از مخزن گردیده است. روند عمومی فروچاله‎ های داخل مخزن، امتداد شکاف های ایجاد شده در اثر فرونشست زمین و نیز یکسان بودن امتداد دهانه های ریزشی در پایین دست سد با امتداد لایه بندی منطقه، از شواهد تایید این نتیجه گیری هستند
    کلیدواژگان: سد آرباتان، فرارآب، انحلال نمک، لایه های ژیپس دار، آذربایجان شرقی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مطالعه ژئوشیمیایی سنگ های آتشفشانی میزبان و کانی شناسی دگرسانی آرژیلیک در کانسار مس پورفیری سرچشمه: بر اساس داده های جدید
    محمد معانی جو، محمد مستسقیمی، مهدی عبداللهی ریسه، ناهید صحرارو صفحه 27
    کانسار مس پورفیری سرچشمه بر روی نوار آتشفشانی ایران مرکزی یعنی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر قرار دارد، این کمربند مهم ترین کمربند فلززایی ایران است. سنگ های آتشفشانی درونگیر این کانسار به لحاظ پتروگرافی عمدتا در محدوده ی سنگ های آندزیتی و بعضا در محدوده ی سنگ های داسیتی قرار می گیرند؛ به طوری که مطالعات پترولوژی نیز این نظر را تایید می کند. سری ماگمایی سنگ های مذکور در محدوده ی کالکوآلکالن قرار می گیرد و مقادیر اکسیدهای MgO و FeOt با افزایش SiO2 روند نزولی را نشان می دهند؛ که نشانه ی تبلور بخشی کانی کلینوپیروکسن در طی تبلور ماگما است. مقدار CaO نمونه ها نیز کم و بیش کاهش می یابد که می تواند با تحول ترکیب پلاژیوکلاز از کلسیک به سدیک در حین تبلور بخشی ماگما مرتبط باشد. محدوده ی سنگ های آتشفشانی کانسار سرچشمه در محدوده ی کمان های ماگمایی ناشی از فرورانش یک پوسته اقیانوسی به زیر یک پوسته قاره ای بوده است. براساس مطالعات پراش اشعه ی ایکس (XRD) عمده کانی های موجود در دگرسانی آرژیلیک کانسار سرچشمه عبارتند از: کائولینیت، مونت موریونیت، ایلیت – میکا (سرسیت)، کلریت، کوارتز و پیریت، که پیریت تنها کانی سولفیدی موجود در این زون بوده و این زون فاقد کانه زایی می باشد. در نتیجه این مطالعات تغییرات کانی های رسی در رخنمون موجود در محدوده ی غربی کانسار از داخل به سمت حاشیه ثابت است؛ اما در رخنمون موجود در محدوده شمالی کانی های رسی از داخل به سمت حاشیه و خارج کانسار دارای تغییراتی می باشند؛ به طوری که در نمونه های داخلی و نزدیک به توده نفوذی کائولینیت غالب بوده و به سمت حاشیه و قسمت های خارجی زون دگرسانی آرژیلیک کانسار، مونت موریونیت افزایش می یابد.
    کلیدواژگان: ژئوشیمی، کانی شناسی، دگرسانی آرژیلیک، کانسار مس پورفیری، سرچشمه
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • هندسه فرکتالی گسل ها و لرزه خیزی آذربایجان
    مجتبی مهرپویان، محمد مهدی خطیب، محسن جامی، مهسا ارجمندی، حسین میرزینلی یزدی صفحه 42
    آذربایجان در طول تاریخ کهن خود شاهد فعالیت های لرزه ای متعددی بوده که گاهی این زمین لرزه ها سبب خسارات جانی و مالی قابل توجهی شده است. بیش-ترین فعالیت های لرزه ای در آذربایجان، در اطراف سیستم های گسلی اصلی که اکثرا به صورت خوشه ایو در راستایی NW-SE توزیع یافته اند، دیده می شود. رفتار لرزه ای در یک گسل می تواند با بی نظمی های هندسی آن گسل مرتبط باشد که بدون در نظر گرفتن مقیاس، سیمای ناهموار سیستم های گسلی در گسل ها می تواند تابع هندسه فرکتالی بوده و بنابراین این بی نظمی هندسی می تواند به صورت بعد فرکتالی (D) بررسی شود. تحلیل های فرکتالی به روش مربع شمار در آذربایجان انجام شد. بر اساس نتایج این پژوهش با فاصله گرفتن از سیستم گسلی اصلی در منطقه که دارای روند NW-SE بوده و از شمال غرب تا مرکز آذربایجان گسترش دارد، مقدار بعد فرکتال کاهش می یابد. این امر دلیلی بر وجود ناپیوستگی در سیستم های گسلی اصلی در منطقه است. مقدار بالای بعد فرکتال در مناطق تبریز، اسکو و بستان آباد و هم چنین کاهش در مقدار بعد فرکتال مناطق قره چمن، سراب و میانه، نشان می دهد که منطقه انتهایی سیستم های گسلی اصلی در آذربایجان در منطقه ای بین چهارگوش های بستان آباد و قره چمن است. براساس تحلیل فرکتالی گسل های منطقه و بررسی داده های لرزه ای، عمده فعالیت لرزه ای در آذربایجان در ارتباط با چشمه-های خطی (گسل های) اصلی منطقه و یا شاخه های فرعی آن ها رخ می دهد. هم چنین توزیع ابعاد فرکتالی حجمی و سطحی آذربایجان نشان دهنده فعالیت لرزه ای بالاتر در بخش های مرکزی و شمال غربی نسبت به سایر مناطق مجاور می باشد.
    کلیدواژگان: آذربایجان، تحلیل فرکتالی، زمین لرزه، سیستم های گسلی، لرزه خیزی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مطالعه روزن بران رده Fusulinata در نهشته های پرمین شمال ماکو
    اسلام ابراهیم نژاد، علی اصغر ثیاب قدسی، سیروس عباسی صفحه 52
    نهشته های پرمین در منطقه ماکو همانند سایر نقاط آذربایجان گسترش زیادی داشته و متشکل از سنگ آهک های خاکستری تیره به ضخامت حدود 926 متر می-باشد. نهشته های پرمین در منطقه مورد مطالعه را می توان به سه بخش سنگ آهک های بلروفون دار، سنگ آهک های چرت دار و سنگ آهک های توده ای دولومیتی و متبلور تقسیم کرد. سنگ آهک های پرمین پرفسیل بوده و سه رده از روزن بران (رده های Miliolata، Fusulinata و Nodosariata) قابل تشخیص هستند، که روزن بران رده Fusulinata و Miliolata تنوع بیش تری دارند. در این مطالعه، 14 جنس و 13 گونه از رده Fusulinata شناسایی شده اند. مجموعه روزن بران شناسایی شده از رده Fusulinata، سن Dzhulfian - Early Murgabian را برای نهشته های مورد نظر مشخص می کنند
    کلیدواژگان: روزن بران، Fusulinata، نهشته های پرمین
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • ارزیابی مبادله جرم عناصر بر اساس معادلات گرنت - گریسنز و روش ایزوکن - طلای پهنه برشی کرویان
    فرشاد دارابی گلستان، رضا قوامی ریابی، بهزاد سعیدی، محمدرضا هزاره صفحه 66
    کانی سازی طلا در منطقه کرویان بر اساس مطالعات انجام شده به عنوان تیپ طلای پهنه برشی شناخته شده است. کانه زایی طلا در این منطقه تحت کنترل عواملی همچون پهنه های برشی خمیری و دگرسانی هیدروترمال قرار گرفته است. غالب دگرسانی ها در منطقه کلریتی- سرسیتی می باشند و در بعضی جاها دگرسانی سیلیسی- کربناتی وجود دارد، از این رو مقایسه اختصاصات ژئوشیمیایی سنگ های دگرسان شده با غیر دگرسان منطقه کمک می کند تا بتوان اثرات فرآیندهای دگرسانی بر روی پراکندگی عناصر را ارزیابی و رفتارهای ژئوشیمیایی عناصر مختلف را در این شرایط بررسی نمود. رفتار ژئوشیمیایی عناصر (میزان تحرک پذیری و نوع تحرک پذیری) می تواند به عنوان معیاری برای ارزیابی کمی تعیین محدوده های مرتبط با کانی سازی محسوب گردد. در روش ایزوکن روندی تعریف می گردد که در آن متغیرهایی که رفتار غیرمتحرک داشته باشند نسبت به افزودگی و یا شسته شدن تفکیک و شناسایی می شود. محاسبات عددی صورت گرفته با هدف شناسایی متحرک یا غیر متحرک بودن عناصر در واحدهای سنگی مختلف (توده نفوذی، متاولکانیک ها و پهنه برشی) و هم چنین بررسی نسبت های مختلف این عناصر در محدوده های دگرسان شده و غیر دگرسان شده نشان داد که عناصر Al، Tiو به میزان کمتر Na، Cr دارای رفتار غیر متحرک هستند و به عنوان عناصر مبناء انتخاب شده و نمودار تغییر جرم سایر عناصر نسبت به آن ها ترسیم گشته است. در این میان عناصر As، La، Mo، Ba، Mn و Au در تمامی واحدها افزودگی دارند و عنصر As در واحدهای پهنه برشی منطقه بیش ترین عکس العمل غنی شدگی را از خود بروز می دهد. عناصرZn، Ca، Sr و تا حدودی Mg در کلیه واحدهای سنگی دارای روند کاهشی است. نسبت های اکتشافی که دورشدگی و نزدیک شدگی به مناطق کانی سازی را نشان می دهند از نسبت مجموع عناصر غنی شده به تهی شده تشکیل می شوند و با این بررسی ها می توانند به عنوان شاخص های اکتشافی تعریف گردند
    کلیدواژگان: تغییرات جرم، طلای کرویان، روش ایزوکن، پهنه برشی، غنی شدگی و تهی شدگی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • مطالعه ژئوشیمی پولیه کارستی خرکت (شمال شرق شهر مشهد)
    مجتبی حیدری زاد، سیدعلی آقایی، مهدی عبداللهی منصورخانی صفحه 77
    پولیه خرکت یکی از بارزترین پدیده های کارست سطحی در استان خراسان رضوی است که در 55 کیلومتری شمال شرق شهر مشهد قرار دارد. این پولیه عمدتا از واحدهای کربناته سازند مزدوران (Jmz1، Jmz2 & Jmz3) تشکیل شده است. علاوه بر آن، واحدهای تبخیری سازند شوریجه در شمال پولیه و هم چنین رسوبات متعلق به کواترنری در منطقه وجود دارد. در این مطالعه 28 نمونه از واحدهای کربناته سازند مزدوران و هم چنین 5 نمونه از رسوبات کواترنری برداشت شده و میزان عناصر Ca، Mg، Sr، Mn و Fe در این نمونه ها اندازه-گیری گردیده است. در ادامه نقشه پراکندگی این عناصر در منطقه تهیه و هم چنین فرآیند تحلیل عاملی بر روی آن ها صورت گرفته است. هدف مطالعات تشخیص عوامل موثر و کنترل کننده ژئوشیمی پولیه خرکت و هم چنین مکان های مستعد برای تجمع عناصر اقتصادی در پولیه با توجه به ژئومورفولوژی خاص آن بوده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان دهنده این موضوع است که پدیده دیاژنز متئوریک با توجه به افزایش Mn و Fe و کاهش Sr و نسبت Sr/Mn مهم ترین عامل کنترل کننده ژئوشیمی پولیه خرکت است. افزایش میزان Fe و Mn در نمونه های کربناته بر اثر تاثیر فرآیندهای دیاژنتیکی در یک محیط نسبتا احیایی تا کم اکسیژن صورت گرفته است. هم چنین افزایش میزان این دو عنصر و کاهش میزان Sr در نمونه ها می تواند در ارتباط با ضریب توزیع این عناصر و هم چنین تمرکز آن ها در محلول های دیاژنزی باشد. از طرفی، مطالعه و رسم نقشه های پراکندگی عناصر فوق به همراه نقشه نشانه های عاملی ((Factor Score Map نشان دهنده این مسئله است که میزان عنصر Fe در پایین دست پولیه خرکت افزایش چشمگیری می یابد و به 7500 ppm می رسد و این احتمال را به وجود می آورد که رسوبات آبرفتی در پایین دست پولیه با توجه به شیب کم آن نسبت به سایر بخش های پولیه می تواند به عنوان تله های ژئوشیمیایی برای عناصری باشند که در بالادست پولیه انحلال یافته است
    کلیدواژگان: ژئوشیمی، پولیه کارستی، واحدهای آهکی کارستی شونده، سازند مزدوران، خرکت، مشهد
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • The Study of chemical quality of groundwater in Khorramabad area, Lorestan Province
    A. Ahmadi, Khalaji*, Z. Tahmasbi, T. Dolatsha Page 1
    Khorramabad plain is located in folded Zagros in classification of structural geology. The investigations of hydrochemical results in this area show that groundwater is calcic bicarbonate to magnesium type and water quality is suitable for drinking and agriculture. But according to composition of geological formation (chalky-salty Gachsaran and Limeston Sarvak, Ilam, Asmari Formation) in this area, the quality of karstic resources and reserves is vulnerable. Also this studies show that most of the elements (except for Ammonia amount in some samples and Fluorine) in groundwater occurred in the world standard global range and have not problem in regard to environmental geology.
    Keywords: Groundwater Resources, Hydrogeochemistry, Environmental Geology, Khorramabad
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Investigations on water escape causes of Arbatan Dam in Azerbaijan-e-Sharghi
    M. Keshavarz*, M. A. Ebadi, M. Talkhablou Page 16
    Investigation on the causes of the water escape from Arbatan Dam is the main objective of this paper. The dam is located 50 km of North-East Tabriz in Azerbaijan-e-Sharghi province. The maximum capacity of the dam reservoir is about 27 millions m3 and is feeding by an artificial channel with 26 km length from Talkh-e-Roud River. The dam is constructed in 2005 and it is dewatered four years later due to water escaping. Geothechnial and field investigations show that Gypsifeerous marls with intercalations of Gypsum crystals are the main lithology of the site. A Salt layer has also been recognized in 35m under the reservoir. It seems the water has been reached to salt layer by dissolution of gypsum layers. The salt layer dissolution has been caused the underground channels and sinkholes, consequently. Roof falling of the underground channels caused the ground subsidence and the dam axis has broken. The same tendency of sinkholes and land subsidence with layers strike in the study area confirms the obtained result.
    Keywords: Arbatan Dam, Water escape, Salt dissolution, Gypsiferouse layers, Azerbaijan, e, Sharghi
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Geochemical study of volcanic host rocks and argillic alteration mineralogy in Sarcheshmeh porphyry copper deposit: based on new data
    M. Maanijou*, M. Mostaghimi, M. Abdollahy Riseh, N. Sahraro Page 27
    Sarcheshmeh porphyry copper deposit lies within volcanic belt of Urumieh-Dokhtar, the most important mettalogenic belt of Iran. Based on petrography and petrology, the volcanic rocks are generally andesite and dacite. The magma has calcalkaline affinities and the amount of MgO and FeOt show a negative correlation with SiO2 which is a sign of fractional crystallization of clinopyroxene from magama. The CaO content also decreases which can be related with composition changes of plagioclase from calcic to sodic. The situation of such volcanic rocks is within magmatic arcs related to subduction of oceanic crust under continental crust. Based on XRD analysis, the major minerals of argillic alteration in sarcheshmeh deposit includes: kaolinite, montmorilonite, illite-mica, chlorite, quartz and pyrite, in which pyrite is the only sulfide in this barren zone. Finally, according to these studies, changes of clay minerals in western outcrop outward the deposit is constant, but in northern outcrop the amount of clay minerals changes from inside to margins of the deposit. By which in interior samples and adjacent to the stock, kaolinite is dominant and in margins plus exterior zones of algillic alteration, the montmorilonite dominates
    Keywords: Geochemistry, Mineralogy, Argillic alteration, Porphyry copper deposit, Sarcheshmeh
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Fractal Geometry of Faults and Seismicity of Azerbaijan (NW Iran)
    M. Mehrpouyan*, M.M. Khatib, M. Jami, M. Arjmandi, H. Mirzynaly Yazdi Page 42
    The Azerbaijan experimented several seismic activities during its history, that sometimes these earthquakes caused significant damage to lives and property. Most seismic activity in Azerbaijan can be seen around the major fault systems that distributedin the clustering system in the NW-SE direction. Seismic behavior in a fault could be related to geometrical irregularities, regardless of the scale, this can be a function off ractal geometry and so these geometricalirregularities can be investigated in case of fractal dimension (D). Box counting method off ractal analysis was conducted in Azerbaijan. Based on our results, with receding from the main fault systemin there gion which has a NW-SE trend and distributed from the NorthWest to Centre of Azerbaijan, the fractal dimension decrease. This is reason for the existence of discontinuities in the fault systems in the region. High value of fractal dimension in Tabriz, Osku and Bostan Abad regions and also decrease in value of fractal dimension in Qare Chaman, Sarab and Mianeh suggests that the ending zone of main fault systems in Azerbaijan lying in region between Bostan Abad and Qare Chaman region. On fractal analysis of Azerbaijan faults and surviving seismic data, main seismic activities in Azerbaijan are related to major fault or their branches in region. Also distribution of volume and surface fractal dimension in Azerbaijan shows high seismic activity in central and NW regions than other adjacent regions.
    Keywords: Azerbaijan, fractal analysis, earthquake, fault systems, seismicity
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Study of Fusulinata from Permian deposits in the Northern Maku (Azarbaijan, Iran)
    E. Ebrahim Nejad*, A. A. Siabeghodsy, S. Abbasi Page 52
    Permian deposits in Maku area have expanded similar to other parts of Azarbaijan and consists of dark gray limestones with approximately thickness of 926 meters. Permian deposits in the study area can be divided into three parts: Bellerophon limestones, cherty limestones and massive dolomitic and crystaline limestones. Permian limestones are fossiliferous and tree orders of foraminiferas (orders Fusulinata, Miliolata and Nodosariata) are detectable that Foraminiferas of Fusulinata and Miliolata have more diversity. In this study, 14 genera and 13 species from order Fusulinata have been identified. Identified foraminiferal assemblages determine the age of Early Murgabian-Dzhulfian for deposits.
    Keywords: Foraminifera, Fusulinata, Permian Deposit, Maku
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Evaluation of element mass changes according to Grant- Gresens equations and Isocon method in Kervian shear zone gold mineralization
    F. Darabi Golestan*, R. Ghavami Riabi, B. Saidi, M.R. Hezare Page 66
    Based on studies, Kervian gold mineralization is known as the shear zone type. Gold mineralization in this area has been controlled by factors such as plastic shear zones and hydrothermal alteration. Dominant alterations are chloritic and sericitic, and in some places silicic and carbonatic alteration are seen. Hence, geochemical comparison of non-altered rocks with altered rocks in the region will help to evaluate the effects of alteration process on the element scattering and investigate geochemical behavior of elements. Geochemical behavior (kind and rates of mobility) can be defined as a quantitative measure to evaluation of mineralization area. Isocon method is defined based on process where the immobile variables identified, and according that element by loss and gain behavior is separated. Numerical calculations were carried out to recognize mobile or immobile elements in various rock units (Intrusive rocks, metavolcanic and shear zone) and also different ratios of these elements in altered and non-altered area showed that elements of Al, Ti, and rarely Na, Cr having immobile behavior, and their masses was relatively unchanged during alteration. As, La, Mo, Ba, Mn and Au was added and As in shear zone part showed maximum mass gain. Also Zn, Ca, Sr and Mg were depleted in all kind of rocks. Exploration ratio which show distal and proximal to mineralization area, constructed from the total abundances of added element to depleted element, and according this survey exploration index is defined
    Keywords: Mass change, Kervian gold mineralization, Isocon method, shear zone, enrichment, depletion.
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Study the geochemistry of Kharket polje (North of Mashhad city)
    M. Hydarizad*, S.A. Aghaei, M. Abdollahy Mansour Khani Page 77
    Kharket Polje is one of the most outstanding Karstic feature in Khorasan-Razavi province which is located 55 Km to the north of Mashahd. This polje is covered by Mozduran carbonate Formation and marginally by Shoorije Formation in the north and quaternary sediments in the center. During this survey, 33 samples including 28 samples from Mozduran carbonates and 5 samples from quaternary sediments were collected and the concentration of Sr, Mg, Mn, Fe and Ca were analyzed. The distribution map of these elements in the study area and factor analysis depicted the parameters which control the geochemistry of the polje and identify the locations of high concentration of the elements. Increase in Fe and Mn concentration in the carbonate samples is due to influence of diagenetic processes in relatively anoxic to low oxygen environments, whereas increase in these elements values and decrease in Sr concentration in the study samples can be related to their partition coefficient and low concentration of these element in diagenetic fluids. The results of this survey show that Meteoric diagenesis is the most significant factor which controls the geochemistry of Kharket polje whereas the distribution map and factor analysis demonstrates that the concentration of Fe increases dramatically in the base of polje and reaches about 7500 ppm where the slope is considerably lower compare to other parts of polje. The gentle slope of Kharket polje and its lithology (mainly consists of sandstone) in southern parts makes it good geochemical trap for some minor elements such as Fe, Ni and Mn.
    Keywords: Geochemistry, Karstic polje, Carbonate karstic formations, Mozduran formation, Kharket, Mashhad
    Abstract View Paper Original: Persian