پیدایش اصلاحات و تحولات در جوامع بشری معلول علل و عوامل مختلفی بوده که نقش سه عامل پررنگ تر از دیگر عوامل به نظر می رسد: 1- واقع بینی صاحب منصبان و حکام آن جوامع و توجه آنان به واقعیات و اقتضائات زمانه خود 2- اجتناب زمامداران از تکرار اشتباهات گذشته و عبرت آموزی از زیان های حاصله از تصمیمات و اقدامات غلط و ناکارآمد خود و دیگران 3- الگوبرداری صحیح از تجربیات، دانش و دستاوردهای ارزشمند دیگر ملل. تردیدی نیست که جمهوری اسلامی ایران نیز از قاعده فوق مستثنا نبوده و ارتقای آن از جایگاه فعلی به جایگاه مورد انتظار قاطبه ایرانیان میسر نخواهد شد مگر با مدنظر قراردادن مجموع عوامل موثر در پیشرفت خصوصا سه