و بدین سان، بهترین سال های عمر هوشیارترین و متعهدترین نسل اندیشه ورزان ادبی ما، در حسرت سراب آزادی و عدالت روسی، تباه شد. در سال هایی که سبیل کلفت استالینی، نماد چپ گرایی دوآتشه و مبارزه جویانه بود، بی گمان رفقا گوشه چشمی هم به سبیل باشکوه ماکسیم گورکی داشتند که سال های سال، پیشتاز و پیر ادبیات کارگری شمرده می شد و در کنار لنین و استالین سیاستمدار، سمبل نویسنده آرمانی ادبیات کمونیستی بود. بیش از شصت سال از نخستین ترجمه های آثار گورکی در ایران می گذرد و تاثیر او در جهت دهی به ذایقه دست کم دو نسل از خوانندگان و نویسندگان ایرانی، شگرف