اشاره: آنچه در پی می آید، بررسی نوعی نظام همیاری کهن در جنوب ایران است که مورد توجه تیت (tate) باستان شناس، مورخ و کارشناس نقشه برداری و عضو انجمن سلطنتی جغرافیا در سالهای 1903 تا1905م (1282 تا 1284ش) قرار گرفت. وی در آن سالها عضو مهم هیات حکمیت انگلستان بود که مرز فعلی ایران و افغانستان در حدود سیستان را تعیین نمود. این مقاله از کتاب جغرافیای تاریخی سیستان گرفته شده است.

***

زارعان بین خود گروه هایی تشکیل می دهند که به آنها پاگو می گویند. هر پاگو متشکل از شش زارع می باشد. این گروه ها را بزرگ یا کدخدای هر روستا و شهر، نظم و نسق می دهد، و تعداد آنها ممکن است سال به سال، بسته به سطح