در مقابل این نظر، برخی معتقدند که استقبال مردم از خاتمی و پروژه ی توسعه ی سیاسی معلول چالش های سیاسی، فکری، اداری و اقتصادی دهه ی قبل از آن بود که در نتیجه ی شکاف نسلی، تحول فکری، افزایش آگاهی های سیاسی و اجتماعی اقشار جوان و تحصیل کرده ایجاد شده بودند.(1)

معتقدین به این دیدگاه، از منظر تحولات اجتماعی و دگرگونی های ساختاری- اجتماعی به بحث هایی همچون بالارفتن خواست مردم برای مشارکت و جامعه ی مدنی می پردازند که با ایجاد علایق و سوابق جدید، جامعه را از حالت ثبات و تعادل خارج کرد. در حالی که تحولات فکری و اجتماعی، تحت تاثیر سیاست های نوگرایانه، جامعه را به سوی گرایش های باز می برد، بخش های دیگری از جامعه به صورتی توجیه نشده و داوطلبانه به مقابله با آنچه بی هویتی و تهدید تلقی می کرد، می پرداخت.