آرشیو یکشنبه ۴ امرداد ۱۳۸۸، شماره ۶۷۶۰
اندیشه
۱۸

نگاهی کوتاه به مفهوم دولت

دولت و انحصار کاربرد مشروع زور

جان هافمن مترجم: عارف ایرانی

دولت نهادی است که ادعا دارد بر یک جامعه خاص حکومت می کند. نظریه پردازان مختلف سیاسی در مورد این که دولت ابتدائا از زور برای حکومت بر جامعه استفاده می کند یا اساسا بر اخلاقیات تکیه می کند، با یکدیگر اختلاف نظر دارند.

شماری از نظریه پردازان سیاسی استدلال می کنند که دولت بر پایه زور قرار دارد. در تعریف کلاسیک ماکس وبر جامعه شناس سیاسی شهیر آلمان، دولت نهادی است که انحصار کاربرد مشروع زور در جامعه خاصی را داراست. آشکار است در حالی که زور برای شناسایی دولت محوریت دارد، این زور بایستی انحصاری، مشروع و متمرکز بر سرزمین خاصی باشد.

بعضی دیگر از نظریه پردازان سیاسی، دولت را به اخلاقیات مرتبط می سازند و استدلال می نمایند که دولت در تصور ما از آنچه که درست است ریشه دارد. این نویسندگان انکار نمی کننند که دولت از زور استفاده می کند: اینها صرفا استدلال می نمایند که کاربرد زور، ویژگی اصلی دولت نیست.

عده ای دیگر نیز استدلال می کنند که دولت به قدری پیچیده است که تعریف آن نیز غیر ممکن می باشد. به عنوان نمونه دیوید ایستون اذعان دارد که بهتر است بجای دولت از سیستم سیاسی سخن بگوییم.

نه تنها در مورد چیستی دولت، بلکه در باب زمان پیدایی دولت نیز اختلاف نظر وجود دارد. اندیشمندانی که دولت را با اخلاقیات می شناسند گرایش دارند تا استدلال نمایند که فقط دولت مدرن (یا لیبرال) را باید دولت نامید، چرا که اشکال سیاسی پیشین در تمایز بین مسائل عمومی و خصوصی، کنترل زندگانی همه افراد جامعه، و تمایز گذاری بین منصب و فرد دارای آن ناتوان بودند.

در حالیکه مکتب اخلاق گرا علاقه چندانی از خود به ریشه های دولت نشان نمی دهد (گرچه ژان ژاک روسو در این بین یک استثنا محسوب می شود)، یا استدلال می کند (همانند توماس هیل گرین) که دولت ها همواره وجود داشته اند؛ مکتب زور پرسش چرایی پیدایی دولت را مطرح می سازد، و این که چه چیز باعث می شد تا جوامع قبیله ای (همانند جامعه بین الملل معاصر) با استفاده از تحریم هایی از نوع غیر دولت گرا، منازعات را حل وفصل نماید. جواب این پرسش حداقل این مساله را ممکن می نماید که پرسیده شود چگونه ممکن خواهد بود که مردم بطور داخلی بتوانند بدون وجود دولت بر خود حکمرانی کنند.

منبع:

174. Pp2007. -Hoffman، John، A Glossary of Political Theory، Edinburgh: Edinburgh University Press،175