سودی که بر پایه روان درمانی شناختی -رفتاری از فیلم «دفترچه سیاه» می توان جست، درست همانند بهره یی است که می توان از فیلم های «بر باد رفته»، «اشک ها و لبخندها» و «پرسپولیس» برد. از همه این فیلم ها می توان در شناساندن نقش و جایگاه ویژه «کوشش» و «پشتکار» در زندگی و لزوم جدی گرفتن عنصر «اختیار» از سوی مراجع در رخدادهای ناگوار فردی، اجتماعی، ملی و بین المللی سودی فراوان و بی همتا برد. فیلم به هوشمندی های شبانه روزی دختری می پردازد که بی هیچ گناه، همه خانواده، بستگان و دوستان و آشنایانش از سوی نیروهای وجدان گریز اس اس در جریان جنگ جهانی دوم کشته می شوند و او تک و تنها زنده می ماند تا به یاری «هوش»