آیا «قضا و قدر» برای هرکس سرنوشت محتوم رقم زده یا این که امکان تغییر در قضا و دگرگونی در تقدیر وجود دارد؟ رابطه قضا و قدر با جبر و اختیار و سعادت و شقاوت ذاتی چیست؟

امام خمینی(ره) قضا و قدر را دارای مراتب مختلف می دانند و احکام هر مرتبه را اشاره می کنند و قضا یحتم لایتبدل و تقدیر محتوم لایتغیر را مربوط به عالم اعیان و نشاه علمیه می دانند. ایشان معتقدند که تغییر در قضا، امری ممکن الوقوع، بلکه واقع شدنی است و محل وقوع این تغییر «لوح قدر عینی یا عالم طبیعت» است. البته در اینجا تفاوت میان نظر امام با رای حکما معلوم می شود؛ زیرا آنان تغییر در قضا را مربوط به «لوح قدر علمی یا عالم مثال» می دانند.

حضرت امام در این امر به نقش «ولی کامل» و امام هر عصر در تغییر قضا و قدر اشاره کرده می فرمایند: «مانعی ندارد که چون لیله القدر، لیله توجه تام ولی کامل و ظهور سلطنت ملکوتیه اوست به توسط نفس شریف ولی کامل و امام هر عصر و قطب هر زمان که امروز حضرت بقیه الله فی الارضین سیدنا و مولانا حجه بن الحسن العسکری [ارواحنا له الفداه] است، تغییرات و تبدیلات در عالم طبع واقع شود پس هر یک از جزئیات را بخواهد بطیء الحرکه کند و هر یک را خواهد سریع کند و هر رزقی را خواهد توسعه دهد و هر یک را خواهد تضییق کند...»