دژ شیخ مکان در تنگه شیخ مکان و در 8 کیلومتری شرق «دره شهر» استان ایلام بنا شده است. دژ به سمت غربی تنگه تکیه داده و مصالح و سبک معماری آن نشان از دوره ساسانی دارد. از این دژ تاریخی 4 اتاق به همراه در ورودی باقی مانده که مصالح اصلی آن قلوه سنگ و گچ است. در میان تنگه و در مقابل قلعه شیخ، در مسیر جریان آب رودخانه، بقایای یک آسیاب آبی بر جای مانده که در حال حاضر تخریب شده است. دیوار دژ دارای چند کنگره و ترکش و دژ دیده بانی است و برای تنگه و دیواره، محافظ خوبی به شمار می آید. ارتفاع دیوار دژ از بلندترین نقطه 5/14 متر است. از پشت بام دژ 17 پله از کوه کنده شده که به انتهای جنوبی دیوار شرق و محل دیده بانی منتهی می شود. این دریچه دیده بانی دایره ای شکل است و از آنجا معبر و تنگه به خوبی پیداست.