مهرماه 1342 سران تشکل سیاسی نهضت آزادی ایران پا در جلسه محاکمه خود در محکمه نظامی گذاشتند که رژیم شاه برایشان ترتیب داده بود. محکمه ای که می کوشید مبارزات مدنی این تشکل سیاسی نواندیش دینی را به مسلخ بکشد. دادگاه آنان چه در زمان برگزاری و چه در زمان اعلام حکم بدوی جنجال های زیادی برانگیخت و در همان دادگاه ها بود که مهندس مهدی بازرگان پیش بینی کرد مبارزات سیاسی در ایران پس از آن به سوی مبارزات رادیکال و قهرآمیز خواهد رفت که پیش بینی درستی هم بود زیرا رژیم شاه با بستن فضای پارلمانتاریستی در کشور مشی مبارزات را به سمت مبارزه قهرآمیز و مسلحانه برد، فداییان اسلام، حزب ملل اسلامی، چریک های فدایی خلق، مجاهدین خلق و... نیروهایی بودند که در دهه 40 خورشیدی دست به اسلحه بردند تا رژیم شاه را سرنگون کنند. محاکمه سران نهضت آزادی چه در مرحله بدوی و چه در مرحله تجدید نظر جلسات زیادی طول کشید، اما در 16 دی 42 بود که حکم دادگاه بدوی برای متهمان پرونده به این گونه قرائت شد:

آیت الله سید محمود طالقانی 10 سال زندان، مهندس مهدی بازرگان 10 سال، دکتر یدالله سحابی شش سال، احمدعلی بابایی شش سال زندان، عباس شیبانی شش سال زندان، عزت الله سحابی چهار سال زندان، محمدمهدی جعفری چهار سال زندان، ابوالفضل حکیمی چهار سال زندان و پرویز عدالت منش یک سال زندان.

بیشتر این افراد که از حکم صادره تقاضای تجدیدنظر کردند از برجسته ترین فعالان انقلاب اسلامی بودند که بیشتر آنان در نخستین دولت انقلاب صاحب مقام شدند و البته هر یک سرنوشتی متفاوت یافتند.