آرشیو چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۲، شماره ۲۹۱۹
پرونده ویژه
۲۹

پرداخت یارانه نقدی: به پدر یا به مادر؟

دکتر زهرا کریمی (مدرس اقتصاد دانشگاه مازندران)

ادبیات «اقتصاد توسعه» و «اقتصاد فقر» به وضوح تاکید دارد که برای مقابله با فقر، باید درآمد زنان افزایش یابد، چون زنان مسوول تامین خوراک و بهداشت کودکان و سایر افراد خانواده هستند و در تخصیص منابع مالی در خانوارهای فقیر و کم درآمد، عموما بهتر از مردان عمل می کنند. ولی با توجه به فرهنگ پدرسالارانه و در شرایط کنونی که بیش از دو سال از پرداخت یارانه نقدی گذشته و شیوه پرداخت آن تثبیت شده، تغییر شیوه رایج و پرداخت یارانه به مادر بسیار دشوار به نظر می رسد.

تا زمانی که باور عمومی به شایستگی و حق مادر در تنظیم بودجه خانواده وجود نداشته باشد، پرداخت یارانه نقدی به مادر ممکن است باعث شود که:

1- زن به ناگزیر تمامی یارانه نقدی را به همسرش تقدیم کند و براساس صلاحدید شوهر مثل سابق یارانه نقدی خرج شود.

2- در صورت مقاومت زن در تبعیت از خواست شوهر در مورد نحوه خرج شدن یارانه نقدی، کشمکشی جدید بین زن و شوهر و فرزندان در خانواده بروز کند، زمینه های خشونت را افزایش دهد و مشکلی مهم را بر مسائل موجود در خانوارهای کم درآمد بیفزاید.

از طرف دیگر، در خانوارهایی که فرهنگ مشارکت واقعی حکمفرما است، به طور خودکار طراحی شیوه هزینه کردن درآمدها، با مشاوره میان مادر و پدر انجام می شود و در عمل بخش بزرگی از درآمد خانوار با مدیریت مادر به مخارج خوراک، مسکن، پوشاک، بهداشت و درمان و... اختصاص می یابد. این شیوه عملکرد در مورد یارانه های نقدی نیز صادق است.

بنابراین راهکار مناسب برای استفاده بهینه از یارانه های نقدی، به ویژه در خانوارهای کم درآمد، آن است که باید به ترویج فرهنگ باور به کارآمدی زنان در مدیریت بودجه خانواده و ترغیب مردان به انتقال یارانه نقدی به همسران بپردازیم که در این زمینه برای مثال صدا و سیما می تواند نقش تعیین کننده ای ایفا کند.