در مورد فلاسفه در «تحلیل عقلی وحی» بسیار سخن گفتهاند چنان که در بیان حقیقت نبوت و ذکر خواص نفس نبوی حتی به نظرات متضاد هم برمیخوریم. در این بین ملاصدرا در مورد مرتبه نبی در مقایسه با مقام حکیم و فیلسوف تصریح میکند که اگر «عقل فعال» بر قوه ناطقه انسان افاضه کند، وی حکیم و فیلسوف خواهد شد ولی اگر بر «قوه متخیله» افاضه کند او نبی میشود. عقل فعال از دو طریق عقل و خیال برای انسانها میسر میگردد، کسی که از طریق نظر، تامل و عقل، به عقلفعال متصل میشود حکیم است.

به نظر صدرا، پیغمبر دارای دو مقام نبوت و حکمت است. واسطه فیض در حکیم، عقل است و در پیامبر خیال. از اینرو، ملاصدرا در بیان رفعت و برتری مقام پیامبر در برابر حکیم به جامعیت دو مقام (عقل و خیال) اشاره میکند و میگوید:آن کسی که جامع هر دو مرتبه و مانوس با هر دو عالم است مقام و مرتبه او بالاتر از کسی است که به علت ضیق صدر(محدودیت وجود) و نداشتن زبان گویا و مبین حقایق، با ارتباط به یکی از دو عالم مذکور از دیگری محبوب یا محروم باشد.