آرشیو شنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۲، شماره ۳۹۰۰
میراث
۸

قالی سرو مقدس تبریز

آزادی و سرافرازی سرو بین ادب دوستان، هزاران نیکنامی، سرکشی و دلپذیری برمی انگیزد که از نظر زیباشناسی به قامت کشیده و موزون معروف است و از نظر اساطیری به حیات دهی معشوق نسبت می دهند که همانا جان جهان در اوست.

طرح سرو به عنوان نماد آزادی و تقدس در بسیاری از طرح ها و تصاویر هنری نیز مورد استفاده قرار می گیرد و حتی طرح آن به صورت های گوناگون در نقوش تزئینی قالی که از تجلیگاه های اندیشه و ذوق هنری است ظاهر می شود. انواع بته جغه ها مانند سروناز، سرو در گلدان یا به صورت محرابی و باغی بافته می شود.

یکی از قالی های تاریخی که با نقش سرو بافته شده، قالی سرو مقدس تبریز است که قدمت آن به قرن 13 هجری قمری برمی گردد و هم اینک در موزه ملی فرش تهران نگهداری می شود.

این قالی که در تبریز بافته شده، به شماره اموال 209 در موزه فرش تهران نگهداری می شود. اندازه اش 136 × 185 سانتی متر است و رنگ های به کار رفته در آن لاکی، زرد، آبی و کرم و از جنس طبیعی است. نوع گره این قالی ترکی است و جنس تار و پود آن از نخ و نوع جنس پرز آن ابریشم است. در طرح و نقشه این قالی می توان گفت، زمینه اصلی دارای طرح محرابی سروی است. این طرح از طرح های متداول آسیای صغیر و بخصوص شمال غرب ایران است.

درخت سرو در میانه قالی، نماد خرمی و جاودانگی است که نشانه ای از تقدس این درخت است. درون این درخت، طرحی از یک گل ختایی همراه با کشکول و شاخ و برگ های سروناز دیده می شود. در پایین درخت، تعدادی محراب متصل به هم پوشیده از گل به چشم می خورد.

طرح حاشیه قالیچه نیز به صورت غیرسنتی و متشکل از سه نوار پهن است که نقش محراب را دربرمی گیرد. رنگ های زنده و شاد با طرحی هوشمندانه، گویای اعتلای هنر قالیبافی در آغاز سده چهاردهم هجری قمری در آذربایجان است.