آرشیو چهارشنبه ۱۴ اسفند ۱۳۹۲، شماره ۱۹۶۹
هنری
۱۵

در حاشیه «درآمدی بر زیباشناسی اسلامی»

روایتی دیگر از هنر ایرانی- اسلامی

منیره پنج تنی

نخستین جملات اولیور لیمن در مقدمه کتاب «درآمدی بر زیباشناسی اسلامی» درباره واکنش دانش آموزانی است که از یک نمایشگاه خوشنویسی عربی در شهر دوبلین ایرلند دیدار کرده اند. این دانش آموزان از بودن در این نمایشگاه خوشنویسی عربی اصلاراضی نیستند و مرتب به معلمشان نق می زنند. لیمن در وصف آنها چنین نگاشته است: «آنها قادر به خواندن هیچ کدام از متون نبودند و شاید تصور می کردند این متون به قلم یک مریخی نوشته شده است.» لیمن با نقل چنین خاطره ای به بیان مساله اساسی اش در کتاب «درآمدی بر زیباشناسی اسلامی» می پردازد. او این کتاب را در مخالفت با آن دسته از منتقدانی که هنر اسلامی را هنر حقیقی نمی دانند، نگاشته و بر این نظر است که «هنر اسلامی یک هنر است، هنری بسیار متعالی و ما باید رفتاری زیباشناسانه در برابر آن اتخاذ کنیم.» او این کتاب را تلاشی برای آغاز این روند می داند. کتاب پس از پیشگفتار و مقدمه از 9 فصل تشکیل شده است. لیمن در فصل نخست به 11 اشتباه رایج درباره هنر اسلامی اشاره می کند که برخی از این اشتباهات رایج عبارتند از: زیباشناسی اسلامی وجود ندارد، هنر اسلامی ذاتا صوفیانه است، اسلام فرم های هنری خاصی دارد، هنر اسلامی ذاتا دینی است، هنر اسلامی هنر دیگران است، خوشنویسی برترین هنر اسلامی است. لیمن در ادامه به خوشنویسی و سمبولیسم، دین، سبک و هنر، ادبیات، موسیقی، خانه و باغ، اعجاز قرآن، فلسفه و راه های دیدن پرداخته و فصل آخر را به تفسیر هنر، اسلام و فلسفه اختصاص داده است. این اثر به خاطر روایت متفاوت مولف از هنر ایرانی- اسلامی و همچنین موضع متفاوت او در مقایسه با بیشتر متفکران و پژوهشگران متخصص این هنر، جالب و خواندنی است. این اثر را نازنین اردوبازارچی و سیدجواد فندرسکی ترجمه کرده اند و نشر علم این کتاب را در 295 صفحه، با قیمت 21هزارو500 تومان و شمارگان هزارو100 نسخه در اختیار علاقه مندان قرار داده است.