آمار اعلام شده از سوی سخنگوی قوه قضاییه مبنی بر گذشت 358 خانواده از «قصاص» در سال 92، هرچند نیازمند مقایسه با آمار دقیق سال های پیش از آن است اما به خوبی نشان می دهد تغییری معنا دار در بخشش ها رخ داده است. در این باره می توان تحلیل های مختلفی داشت. پس از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم فضایی فراهم شد که در آن مردم احساس می کردند، باید رویکرد و رفتار آنها نیز تغییر کند. پس از انتخابات، شاهد شور و شوق زایدالوصفی بودیم و البته در کنار آن، انتظاری بود که مردم برای مسلط شدن فضای آشتی، دوستی و مهربانی در سطوح کلان کشور داشتند. جلوه ای از این احساس تازه، در شب های پس از انتخابات که شاهد راهیابی تیم ملی فوتبال کشورمان به جام جهانی بودیم. خواسته آنها «گشایش» در فضای سیاسی سال 92 بود که مصداق آن را در «رفع کدورت» های گذشته می دیدند. این آمار نشان می دهد بی تردید جامعه ما حتی در این بخش حسن نیت و «واکنش جمعی» را بروز داده و شاید یکی از عوامل مهم این بخشش ها، همین شرایطی بوده که مردم ادراک کردند و نسبت به آن واکنش مثبت نشان دادند. اما با وجود اینکه در جامعه ما چنین فضای قابل قبولی وجود دارد و می تواند تداوم یابد، این فضا آنگونه که شایسته بود با «پذیرش» در سطوح مختلف مواجه نشد و بعضا شرایطی که سال های قبل تر وجود داشت ادامه یافت. مردم همچنان در تلاش هستند تا بسته به شرایط، «عمل متناسب» انجام دهند. با این حال این نگرانی وجود دارد که در آینده این فضای محبت، گذشت و آشتی، دوباره به سردی بگراید و اگر این هماهنگی میان ساحت رسمی و جامعه پدید نیاید فضای عدم بخشش ممکن است دوباره حاکم شود. پس باید عظمت اقدام مردم و جامعه که گذشتن از خون قاتل عزیزانشان بوده درک شود، در غیر این صورت ممکن است منافع فردی بار دیگر بر منافع جمعی ترجیح داده شود. امیدوارم مسوولان پیش از آنکه جامعه دوباره در لاک خود رفته و فضا منجمد شود، برای ایجاد فضای محبت و انس در سطوح مختلف، گام بردارند.