یکی از موضوعات بنیادین و با اهمیت در اندیشه های سیاسی گذشته و جهان معاصر مساله حقوق و تکالیف متقابل مردم و حکومت است که یک رابطه دوطرفه بوده و مستلزم ادای تکلیف هر یک در مقابل حق دیگری است. هرگاه سخن از حق و تکلیف به میان آید رابطه آن ها باید براساس یک توازن باشد و این موازنه باید رعایت شود. یعنی اگر انتظار داریم حقمان ادا شود باید به تکلیف خود در مقابل دیگران عمل کنیم و معادل ارزش آن حق باید نسبت به طرف مقابل تکلیفی را انجام داده باشیم. بنابراین در چنین حالتی حقوق مردم و حکومت در قبال یکدیگر دوطرفه بوده و دلیل اثبات ادای هر حقی در واقع دلیل اثبات تکلیف در مقابل دیگری است. در رابطه مردم و حکومت