عربستان سعودی زائران آفریقایی را عامل ازدحام و مرگ گسترده زائران در حین «رمی جمرات» معرفی کرده است پاسخی شتابزده که با واکنش های انتقادی زیادی روبه رو شد. منتقدان می گویند عربستان به جای متهم کردن زائران آفریقایی به ایجاد بی نظمی باید در مدیریت خود تجدید نظر کند و کفایت مدیران و مهارت سازمان دهندگان امور حج را بالاببرد. «زید بیات» زائر اهل آفریقای جنوبی در گفت وگویی تلفنی با نشریه «سیتی زن»، چاپ این کشور، روایتی از گوشه ای از این فاجعه را بیان کرد.

٭ ٭ ٭

بیات گفت، چگونه سعی کرد به برخی از زائران کمک کند اما عده ای مقابل چشمان او جان دادند. او اظهار داشت: «مردم سکندری می خوردند، به زمین می افتادند و تقلامی کردند دوباره سر پا بایستند. زائران به خاطر گرمای زیاد بد حال شده بودند، تلوتلو می خوردند و مقابل چشم بقیه جان می سپردند. بخشی از زائران احساس خفگی می کردند. سعی می کردیم آنها را احیا کنیم. تا به یک نفر کمک می کردیم 13، 14 نفر دیگر نقش بر زمین می شدند. فضای بسیار وحشتناکی بود.» بیات گفت به نظر وی مشکل زمانی شروع شد که در آن گرمای خفه کنند، گروهی چند هزار نفره از زائران برخلاف جریان حرکت سایرین در «منا» برگشتند. وی افزود: «عده ای از مردم که شاید چند هزار نفر بودند، بعد از اینکه مراسم را به جا آوردند به عقب برگشتند، فکر کنم مشکل از آنجا شروع شد. وضعیت دشواری بود چون بعضی از زائران آن گروه روی ویلچر بودند. مردم وحشت کردند.» به گفته بیات بعضی از زائران سعی کردند از نرده های اطراف مسیر بالارفته و از جریان برگشتی کنار بمانند. بعضی از آنها حتی تلاش داشتند روی سقف چادرهایی که برپا بود، بپرند. بیات مسئول هدایت گروهی 70 نفره از زائران آفریقای جنوبی بود که یکی از آنها دیابت داشت و از حال رفته بود. او را به اردوی مراکشی ها بردند تا بانوشیدن آب و استراحت کردن بهبود یابد. همان موقع بود که آن حادثه رخ داد. بیات گفت: «اگر دو دقیقه دیگر آنجا می ماندیم ما هم درست در مرکز حادثه بودیم.» بیات اظهار داشت گروه وی آخرین تیم از حدود دو هزار زائری بود که از آفریقای جنوبی به مراسم حج اعزام شده بودند.