آرشیو یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۵، شماره ۶۲۰۷
صفحه آخر
۲۴
یادبود

یک سال از اندوه فراق «صادق آیینه وند» گذشت

منشا اثر و ثمر در تاریخ نگاری اسلامی

دکتر عبدالله ناصری (عضو هیات علمی گروه تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه الزهرا)

«صادق آیینه وند» - که خدایش بیامرزاد - در طول بیش از سه دهه گذشته، بیشتر وقت خود را مصروف امور اجرایی در نظام آموزش عالی کشور کرد. مسئله ای که البته مورد انتقاد برخی دوستان نیز بود. زیرا همه ما دوست داشتیم تا ایشان بیشتر در راستای مسائل علمی و فکری حرکت کند که اگر چنین می شد شاید تالیفات شان، سه برابر فراتر از چیزی می شد که امروز در دست داریم. اما آن مرحوم، از سر تواضع، در امور اجرایی حضور داشت. اگرچه نمی توان نقش ایشان را در تغییر گروه آموزشی تاریخ در دهه شصت، نادیده گرفت که وقت موسعی را باید به آن اختصاص داد. آیینه وند در حوزه تاریخ، چنان منشا اثر و ثمر شد و دیدگاه های تازه را وارد آورد که دانشجویانش ادامه دهنده راهش شدند. ایشان در این عرصه جامعیت بی نظیری داشت و بر این اساس، نوشته هایش - اعم از کتاب و مقاله - باید مورد توجه قرار گیرد. آن استاد به دلیل حضور چهار ساله اش در جهان عرب، با نوآوری های مورخان علوم اسلامی آشنا شد و به یقین، نقطه آغازی برای آشنایی ایرانی ها با روش های جدید تاریخ نگاری شد. بخش دیگر، ترمینولوژی (اصطلاح شناسی) ادبیات انقلابی در شیعه است که خود، ابداع کرد که بعضا تالیف و ترجمه بودند. به طور مثال مجموعه شعرها با رویکرد انقلابی مربوط به قرون اولیه اسلامی که در دهه شصت، به سبب شرایط موجود، مورد استقبال قرار گرفت، از آن جمله است. اگرچه متاسفانه بار سنگین مسئولیت اجرایی مانع از نگارش مکتوبات افزون تر شد اما همین بس که نوع نگاه به تاریخ و نقد روایت تاریخی از سوی ایشان، اثرگذار بود. از سوی دیگر آیینه وند، حتی توانست دانش تاریخ را در حوزه علمیه قم هم بسط و گسترش دهد.از دیگر اقدامات مثبت ایشان، تاسیس حوزه مطالعات زنان بود که نسبت به آن اهتمام ورزید. بخشی از این اتفاق، ناشی از مراوده آیینه وند با جهان عرب بود و نگاه مترقی تر آنان به این مهم بود. حضرت استاد، مدافع رویکرد مساوات طلبانه به زن بود و برای ترویج گفتمان عادلانه نسبت به زن فهم داشت و مقالات مهمی هم به رشته تحریر درآورد. با این همه، صادق آیینه وند، چنان از وجنات و سکنات اخلاقی، بهره مند بود که در بررسی شخصیت اش، باید ابتدا وجوه اخلاقی آن استاد مورد عنایت قرار گیرد و بعد جوانب علمی و اجرایی اش، بررسی شود.