دژ شیخ مکان در داخل تنگه ای به همین نام در فاصله 8 کیلومتری شرق دره شهر ایلام، واقع شده است. این دژ مستحکم از سمت غربی به دیواره کوه تکیه زده و دیواره شرقی آن با سنگ و گچ تا بالاتر از سطح بام قلعه ایجاد شده است. دیوار این بنا دارای چند کنگره و ترکش و دژ دیده بانی است که برروی هم برای تنگه و دیواره محافظ خوبی به شمار می آید. ارتفاع دیوار این دژ که از لحاظ مصالح و سبک معماری به دوره ساسانی برمی گردد، در بلندترین نقطه 5/14 متر است. دژ چهار اتاق و تنها یک در ورودی از ضلع شمالی دارد. از پشت بام دژ به سمت بالا17 پله از کوه کنده شده است که به انتهای جنوبی دیوار شرق و محل دیده بانی منتهی می شود. این دریچه دیده بانی دایره ای شکل است و از آنجا معبر و تنگه بخوبی قابل مشاهده است. مصالح اصلی دژ قلوه سنگ و گچ است اما انتهای دیواره دژ با اندودی از گچ پوشیده شده است.