از نظر شریعتی زندگی سراسر مبارزه است و این مبارزه از استثمار انسان از انسان آغاز می شود. ثروت اندوزی و سرمایه داری استثمار را می آفریند. خشمی در آموزه های او نسبت به مظالمی که بر انسان های مظلوم روا داشته شده وجود دارد. می کوشد انسان ها را به کارسازان جهان خود بدل کند. اما اغلب مردم قربانی نظام های خودکامه و سیاست های اجتماعی و اقتصادی هستند. دولت های خودکامه و اصحاب قدرت و ثروت دوست ندارند که فرودستان سخن از آزادی و برابری کنند و توزیع نابرابر دارایی ها را مورد پرسش قرار دهند و خواهان شرکت در فرآیند سیاسی شوند. شریعتی کوشید تا با آگاهی بخشی به ویژه به طبقات میانی جامعه آنها را قادر کند جهانی را کشف کنند که متعلق به خود آنهاست نه متعلق به طبقه مسلط. او متاثر از جریان های گوناگونی است اما مهم ترین آنها خاندان اهل بیت(ع) به ویژه امام علی (ع) هستند. از دیگر شخصیت های موثر بر شریعتی ابوذر است. ابوذر برای شریعتی نماد مبارزه با استضعاف است: لذا ابوذر با ثروت اندوزی که ریشه همه استضعاف هاست می جنگد. شریعتی سرمایه داری ایرانی را نوعی بورژوازی اروپایی قرن هجدهمی تصویر می کند که البته هیچ گونه نسبتی هم به آن ندارد چون بازار امروزی متکی بر سرمایه داری وابسته است. شریعتی را می توان با سه گانه هایش شناخت: زر و زور و تزویر و با سه ویژگی معرفی کرد: آزادی، برابری، عرفان.