1. در گام اول دیگرانی از فرشتگان و پیامبران و امامان معصوم(ع) شهادت و گواهی به اعمال آدمی می دهند (ق، آیات 18 و 20؛ نساء، آیه 41؛ توبه، آیه 105)؛

2. در گام دوم، اعضای خود انسان نسبت به خودش گواهی می دهند. در این زمان پوست و اعضای بدن به زبان در می آیند و سخن می گویند و شهادت می دهند. (فصلت، آیات 20 تا 22)؛

3. در گام سوم خود نفس انسانی شهادت می دهد؛ زیرا چهره ها، نورانی یا ظلمانی می شود(آل عمران، آیه 106) و یا به شکل چارپایان و وحوش یا گیاه در می آید. (اعراف، آیه 179؛ بقره، آیه 24؛ جن، آیه 15) در حقیقت خود عمل حاضر است و با تغییر و تبدیل عامل شهادت خود را بیان می کند.

4. در این مرحله خود انسان به حسابرسی خودش می پردازد و وقتی به خودش مراجعه می کند دیگر نمی تواند توجیه و عذری داشته باشد. خدا می فرماید: اقرا کتابک کفی بنفسک الیوم علیک حسیبا؛ نامه ات را بخوان کافی است که امروز خودت حسابرس خود باشی. (اسراء، آیه 14) در این زمان، انسان به جایی می رسد که خودش اقرار و اعتراف می کند. خدا می فرماید: فاعترفوا بذنبهم فسحقا لاصحاب السعیر؛ پس به گناه خود اقرار می کنند و مرگ باد بر اهل جهنم.(ملک، آیه 11) معلوم است که اقرار و اعتراف انسان نسبت به خودش بالاتر از شهادت است؛ از همین رو گفته اند: اقرار العقلاء علی انفسهم جایز؛ یعنی اقرار خردمندان علیه خودشان پذیرفتنی و روا است و بر اساس آن عمل می شود؛ زیرا حجت قاطع است.