آرشیو دوشنبه ۲۲ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۵۹
سیاست نامه
۱۴

کتابخانه

دفاع از رساله میل

جان استوارت میل فیلسوف بریتانیایی قرن نوزدهم است. او گذشته از آنکه نویسنده بود و در زمینه منطق، شناخت شناسی، اخلاق و اقتصاد قلم می زد، در عرصه سیاست نیز فعال بود.

میل دوره ای دراز کارمند کمپانی هند شرقی بود و چندی هم رییس آن شد. در دهه 1860 او نماینده مجلس عوام در پارلمان بریتانیا شد و به دفاع از سیاست لیبرال در مسائل قانونگذاری و آموزش همت نهاد. نوشته های سیاسی میل درباره مسائل مربوط به حقوق و آزادی سیاسی، حکومت پارلمانی و جایگاه و پایگاه زنان در جامعه بوده است. میل در شناخت شناسی قائل به تجربه گرایی و در فلسفه اخلاق فایده گرا بود. مکتبی که بنیادگذارانش جرمی بنتام و پدرش جیمز میل بودند.

در «فلسفه سیاسی جان استوارت میل» نظر معمول و مقبول درباره خصلت نوشته های جان استوارت میل آزادی به منازعه گرفته شده است.

«فلسفه سیاسی جان استوارت میل» نوشته جان گری با ترجمه خشایار دیهیمی توسط نشر نو منتشر شده است.

جان گری در بخشی از مقدمه این کتاب می نویسد: «هدف من در این پژوهش این است که با تحلیل متن و بازساختن استدلال میل نشان دهم که رساله آزادی آن رساله احمقانه ای نیست که در طول یک قرن منتقدان و مفسران ناهمدل سعی کرده اند آن را چنان بنمایانند.»

فایده گرایی میل، اصل آزادی، فایده عدالت، پاترنالیسم، اخلاق گرایی، آزادی بیان، فردیت، خوشبختی و لذت های والاتر، خودمختاری، اصالت، آرمان ها در آموزه آزادی و... از مهم ترین موضوعات مورد بحث در این کتاب هستند.

خوشبختی در لحظه

جاذبه خیال پروری ها به خصوص از آن ناشی می شود که می توان ژان ژاک روسو را در این اثر به حالت طبیعی بازیافت. بی گمان او هنوز از توهماتش کاملا رها نشده است. اما اکنون می تواند با وارستگی و چشم پوشی از آنها سخن گوید چهره ای تازه و پاک به حیث تصویری نهایی از خود ارایه دهد. در خیال پروری ها، روسو را با فراست و ساده دلی و صداقت بازمی یابیم که هیجانات و مشاجرات قلمی، آن را نیاشفته است.

روح انسان زمانی از خوشبختی واقعی برخوردار می شود که از گذشته بگسلد، نسبت به آینده بی اعتنا شود و فقط به حال بپردازد. روسو برای تجسم بخشیدن به این حالت روحی که آن را یگانه راه موثر برای نیل به سکون و آرامش می داند، لحنی بسیار دلنشین برمی گزیند و سادگی و آراستگی را با صادقانه ترین و انتقال پذیرترین هیجانات درونی درمی آمیزد.

«خیال پروری ها» اثر ژان ژاک روسو با ترجمه احمد سمیعی گیلانی توسط انتشارات نیلوفر به چاپ رسیده است.

کابوس های وحشتناک

این کتاب می کوشد به پیشبرد «نقشه برداری شناختی» از منظومه جهان معاصر کمک کند و پس از ارایه توصیفی کوتاه از ویژگی های اصلی سرمایه داری معاصر، طرحی کلی از خطوط اصلی ایدئولوژی مسلط به دست دهد، آن هم با تمرکز بر پدیده های ارتجاعی (و مشخصا شورش های پوپولیستی) که در واکنش به تخاصم های اجتماعی سربرمی آورند. نیمه دوم کتاب به دو جنبش رهایی بخش بزرگ 2011- بهار عرب و جنبش اشغال وال استریت- می پردازد و پس از آن، از خلال بحثی درباره سریال وایر، با این پرسش دشوار درگیر می شود که چگونه می توان با سیستم مبارزه کرد و به فرایندهای پیشرفته و پیچیده آن دامن نزد.

وقایعی مانند جنبش اشغال وال استریت و بهار عرب و تظاهرات در یونان و اسپانیا و نظایر آن را باید نشانه هایی از آینده تعبیر کرد. به عبارت دیگر، باید روی گردانیم از منظر تاریخی گرایانه معمولی که یک واقعه را از طریق زمینه و پیدایش آن درک می کند. طغیان های رهایی بخش رادیکال را نمی توان اینگونه درک کرد: به جای تحلیل آنها به عنوان بخشی از پیوستار گذشته و حال، باید آنها را در منظر آینده بیاوریم و همچون تکه پاره هایی محدود و کج و معوج (و گاه حتی منحرف) از یک آینده اتوپیاپی در نظر بگیریم که به منزله پتانسیلی پنهان در حال حاضر نهفته است. «سال رویاهای خطرناک» نوشته اسلاوی ژیژک با ترجمه صالح نجفی و رحمن بوذری توسط انتشارات هرمس منتشر شده است.