آرشیو دوشنبه ۳ دی ۱۳۹۷، شماره ۴۵۰۴
باشگاه اقتصاددانان
۲۹
پرسش امروز

استیضاح در نظام های سیاسی

احسان آذری نیا

قوانین مربوط به استیضاح روسای جمهور در کشورهای مختلف عموما شفاف نیستند و این امر سبب می شود به نتیجه رسیدن تلاش هایی که برای استیضاح انجام می شود به سرانجام نرسد. در ایالات متحده برای استیضاح رئیس جمهوری به رای مثبت دو سوم نمایندگان سنا نیاز است و در ایتالیا دادگاه قانون اساسی در باره این موضوع تصمیم گیری می کند؛ اما تنها پس از ماه ها زمان و تحقق شروط مختلف. کارشناسان معتقدند باید قوانین مربوط به استیضاح به ویژه شروط استیضاح به روشنی تعریف شود. در بسیاری از کشورها اعمال خلاف قانون از جمله خیانت یا رشوه یا عمل نکردن به وظایف می تواند مبنای آغاز فرآیند استیضاح رئیس جمهوری قرار گیرد؛ اما تفسیرهای مختلف از این شروط سبب می شود در نهایت، فرآیند استیضاح به نتیجه نرسد.

شدت پیدا کردن مشکلات اقتصادی و سیاسی زمینه را برای استیضاح روسای جمهور فراهم تر می کند. برای مثال در آمریکا، کسب اکثریت در مجلس نمایندگان از سوی دموکرات ها، احتمال استیضاح ترامپ را بیشتر کرده و بر همین مبنا انتظار می رود سال آینده او با مشکلات بزرگ تری رو به رو باشد. در کشورهایی نظیر ایتالیا که مردم به احزاب پوپولیست رای داده اند، اختلافات بین دولت و رئیس جمهوری می تواند سبب شود تلاش برای استیضاح شدت پیدا کند.

از سوی دیگر در فرانسه مشکلات اقتصادی و ناسازگار بودن سیاست های دولت با شرایط مردم، به ناآرامی های شدید و مطرح شدن احتمال برکناری رئیس جمهوری این کشور منجر شده است. کارشناسان معتقدند تغییرات بزرگ در طرز تفکر مردم و مشکلات گوناگون اقتصادی در اروپا و آمریکا سبب خواهد شد در آینده بر تنش های سیاسی در داخل کشورها و بین کشورها افزوده شود و این امر زمینه را برای استیضاح های بیشتر فراهم می کند. در مطالب حاضر به قوانین مربوط به استیضاح روسای جمهوری در آمریکا، ایتالیا و فرانسه، ابهام در قوانین مربوط به استیضاح روسای جمهوری، زمینه های اقدام به استیضاح و برخی عوامل که سبب می شود در آینده شاهد موارد بیشتری از استیضاح ها باشیم، اشاره شده است.